dj i IntoutJonum Moralium. 63 2
frater eam in matrimonium non duxiflet, ftatutumlege
crat.vt eam fibi vxorem adiuflgeret propinquus. Caufa
huius legis hxcerat pr?ci.pua;vthxredirates impfisfami
lijs perpetuo tnanerentjac proinde, ii frater ve] ppinquus
ferr.tn fratris mortui non fufcitaret,eius hereditas ad alia
familiam tranfiret. Itemr.6 viduarelida onsnifolatio,
&• fubfidio deftituta maneret > ac vt ludus eius, & meror
aliqua ex parte leuaretur, & propinqui eius,qui obierat,
confolationem acciperent.
Praeterea permifit lex Dcuteronomij 24. vt marito fas
eflet vxore dimittere»&diuonium facere,ita tamen,vt ei
repudij libellum fcripto traderet, quo fateretur fe ea eij-
cere & repudiare, &*dare liberam facultate abeundi quo
vellet. Graue & periculcfuin eft apud te femper habere
que odio profequaris; hinc enim multa mala oriuntur.
Vnde voluit De«spotiusdiuorrium& repudium permit
tere, quam mala, qua: ex tali cdio fequuntur,tolerare; ne
viri temere fiias vx ores occiderent. Quo etiam itire femi
nas in officio continuit; qua.> Dtodeff iotes v iris fuis pare
bant,ne repudiaretur Repudiaram faminam antequam
alteri nuberet,poterat vir iibi reconciliare: poflquiam ve
ro alteri nup,fiikt,ncn poterat eam vxorem ducere,etiam
fi a fecundo marito repudiata fuilfet, aut vidua relida,
quia cum fecundo virorem habuerat,& polluta fuerat.
Aequiltima lex,qua; virum fimul & vxore multabatiVxo
rem quidem in repudio,quod meruerat;vii;um vero,quia
facile vxorem repudiauerac , & ne mariti temere vxores
abijeerent. Pollutam fa-minam hoc in loco Scriptura vo
cat eam,quam fecundus maritus cognouerat: (& abomi-
nabilisfada eft coram Domino.) Non fignificat,vt Caie-
t.anusannotauit, rem deceftabilem feciffefcemiuam, qux
redudiata alteri nupferatifcd maritum rem exccrabilem
facere,qui primum repudiatam a fe vxorem duceret,poft
quam cum fecundo marito rem habuerat: nam id Deus
prohibebat,eo quod repudium ftmulatum & fidum vide
fi poffec;& quia facile mariti vxores repellcrent,fifasef-
fet.poft fecundas nuptias contradas ab vxore repudiata
ad primas redire.
Item Numerorum 3 6, lex ifta continetunOmnes viri (
ducent vxores de tribu & cognatione fua,& cundxf?mi-
nx de eadem tribu maritos accipient.Erat igitur lex,vt f?
mina non nuberet,nif) viro eiufdem tribus, familiae,& vir
non duceret vxorem,rufi ex eadem tribu,'& familia . Vbi
annocadujn hebraica ledione dici; ^Omnisfcmina,qux
in haeredi tat e patenta fuccelferit, nubet viroex eade tri
bu,& familia. Vnde non erat legis generale praeceptum,
vt omnis femina maritum acciperet ex eadem tribu,& co
gnatione,ledqefiet haeres: femina autem haeres non erat,
quae fratrem habebat: filius enim in hxreditate paterna
liiccedebatexclufafqmina ; filio vero deficiente, foernina
fuccedebat.Item,non folum lege praecipiebatur,vt omnis
femina,que hxres bonorum eflet,nuberet virofux tribus,
led etiam qux familiae.
Obijcies,gcneratim dici in vulgata latina editionc;Cun,-
dae ff minae de eadem tribu maritos accipient. Deinde,fo
lum dici tur(de eadem tribu) non additur, & de eadem co
gnatione,& familia.Refpondeo immerito latinum vulga
cum interpretem hoc in loco reprehendi a quibufda, nam 1
quamuis vniuerse dicantur (eundaefeminae) ftatim tame
fubiungitur ratio,& caufa legis;nempe,vt hxreditas per
maneat infamilijs,necfimul mifceatur tribus,fed ita ma
neant,vt a Domino feparatxfunt.Ergo fubieda legis ra
tio indicat,legem non efle generaliter latam,fed de f?mi-
nis,quae hxredkatem a parentibus acciperent.Ea infuper
legis caufa docet,legem, qua,‘dicitur: (Cundae feminae de
eadem tribu maritos accipient ) efle inceftigendam no fo
liem de eadem tribu, fed etiam de eadem familia, quonia
caufa redditur: (Vt hereditas permaneat in familijs.)prg
fert i m cum priuf dixerit;Omnes viri ducent vxores de tri
bu & cognatione fua.Ergo cum dicitur: (Et eunda f^mi-
nae maritos accipient de eadem tribu:) repeti debet quod
per Elip fin fubticetur: (Et cognatione, ) ex quo perfpki-
tur,viris ac feminis ex tribu Leuitica,licuifl'e coniugia co
trahere cum ijs, qui erant ex qualibet alia tribu,eo q<f rri
bus Liuitica hxredkates non habebat, & feminiscuiulli-
bet iribus,qua hxredes non erant,licebat viros fibi adiun
gere ex qualibet alia tribu.
