5’7
Inftitut/onum Moralium.
52 8
ad Dominos fuosin annoquinquagefimo, vt eodem capi- A alicno.Permifit Deus Iiidds, vt vfuras;ab exieruis peti.
aauominoiiu .1 M i S >. ■ - re ni&acciperent :prohibuittamen eas ab alijsHebwis
exigere.Sed dubiaequsftiqniseft, an iliis pertniferic vfu.
ras a gentibus accipere,vt minus malum ad plura & min 0
ra mala euitanda,an vero vt bonum.Duae funt opiniones,
vua affirmat permififfevt minus malum fandiusThomas
fecunda fecundas quadi.78- articul. i. Alteradicitpermi-
Ififie vt bonum Gabr.4.diftindl. il.quasft i i.artic. i.not,<5
& Mai.4 diftimfl.35.qu2eft.19 Vedin.derebusreftitue.es
■vfura. quadi. 2. Vtraque opinioeft probabil s, vt docet
Antonin parte i.tit. i.cap.y.^.i.Couarruu.Iibr.j. variat,
rcfolut.cap- i.num.y.Sciendum eft,vfuram efte prohibiti
iure naturali,& diuino in vtroque teftamento,& Canoni-
co,vt in fuo loco dicemus, & licet is, qui exigit & accipit
vfuras grauiter peccet-.non tamen peccat is,qui petit mu
tuum ab eo,quem nouit non ni fi cum fenore daturum mu
tuum item,peccant grauiter,qui ftatutocondito, vel fen-
tentia lata, vel opera fua,faciunt, vt vfuras foluantur, vel
cum repetuntur,faciunt ne reftituantur,Cleme. 1. de vfu.
nec vlla confuetudo contra hoc, vim & locum habere po-
refticum fu corruptela contra ius naturale &diuinum,vc
fuodn loco dioam.Secus vero eft,fi princeps aliquis impu
ne tantum permittat in locis fibi fubiedlis ludasisfubdi-
tis vfuras acciperciaut ftatuar,ne immoderatas, aut nevi
tra certamquatitate exigant, aut injiudicio nondetadio
nem repetentibus vfuras, quas fua fponte antefoluerunt.
De his fingulis fuoloco plenius difputabo
Exodi n.Si quis a proximo luo animal commodato ac
ceperat,vel conduxerat,gfti mationem reddere cogebatur
fi abfentedominodebilicatum.mortuumve eflet:dominq
vero pradente,ad id non compellebatur, quamuis merce-
demcondudli animalis foluere debebat Ratio huius legis
erat,quia fi praefente domino perierat, ipfi imputandum
erat, eo quod rem fuam feruare pollet: at li eoahfcnte id
mali acciderat, commodatariusvel condudlordamnum
refarcire cogebatur,quoniam probabiliter credebaturiu
culpa fuilfe.
te legimus, eaqudd Lenitarum domus voluitDeus, vt id
priuilegij haberentinam rationi,'eft maximeconfentaneu,
vt homines Deo facri & dicati. 1 , certis quibufdam priuile-
gijsornentur Sc gaudeant.
Praeterea in eodem capite hxc lex continetur; Non fere
tis (fcilicetinannoquinquagefimo) neque metetis fpon
te in agro nafcentia, Sc primitias vindemia non colligetis
ob‘fan<ftificationemiubilei,'fcd ftatimablata comedetis.
Setifus eft: Non feminabitis,nec feruabitis,aut vinum ex
vuis facietis,fed qua; colligetis, & auferetis ex nafcetibus
fponte fua,ftattm edetis. Voluit Deus.vt anno quinquage
funo poft feptem hebdomadascompletas communes ef-
fentterrgfrudlus fua fponte nafcentes,vt eo annotantun-
dem pauperes colligere pollent, quantum diuites. Eodem
etiam anno,vt colligi pocExod.e t.&teftatur lofeph Ii.3 .
Autiq; cap. 10. ferui, qui annofeptimo feruitutem adhuc
non euaferant, quia ipfi noluerant, anno qumquagefimo
dimittebantur,ac ita priftina m recuperabant libertatem
& vnacum eis vxores & liberi,quos in ferui tute genuerat, B
libertate donabantur,hoc iutelligebaf de feruis Hebrads;
nam qui ferui erant ex Gentibus,perpetua feruitute tene
bantur, vt fuo locodicam inferius .
