t 
547 Inftitudonum Moralium. <548 
nem. Mofes ante obitum fuum cdftituit Bofor, Ramoth.J 
& Golam.deinde lofueio alia: tres citra Iordanem fune 
defignat® Cades.Sichem.& Cariatharbe,nulla alia legi 
tur confticuta:& quod.Dent, ip dicitur,idcirco praecipio 
tibi,vttresciuitates squalis inter fefpati) diuidas,intel- 
jigitur de tribusciuitatibusvltra Iordanem defignandis 
jiec refert,quod eas Dent 4.Mofesiam antedefignauerat 
nam Scriptura per repetitionem,idem fjcpe cdmemorat. 
Praeterea Deuteronom. 18- multae makdi£liones,tanq. 
pen? conijciuntur in eos,qui legi non paruerint,cotra ve 
r6,benedidftiones pijs legis cultoribns promittuntur.Ma- 
ledidlionis vero nomine, eo capite intelliguturincommo 
da,aduerfa, & mala:Benedi<ftionis vero, munera,& prae- 
miadiuinitus conferenda.In hisaut numerantur vbertas 
friuftuuni, ventrisfecunditas, vitae teporalls longitudo, 
pax,tranquillitas, fecuritas animi , & alia huius generis 
bona.noquia pij legiscultores cum vera fide,obedientia 
&cbantate in Deum,non forent c^leftia bona cofecuturi 
fedqnod rudes,& imperfedi bonorum temporalium fru 
«ftu.quafi efca quada alle<fti,ad Diuin^ legis obferuantia 
pertraherentur Hinc eft,in lege fa?pe promittitur terra 
3ade,& meile manans;erat.n ea terra inquam introdu 
ci funt Hebrai,liberati ex Aegypto,abundas pecoribus, 
es quibus Iac;& apibus,ex quibus mcl colligebantiabun 
dabat oliuis,vitibus,armentis boum , & agris vberrlmis, 
ex quibus oleum,vinum,frumentum,& buty rum,& alia 
ad vttatvfusnecelfaria percipiebant ,&ideo Prophetse 
promittebant frequenter copiam olei, vini, & frumenti 
Mofes icide Deut 31.dicebat ConftituiceumCpopulu 
Ifraeliticum? fuperexcelfa m terram, vt comederet fru-* 
Cusagroru.vt fugeret me! depetra^oleamqjdefaxodu- 
riflimo.Butyrudearmento.&lacde ouibusjin rupibusni 
mirum , & locispetrofisolitiacnafcebantur,& mei apes 
conficiebant: vnde mei ex petris, & oleum ex faxis fuge 
re, & colligere videbantur, 
pmerea , cb certa qusdam crimina lex iubebat ipfa 
etiam aialia rdms expertia perimi, no quia vllam alalia 
culpam contraxilientifed vteorum Dni in ipfis puniren 
tur,quia animalia non cuftodierant diligenter, ac vt iro- < 
ptob i in ipfa etia m aialia odium conciperent,ac proinde 
ii peccando deterrerentur .Exodi 11 Si Bos,inquit,eorum 
peteufferit virum,aut mulierem,& mortui fuerint, lapi 
dibus obruetur^ non comedentur carnes cius. Quod fi 
bos eorum percuterefolitus eifet, &Dhscius admonere 
tur,nec tn includeret eu m,& occideret aliquem;& bos Ia 
pidib. obruebatur,& Dns eius occidebatur.Poftremd les 
etiam continetur. Num 5. de vxore viro adulteri) fufpe- 
dta,quam lex iubet certo quodam ritu examinari & exa 
minatam,vel condemnari, vel abfolui: lex aut fic habet. 
Vir,cuius vxor errauerit maritumq; contenens dormie 
rit cum altero viro , & hoc maritus deprehendere non 
quiuerit,fed latet adulterium, & tcfhbus argui non pot, 
quia non cft inuenta in fluproifi fpiritus zelotipiae conci- 
tauerit virum contra vxore Aia, quae vel polluta eft, vel 
falfa fufpitioneappetif,adduccteamad facerdote,& of. 
feret oblationem pro illa decima partem fati farinae hor 
deaceauid fundet fuper illam oleti nec imponet thusiqa 
facrificium zelotypi® eft,& oblatio inueftigansadulte- p 
rium,Offeret Igit eam facerdos,& ftatuet coram Dno: af 
fumetq; aquam fandtam in vafe fi<ftili,& pauxillum ter- 
r? de pauimento tabernaculi mittet in eam Cumqjftete 
rit mulier in ccnfpedfu; Dhi, dilcooperiec caput eius , & 
ponet fuper manus i Ilius facrificiu recordationis,& obla 
tionem zelotypiaiipfe aut tenebit aquas amariflimas,m 
quibus cum exeeratione maledidla coniecic, adiurabit- 
que eam, & dicet.Si no dormiuit vir alienus tecu,& fi no 
polluta es deferto mariti choro,no tibi nocebut aquf iftq 
amarifllm®, in quas maledidla congeffi.Sin aut declina- 
fti a viro tuo,atq. polluta es,& cocubuifti cum altero vi 
ro,his maledidlionibusfubiacebis.DetteDhsin maledi 
ctionem exemplumq; cunClorum in populo tuo,putrefee 
re faciat femur tuu,& tumens vterus tuus difrumpatur, 
ingrediantur aquae maledictae in ventremcuum,&vtero 
tumefeente putrefeat femur,&rhdebit mulier Anien, 
Amen.fcribitq; Sacerdos in libello ifta maledicta,& dele 
bit ea aquis amarilfimis,in quas malediCta congeffit ,& 
dabit ei bibere.Quas cu exhauferit,tollet facerdos de ma 
uu eius facrificiu zeloty pi£,& eleuabit iliud cora Dno im 
ponetq; illud fuperaltarc ita duntaxat vt prius pugilfd. 
