301
Liber Quartus.
302
, qu od perperam facit.quxrit&amat. Item qui pec A 'feipfas tueatur, & protegant,Secontrarijs obfiftant.Nec
- mm iimM, m; R, eft vIIa in homine fpecialisvirtus ad fe tuendum,&con-
ritfcfeconuertit ad a«ftu m aliquem,quo a gratia Dei,&
tharirateexcidit, & propterea hoc ipfo, fefe abducit, &
ancrtit a Deo. . ,
Secundo quaeritur, Quomodo peccatum in I heologo-
rmnSchoIa dicatur hominem vulnerare in naturalibus}
cutnDionyfius aperte tradiderit, in Angelis poftpecca-
, tum naturalia oia integra permanfifle. Refpondent, Al.
r ,c : n...0,95.in z.S.Tho.i.z.q 85.ar i.&z.&exteri oes in z.
( jtDi- jjieoiiogorum axioma, per peccatu m ho
•!'niinen, in naturalibus vulnerari: quod vnde acceperint,
' mihi plane non couftat. Putant quidam, id eos ex Beda;
alii ex Glofla fump(ilTe,quamuis ij audlores non id adeo
perfpicue, & clare docuerint. Sed quicquid fitde illius
jnizAuflore,negandum non eft.id proditum aMagiftro
fententiirum fuilfe,queat omnes poftea funt fecuti. Glof
fainc.Luc.i t Peccata vulnerant(inquit) quia humanx
natura integritas violatur. Auguftinus ite in Ench.c 11.
fic ait.Animorii vitia, naturaliu funt pnuationes bonoru
Senfusitaque eius axiomatis Theologici eft, non quod
aliquid ex naturalibus., vel proprijs principi js, aut con-
dir/onibusnaturc,fit ex toto,vel ex parte detradturmacq;
hoc voluit Dionyfius, naturalia dicens manfiife integra
in Angelis poft peccatum Nec ite quod per adlum malu
aliquid (it in homine genitum, aut mue&um in animum,
quodpoftaftum permaneat: nam etfi ex peccatis freque.
terrepetitis habitusvitioficomparentur, non tii pecca-
tumfemperparuumgenerat habitura,fedqnia,vt Scot.
j.dqJ.q 1.$ exifta foluit. in fine.Gab.z dift.37 q-i a 3.
dubio.3 docent,per peccatum homo fit minus habilis, 8c
idoneus ad bonum redbe rationis vfurn. Vteuim corpus
accepto vulnere, minus expeditu, & aptu eft ad fuasfun-
dionesobeundas,ita,&animusper peccatum admiffum
eft minus idoneus,& habilis ad bene, & hohefte viuendu.
Perpeccatumigiturimpediturextrinfecus homo, ne re
dite rationis officium prxftet.&quofxpius peccat,eo ma
gis a virtutis & honeftatis officio recedit: Immo ipfum
peccatum,quia eft rationi contrarium,hoc ipfo eft horni
ms natura aduerfum,&proinde vulnus- O
Tertio quaritur, An peccata fpecie diftinguanturper
virtutes,quibus opponuntur, fpecie diuerfas?Refpondeo,
u. . Minime:quamuisScotus,&r Gabriel,diftingui fateantur
Cabr, lo * ier u 'J, tlire ^ 0 PP 0 ^ ! as, quod probant tum audtoritate B.
c . • Auguftmilib u.deciu.c.S.tum ratione:quia peccatum
Inante n F url . ' n re< ^i pfiuationeconfidit, ergo peccata fpe
(intis, ^J' 3 ' eil 'ui cem diftant,cum fint pnuationes boni,8c re
Cti Ipecie diuerfi,ni miru,quia carent diuerfis circunftan-
njsredsrationi debitis,Prxterea,quia in peccato aditus
&conueni0ad obiedtum fe habent,vt materia; at priua
tOjCxauerfioeft velati formajfed fpecies rei a formaexi-
it,ac liirgit.Nihilorninustamenprobabilis etiam eft
oppohtalententia multis decaufis. Primum enim iufti-
la e t vnms forma;, & fpeciei: at iuftitiae oeccata , funt
u tu pecie diuerfa, vt fuperius iam dixi.Deinde,aliqh
peccatum non eft certat alicui virtuti contrariummon.n,
pa^umn ideo df,quod fit virtuti vninerfim aduerfum
v cum recta ratione pugnet, qux eft quid maius,ex-
ITP • n. firi 1- 4 a • r- 1",. - 15 „ » t ~ 11'.