Eodem item capiteftatuit lex; vt quandocunq; aliquis
antequinquagefimu annum redimeret ppffeffionem fua,
quamemptori vendiderat,foluere tantum cogeretur reli
quum pretiu m,quod ab emptore acceperat,computando
in fortem frudlus omnes, quos emptor perceperat ex pof-
feffione empta -V. G. Ruben agr.ubr fuum vendideratrlu
dactribus millibusaureorum,adtriginta annos, qui fupe-
rerantvfque ad annum quinquagefiraum iubilcum , poft
exadlos vero quinque annos a venditione,redi mere vole.
bat agrii fuum,foIum debebat reddere ludas emptori bis
mille, & quingentos aureos; quoniam ludas legeipfaco-
gebaturcomputare in fortem frudtus quingentorum au
reorum,quos perceperat in quinque annis ex agro, quem
emerata Rubemnam fingulis annis refpondebantfrudtus
centum annorum ex agro vedito ad triginta annos tribus
millibus aureis.Lex erat acquiffima, quia poffeffionesnon q
in perpetuum,fed ad tempus vendebantur, & potiusfru-
£lus agri, quam proprietas emebatur, aut potius pecunia
mutuo dabat emptor, Sc tanquam pignus agrum accipie
bat. Ltem.vt memores limus,nos bona,qu^poffidemus,ali
quando rdidluros.
Item,Deuteronomij 19.&Leuitici ip.Lexefthuiufmo
di; Non habebis infacculodmerfa pondera, maius & mi
nusmecerit in domo tua modius maior& minor. Pondus
habebis iuftum & verum. ( Lex eft haec iuftitiae & asquita
tis pleniflima ad canendas incredibiles nequitias,fraudes
& artes in mercibus permutandis.vendendis, emendis,fol
nendis,fiue reddendis. Vnde SalomomPondus & ftatera,
Prou.i 6 indicia Domini funt, & opera eius omnes lapides facculi,
Lapidibusjnfacculoalferuatisdiftinguebant Hebraei di-
_ _ uerfa ponderum genera. Et rurfus-.Statera dolofa aborni-
J l natioeftapud Deum, & pondus aequum voluntas eius; Sc
micns.6 vjichaas.Numquid iuftificabo ftateram impiam, & fac
culi pondera dolofa, inquibus diuites repleti funt ini
PRAE
De Pignore
E P
C a P-
T A
VHU
Eutcronomij i4.ita iubet Lex:Non ac
cipies loco pignorn inferiorem,& fupe
riorem molarmquiaanlmamfuamap
pofuit tibi.Praecipit fub exeplo vtriuf
que mol? necellariaead molendum.tri
ticum: finequohomo non alitur, non
fuftetatur& viuit.ne loco pignoris ac
cipiatur aliquid eorum , quaefuntad
quitates
PRAECEPTA
De 3\iutuo. C“p- vn.
, Eutcronomij 2.5. Lex erat', vt feptimo
quoque anno debita remitterentur ci-
utbus Hebr£is,qui;fcilicet|foluendono
erant; quamuis repeti iure poftent ab
externis,peregrinis,& aduenis. Et ibi-
dem;Si vnus de fratribus tuis, qui mo
ratur intra portas duitatis tuae,ad paa
pertatem deuenerit,non obdurabis cor
t uum , nec contrahes manum,fed aperies eam pauperi,Sc
dabis mutuum,quoeum indigere perfpexeris.
Deuteronomij 13 habetur haec lex; Non fotnerabis fra-
irituoad vluram,nec fruges, nec quamlibet alia rem,fed
vidlum neceffaria;quia animam fuam, inquit,appofuitti
bi. quafi dicat,vitam fuam periculoobiecit.Ibidem;Non
auferes pignoris loco viduae veftimentum. Et paulo fupe-
rius: Cum repetes a proximotuo rem quam debet tibi,no
n ingredieris domumeius,vt pignus auferas:fcd flabis foris
& ille tibi proferet quod habuerit Sinautem pauper
eft, non pernodlabit apud te pignus, fed ftatim
reddes ei ante folis occafum . His legibus
conceditur repetitio propriorum bo
norum ; fed omnino interdici
tur violentia, namnifi
repetitio proprio
rum fierer,
aleretur, & fouereturotioforum ho
minum nequitia, & exhauriren
tur piorum,& bonorum ho
minum facultates: quas
duo mala , & in
commoda
ferre debet magi-
ftratus.
PRAE-
