IOJ5 ' InfUtudonum
c5didum,&nigrum,<iccam,&humfdum.grauc, & leue, A
durum,& molle,afperum,& leue.Refpodeo.defperatio-
nem,fpei effe cotrariam dupliciter. Aut enim defperatio
comparatur cum adlufperadi.autcumfpe virtute theo
logica.Si cum adlu fperandi conferam^eum omnino tol
litfnameo ipfo,quod quisdefperat aliquid, fperandi a-
diu circa illud non elicit,nec praeftat.Nec refert,(i defp.e
ratio fit adlus.qui ex naturae viribus exiftat , a dius vero
fperandi fit adlusfupernaturalis, hoceft,fpcciali,&fu.-
pernaturali Dei auxilio elicitusma,hoc ipfo.quod defpe
ras,adlum fperandi no, elicis,fiue naturalem, fiue fuper-
naturalem.Si defperatioconferaturcum virtuterheolo-
gica,fpe,tunc non eft illi contraria,vt eft a dius folii m na
turaliterelicituSjfed vtcft adlus quem fcienter,& fpon-
riquis elicit,de praedat.In phyficis, & in ijs qus natura
condant,form? funt fibi-inuicem contrarias natura, non
volutate;atin moribus,& rebus fupernaturalibusformx
non funtfibicontrariae.& aduerfae,nifi voluntariae fint.
Fides voluntatem requirit,fic etiam h?refis.Spes abfque
voluntate non cddatdta etiam defperatio, quae cum fpe 1
pugnat,nonnifi volutaria eft,& libera.-quoniam fpes eft
virtus,defperatio vitium,& peccatum,fed peccatum nd
ed,nifi voluntarium fit.
Ad argumetum vero aliorum refpondeo:Spem elfe de-
fperationi contrariam,non quatenus fpes edqualitas q-
dam fupernaturalis in metem diuinitus infufa, fed vt elt
habitusquidam adfuperadum datus,& dicimusfpe per
defperationem excludi,non taqua per caufam, qux vim
fuam,& potedatem infpem ipfam exerceat: fed tanqua
peradtum pugnantem cum adlu Iperandi, ad quem da
tur fpes.Deus igitur fpem adimic.cum quis defpcrat,no
folum quia is,qui defperat, id mereatur, fed etiam quia
eliciat adtum pugnantem cum adlu fperandi, ad quem
adlum,fpemdederat Deus.
De peccatis ,qtt£ contra Spem commktun-
tur. £ap. //. c
P Rimo quxritur,quo padloSpei, timor Dni oppona
tur?Rndeo,ita opponi,quod Spes ed boni futuri,
magni,& ardui.Timor vero eft mali futuri proba
biliter impedentis,& qff putamus aegre,ac difficile pof-
fenoscuadere,fubterfugere,&vincere- Deinde,fpe ani
mus dilatat,nam defiderio fe fundit, expandit,ac porri
git.Timore veto coculfus contrahit,condnngif,compri
mitur . Timor igit opponiturSpci, & rone rei obiedl?,&
ratione adluum contrariorum,& effedluum.
Secundoquxritur,Quid in facris litteris, Timor Dni fi-
gnificettpraefertim cumdf Prouerb. i.Timor Dni,prlnci
pium fapientiae:& Prouerb.9. Principium fapientice, ti
mor Dni Pfalm.III Initium fapientiae timor Dni Eccle.
i .Timor Dni expellit peccatu.Iob quoq; zg.Ecce,timor
Drii ipfa ed fapientia.Item Ecclefiadici. i, Plenitudo fa
pientiae ed timere Deu,& coronafapientiae timor Dni,&
fapientiaedifciplina timor Dni Itemjc 9 eiufdem libri.
Omnis fapientia timor Dni. Vnde eiufmodi loci.quibuf-
dam ingerunt difficultatem,qm potius e contrario fapie
riaedinitium timorisDei.Sapientiam, edeognitio ex
fide progenita,& Fidesdocet.quo modo Deum timeri o-
porteat.Sed rfidetS.Th.z.z.q. 19.ar.7 Initium fapientix
effe timorem Dei,non quod ex timore Dei fapientia ge
neretur,& exiftat,cunl potius contra fiat, fed # primus
Sapientiae effe dius fi t timor Dei.Ita vt fenfus fit Tnitium
fapientie.hoc ed,primum quod incipit in nobis operari
vera Dei cognitio,eft Deum timere vel,Primum legis,&:
Sapienti? praeceptum ed de timore Dei.