facrificij tollat de eo quod offertur,& incendat fuper alta 
re : fic potum det mulieri aquas amariflimas. Quas cum 
biberit, fi polluta eft, decotempto viro adulteri} - rea,per 
tranfibunt eam aquas maledictionis,& inflato ventre cd- 
putrefeet femuneritque mulier in maledictionem, & iu 
exemplum omni populo. Quod fi polluta non fuerit,erit 
innoxia,& faciet liberos.Ifta eft lex zelotypiae,Si declina 
bit a viro fuo,& fi polluta fuerit,maritusq; fpiritn conci 
tatusadduxerit eam in cofpeClu Domini, & fecerit ei Si 
cerdos iuxtaomnia,quasfcriptafunr, maribusabfq.citb 
pa erit,& illa recipiet iniquitatem fum . haec ibi. 
Sciendum eft c. 1.1.3 de purg.vulga.damnari purgatio 
nes vulgares quibus quidam ad oftendendam innocentia 
fuam cum alicuius criminis infamia laborarent , fuper 
ignitos carbones nudis pedibus incedere volebanrtauc c» 
dens ferrum manibusatcreCtare, aut per feruentema<j 
tranfire,nihilominus Deus petnaifit ludsets viris,vt coge 
rent fimilibus purgationibus vxores.quas ipfis nomine a- 
B dulterij fufpeCbeerat, fuam innocentiam oftendereiHoe 
permifit Deus Iudaeis,vt imperfeCtis hoibus . Duo funt 
mala,quas omnem Rempublica perturbare folent,V3 ho 
mkidium,8< adulterium: quibus duobus malis obuiara 
ire voluit in hac parte Dhs, & ideopermific viris vtvxo- 
nun innocentiam explorarent,ne eas facile,& temere ex 
fufpinonibus adulteri;necarent:& vxores maximumvt 
tasdilcrime fubire voluit,ut eas ab adulterio deterreret, 
cum nofcent fcclus fuum poffe facile deprehendi.Ite,do 
cemur hac lege, Deum voluiffe vt multa; feminae fine cui 
pa poenam,& tormentum fuftincrent, fedno fine praemio 
nam permifit, hoc loco innocetes vxores aliqnadulteri) 
infamia laborare, aquasamariffimasbibere.fed comper 
ta innocentia noua prole donari. Difcimusquoq; grauia 
mala efle perferenda,vt malam fufpitionem ex proximo 
rum animo euellamus.Significatur etiam haclege trifte 
effe debere peccati prasteriti recordationem coram Diio 
inxta illud, recogitabo tibi o£s annos meos in amaritu 
dine anim® meae.& ideo noluit Deus, vt in hac oblatione 
offerretur oleum,aut thus, aut fal, cum alioqtu Leuit.i. 
in omni oblatione fa!,oleum,& thuseflec offeredum oleti 
exhilarat, corroborat,lenit, tranquillat, thus quoqs luo 
odore deleCfatfin facrifici;sfuffitumgratiffimum probet. 
Sal condimentum eft cibi, faporepalatum excitat. 
^Ds ftptimo quoque anno, qui dicitur annus 
remifltonis, Cap. XX. 
L Euitici if.Lex promulgaturhuiufmodi:Quando in- 
grelli fueritis terram quam ego dabo vobis,fabbati 
zet terra fabbatum Domini,(ideft, quiefeatquiete qua 
dam Domino dicata) fex annis feres agrum tuum,& fex 
annis putabis vineam tua,co!IigesqifruCiusex ea: Septi 
mo autem anno fabbatum erit terrae requietionis Domi 
ni. Agrum non feres,& vineam non putabis.Quae fponts 
gignet humus,non metes,&vuas primitiarum tuarund 
coliigesquafi vindemiam: annus enim requietionis ter 
ra eft.Sed erunt vobis in Cibum,tibi, &feruo tuo,ancili® 
& mercenario tuo, &aduen® qui peregrinatur apud te. 
Haec ibi lex mandat.Non igitur metentur fegetes, fed le 
uiterduntaxat amputabuntur fpicae, &fru£tus agroru; 
vinearum, & oliuarum, & aliarum arborum communes 
erunt omnibus ob pauperum fubfidium. 
Exodi 2.3. Anno septimo dimittes(terram ) & requie- 
fccre facies, vt comedat pauperes populi cui; &: quicquid 
reliquum fuerit, edent heftiae agri. Ita facies in vinea,& 
oliueto tuo,&: ne foliciti edent Hebraei,vel anxi), vel re- 
xniffi adbeneficienciam.Leiiicici 15.praeferibitu r; Quod 
fi dixericis:Quid comedemus anuofeptimo, fi non feueri 
mus, neq. collegerimus fruges noftrasi Dabo bhdidtionc 
meam vobis annofexto,& faciet frmflus trium annoru. 
Deinde ferui Hcbrtei libertate donabantur eodem au 
no feptimo.Exodi 2, r.Si emeris feruum Hebraeum,fex an 
nis feruiec cibi,in fcpcimo • ;.:at:-'.Eudem 
quoque anno omnia debita tu^-Dcuterono 
mij 2,5.fepcimo anno facies reraiifioncro, qu® hqc ordino 
celcbrabicur:Cui debetur aliq idab unie a) proximo 
vel fratre fuo,repetere 116 pote t qu 1 liff:,-1 > 
eff a Domini peregrino,& aduena cj;;,c:-.C.'Cin,& pro 
1aquu.n1