feruandum;qm quifqsex omni parte, qua eft', naturali
propenfione duciturad fefe tuendum : ideo ad fe diligen
dum habitu non indiget. Poftremo, quia Liberalitas eft
virtus fpecietm vna;ac liberali Auarus, & Prodigus op
ponuntur, ac proinde Auari ,& Prodigi peccata fpecie
diftindta,vni liberalitati aduerfantur. fi quis vellet Sco-
tiopinioni adhxrere,facile pofifet hxc argumenta dilue
re: nam appellatione virtutum intelligit ille Audior non
habitus ftudiofus vitijsoppofitus, fed circunftantias va
rias redtx rationi confentaneas, quarum pnuationes sut
peccata,pro ipfarum circuftantiarum varietate diuerfa.
Quarto quaeritur, An peccata perobiedlas res, diftin-
guanturIpecie? Refpondeocum S.Thom. i.z.q.71 ar.i.
cuius fententiam vno ore eius difcipuli fequtintur, diftin
gui perobiedla:ficetilH loquuntur.Peccata etenim funt
aditis; at aditis per re? obiedlas fpecie inter fediftat. Sed
eft animaduertendum obiedla,accipi debere cum refpe-
B dlu,&ordine,quo funt redlx rationi contraria : fqpe .n.
accidit, vt obiedla quatenuscertteres funt,fpecie diffe-
rat,necth habeant,cum redla rone repugnantiam fpecie
diuerfam.V.g.fi quifpiam edendo carnes,vel pifces, inte
perans fit,carnes quidem vel pifces, fpecie diftinguutur,
vt res funt: non ita tn differunt,vt redlx rationi aduerfan
tur.Sic et hominem occidere,vel iugulando.vel fuffocan
do,vel igni exurendo, vel lapidibus obruendo, vel cruci
aftigendo,vel alijs modis,adtus funt fpecie diuerfi, 8c ta
men homicidium eft vnius rationis .Et hoc eft,quod dici
folet,obiedla in genere moris non differre interdum fpe
cie; cum th in genere rei,fine naturx inter feinuicem di-
ftent. Etecontrario(exempli gratia)fi centu aureos fur-
ripias clanculum ac infeio domino: aut per vim,& miu-
riam illatam rapias,& tibi vfurpes: in genere rei fiuena
turx nulla eft fpecie diftindlio : at in genere moris funt
duo peccata fpecie diuerfa, Rapina,& Furtum; quia per
vim aut clanculum alienum occupare non eodem modo
cu redla ratione diflentit.Qiixres; quo padlo hxc duo in
ter fe conueniant.Peccatum fui ratione,& natura in pri-
uatione confiftcre,vt fuperius oftendi; & peccata fpecie
differre per res (Ibi obiedlas ? Ob id Scotus, (quod paulo
ante iam dixi) tradit peccata, vt pnuationes; diftingui
per varias circunftantias redftx rationi congruentes,qua
rum funt priuationesj&profedfb, cum peccatum inpri-
uationeconfiftat,probabiliffime loqui videtur. Nihilo
minus tamenCTho quidam fequuti refpondennpeccata
confiftere in priuatione,vel debitq materix ,& rei obie-
dftxjvel debiti finis,vel circunftantix;& proinde peccata
fpecie diftingui non, vt pnuationes, fed quia funt actus,
qui verfantur circa resobiedlas rationi contrarias, licet
oe peccatu fit priuatio . Cxterum hoc alijs minime pro