Item Lcuit.i8.lex fertur,qua coniugia inter certa per-
s fonarum genera prohibentur,nempe, inter matrem, & fi.
liutnfinter vxorem feu concubinam patris,& fi ium ipf.us
patris inter fororem & fratrem, internepotem & amyta,
flue roaieneram,hoceft,forore patris,&fororem mattis.
Prohibet quoque lex connubium inire cu vxore patrui,
cum forqre vxorisjqux vt commodius iutelligamus, tota
legem referemus.
Vetantur ibidem coniugia inter tredecim perfonarum
cpnfanguinitate vel affinitate coniunda genera
Primo cum matre in illis verbis:[ Turpitudinem patris
tui, &matristuxnou difeooperies ] Vt fi diceret. Quam
patertuus detexitturpitudinem.ne tu detegas,nimirum,
ne ad matrem tuam accedas,necum matre rem habeas.
Qua:res, an haec lex prohibeat acceffum filias ad patrem
an foliun filij ad matrem? Quidam opinantur vtrumq; ac
ceffum interdici, & damnari connubium filixeum patre
Primo,quia fcripturadicif.Turpitudine patris tui,& ma-
tristux non difeooperies. Secundo, quia idem gradus co-
gnationiseft inter filium & matrem,qui interfiliam&pa
trem.Ceterum B.Ambr.& Aug.intelligunt hic prohibere
explicitefoliun couiugiucum matre; implicite vero dam ri e P'
nari quoq; connubium cum patre, quoniam boc etiam na 4.,'j '’ 6 '
tura exccratur Et in his verbis:[Tu-pitiidinem patris tui, . g |’*}"*
& marris non difeooperies] particula [&•] ponitur expoli- J ut ' e
tionis gratia,vt frequenter accipi folet in Scriptura,&fen '
fus eft,Turpitudinem patris tui, ideft, turpitudinem ma
tris tu?,quam pater tuus detexit.Sic Caietanus,Ly ramis,
Abulenfis, Vatablus Et ex altera parte abfurdum eft ma
gis conubium filij cum matre,quam filia: cum patre, quia
mater iurc cognat ion is eft filio fuperior, quas ta men iure
coniugij cum filio fubieda enet: at in coniugio filix cum
patre,filia vtroque iure fubijceretur.
Secundo,cum vxore patris confugium prohibetur, hoc
eft,cum nouerca.fiue repudiata a patre dum viuit, flue rc
lida a patre demortuo,in illis verbis: [Turpitudine vxo-
ris patris tui non difeooperies. ]
Tertio,cura forore fiue ex patre,fine ex matre,quxdo-
ir.i vel foris eft genita [hoc eft,nue extra matriaionium,(i,
ue in matrimonio fufcepta:vel vt Chaldcus Paraphraftes
vertit. ] Qux genita eft a patre tuo ex altera vxore, aut a
matre tua ex altero viro.Sedcurnon dixit !ex:Turpitudi-
ne fororis tuxex patre & matre nd reweIabis?Rfidet Aug. Augu.(X?
quia multo magis, inquit, natura deteftatur confugium tf.iLeln
cum forore ex vtroque parente, quam connubium cum
forore ex altero tantum parente.&ideo lex vetuit explict
tequod minus eft malum.vt implicite intelligereturpro-
hibitum, quod longe deterius & peius eft malu m.
Quarto,cumnepteex filia,in illis verbis: [Turpitudinfi
filix filij tui,vel neptis ex filia non reuelabis,] hoceft,nep
tis ex filio tuo,aut ex filia tua.
Quinto,cu filia vxons patris,hoc eft, cu filia nouerc?il
lis verbis [Turpitudinemfilia: vxoris patris tui, ] &c.
Sexto,cum forore,patris, hoc eft,cum amyta, illis ver
bis: [Turpitudinem fororis patris tu i.]
Septimo,cum forore matris,hoc eft,cum matertera, il
lis verbis.TTurpitudinem fororis matristux.]
Odau6,cum vxore patrui,illis verbis,[Turpitudine pa
trui tui,&c.]hoc eft, vxorem,quam cognouic patruus tuus.
[non ducas] videlicet, fiue relidam eoiam mortuo , fiue
repudiatam ab eo, dum viuit.
Nono,cum nuru,hoc eft,vxore filij,ni mirum, fiue reli
da poft mortem eius, fiue repudiataab eodum viuit.
Decimo,cum vxore fratris,nempe vel repudiata eo ad
huc viuente, vel cum liberis relida poft obitum eius.
Vndecim6,cum filia vxoris,hoc eft, cura matre, & filia
eius, ideft,cum priuigna.
Duodecimo,cum uepte ex filia, vel lilio vxoris.
Deciraotertio, cum forore vxoris, hoc eft, cum duabus
fotoribus,dum ambx viuunt, nam altera carum mortua,
licebat fuperftite in vxorem ducere. In toto eo capite eft
Hebraifmus frequens,Turpitudinem,vel nuditatem femi-
nx huiusvel illius non reuelabis,fiue non deteges. Latine
diceretur,verenda huius vel iHiusfoemin? no deteges,hoc
eft,cum ea rem non habeas. Nuditatem Hebraica lingua
in viro,vel f?mina vocateam corporis partem, qua natu
ra celauit, & quam occultatam cupi mus. Latinus Inter
pres vertit turpitudinem.
Itera ibide m lege prohibetur accelfus ad forainam ad-.