batur: nam fi peccatum generati m acceptu, in priuano,
nefuapte natura confiftiqneceffeeft, vt eo ipfo quo vnu
peccatii ab alio fpecie diftinguitur, diuerfam fpecie pri-
uatione contineat: ita vtquot funt peccata fpecie diftin
(fla,totidem fint pnuationes bonornm?Refponderi facild
poteft,peccatumeife adlumordine, Stconuenientia ra-
leiitiusq, virtute.q, fubiedlis patebit exemplis Volu-pj, tionis carentem,vnde peccata funt etiam fpecie diuerfa,
ras,qua quis vult Penerarlm m,Ut,X, n.,U,rrp-a vt nriiminnpc nrf, rarpnr rarinnicordinp.A' ronnenienfta
cm Ua S VUit § enerat ' m _male viuere, & male agere,
j P eccatl1 m, non tn contra certam aliquam vir
nrfrrir, contra s yndertfim,vel reddam rationem,qux
fi: ’• > ac Pracipitefle bene viuendum : nec .n. certa
an A, r uspenitur ad boinim vniuerseprofequendu,
nati um g en erarim fugiendum,quia ad hxc fumus
vtDaulnan f P T- nfl .P erf y ndere fi'" > qux eft quippiam,
mus Trpm edlXl,v,rtute maius;necad id habitu indige
exodin ir^ U | tlC ^ ll , lsPlb ' morreH1 confcifcit,non femper
citialinnan/ me liotum rerum defperatione fe interfi-
licetnA.1 ‘n -n ex ^ onoa lioqui voluntatisaffedlu,vide
St l erimi P eccet > « Diuinam maicftatem of-
Tyranialim' eCOr P? r 'L' llte 8 r ' tatem amittat, aut nc in
lemafterf Aru.'' poteftarerndeueniat,fibi mor
ati mat.nif, ad bJ'°,- < J ua f l ’ K l u . e caufa e* predidtis fefe in-
peccatii admirf, d “ ,n ! t . us '«citetur, graueabfq; dubio
Noa " huL ;A u ' a . ,d per fe rationi repugnat,
quifquevirim , r ?. t ‘ lntunri naturaliterpfXcipitjVti fuam
Cautibus ;, nn . ae endat '& feruet, fed omnibusetia ani-
»10 rebus vniuerfis,cfti naturainfitum, vt
vt pnuationes,qrh carent rationis ordine,8c conuenientia
in rebusobieddis fpecie diftindlis.V.g.furtum,& homici
dium.odium Dei, & mendacium funt peccata fpecie di.
uerfa,quia carent ordine, &conuenientia rationis in re,
& materia fpeqiediftindla,& ideo. S.Th peccata merito
per res obieddas diftinxit,quoniam aditis funt.
Qttinto quxrittir,An peccata fpeciediftinguanturper
prxeepta quib. vetatur?Scot,z.d.37 q. 1. Gabr z.d-3 5 .q.
i.a.3 .videtur docere,ea peccata fpecie differre, quxeo-
tra diuerfa vittutum prxeepta comittfuur Verum S.Th.
i.i.q.7 1 .ad.ad z. AI p.i.q.ny.in z.aperte tradunt,pec
cata inter fefe non ideo fpecie di itare, quod fint cotra di
uerfa prxeeptauiam diftimfla funt Decalogi madata;No
furaberis: Non cocupifces re proximi tui; &tn furtum,
cupiditasvSfurandi funtciufdemfpeciei . Diucrfaitem
funt prxeepta Decalogi hxc : Non moechaberis , & Non
concupifces vxorem proximi tui; fed Adulterium,& vo-
lontas id perpetrandi ad eandem fpeciem oino referun
tur. PrXterea diuerfa precepta funt hxc; Non furaberis,
& Reftitues rem alienam, & tamen furari,& Rem aliena
non