Casterum annotandum eft his locis,& toto libro fapie
tiae accipi fapietiam non pro nuda,&: fimplici Dei cogni
tione.fed pro ea,quae ed cum bono voluntatis affedtu,ftu
dijs,& operibusconiundla. Rurfus,Timor Dei faepe infa
eris litteris fami tur,non prometn mali futuri, quo ani
mus perculfus,curis,& moleftijs anxie, &folicite vexa
turae premitur,fed pro reuerentia, pietate,& religione
in Deum,qua quisfummam Dei Maieftatem fibi ante o-
culos ponens, veneratur, & fufeipit, fefe illi intimo ex
Moralium. 1055
corde fubijcicns,& in omnibus morem gerere ftudes Vts
de LXX.Ti more Dni aliqh vertut ** 8 cejS*f«» id eft,Dei
pietatem.Senfus igitur feripturaecitata; eft; Initium fa-
piendi,& bene agendi,eft vera pietas, & religio in Deu:
fine,Ad fapietiam vera via,eft pietas in Deum,ficetiam
Pfal. 18.Timor,ait Propheta,Dni fandius permanet in fe
culum faeculi.quafi dicat, Pietas,& religio in Deum, eft
munda,& fandta,& quae perpetuo in ipfis Beatorum fpi
rituum mentibus permanet: Et hoc modo futuituretii
Timor Dni,quem facrae litterae Chrifto tribuunt ,& Bea
tis caeli habitatoribus.Nec.n. Beati illi Spiritus aecae le
dis Patriae ciues cum Deum diligant neceffario.peccare
amplius,aut mali aliquid pati vllatenus queunt,neca
faelicitate quam funt confecuti,decidere,& proinde mj
la proprie non timet, renerentur thDeum, vt fa nomum
rerti omnium Dominum,Imperatorem,ac Principem im
mefae Maieftatis,& poteftatisscui fefuppliciterfummit
tunc,parati ad parendum in omnibus.
Tertio queritur,Quotuplex timor a Theologis condi
i tuatur?Refpoudeo,cum S.Th. z.z.q.ip.art. z. triplicem
conftitui:Pnmus,eft Timorfiliorum: Secundus.feruorfi:
Tertius mundanorum hominum.Quos timores S Th.ita
diftinguit,ac finit Timor filiorum ed,quo quis timet im
lum culp?,ne Deum communem parentem offendat,in
dar boni filij,qui timet patri penitus difplicere. Timor
feruorum eft,quo quis metu gehenna? a peccato deterre
tur, indar feruorum,qui metu verberu, ac p?nae formidi
ne oderunt perperam fadlitare.Mudanorum vero timor
eft,quo quis.ne fubeat ignominia,& dedecus,n6 infamii
contrahat,aut ne fuftinere cogatur corporis dolores, vel
ne bonorum iadluram faciat virtutis officii more mun
danorum hominum praetermittit,acnegl igit, Durandus
in j.d.34.q.4.& 5.aliterphilofophatur. Timor,inquit,fi
liorum eft,quo quis timet coeleftem beatitudinem amit
tere,in modum filij verentis patrem a fe abalienari, aut
fe a paterna praefentia diffugi.Timores vero alios definit
vt S.Tho.a quo in primo timore definiendo differt,quod
timor, inquit, non eft peccati, quod quia propria volun
tate contrahitur.non proprie timetur: time mus.n. mala
qua? nobis impendent,&quaendnifi cu difficultate,& la
bore poffumus demeare,no ea,quae liberum eft nobis pro
pulfare,fi velimus, Et ideo colligit Durandus, omnem ti
morem verfari circa malum poma?.At vero cum S. Tho.
docet,Timorem filiorum effe peccati metu,nomine pec
cati non intelligit id,quod fcienter,&de induftria corni
mittitur,fed quod infirmitate natura?, vel per ignorantia
vel opera d?monis mali aliquid fuggercnt.ii,&ad id in
citantis, vel improboru hominum hortatu, prece,fuafio
ne,& impulfu committitur.Timore igitur filioru time
mus quaslibet peccati occafiones,quibus ad peccandum
allicimur,mouemur,& fledlimur.
Quarto quaeritur, An timorferuom fit ex fuo genere,
& natura malus? Rndeo,cum S.Thoma z.z.q. 19.3.4. ne-
quaquammeque.n.iuftus peccat,cum gehenae fupplicia
veritus,fefe in virtutis officio continet. Eft.n roni con-
fentaneum,vt cruciatus naturx aduerfos, & noxios for
midemus, &quantum poffumus enitemus, ac fugiamus,
j Nec quia, hmoi timor eft feruorum, & peccatorum ho
minum,continuo efficitur,vt fit malus,&c vitiofus,Nihil
ominus, cum hic timor id habet ex parte reiobiedtfjqd"
eft proprium tantummodo feruorum, tunc ronceirciin-
ftantia? adiundl?,malus eft:vt cum quis a peccatolccd*
tinet,vela peccandoaaocatur,metu gehennae,aut aliaru
poenarum, & malorum, alioqui omnino peccacurus.nili
hxc mala,&: aduerfa perhorrefeeret.
Qiiinto qu?ritur, An timor mundanorum hominum
fit perfe ma!us?Rndet S.Th.z.z.q.ip.ar.j.elfe.-nonquod
perfe malum fit metu ignominiae, dedecoris, infamia,
carcens,fupplicij, mortis,iatlurae bonoru,& male agen
do defifteremam hic timor,feruorumqiioq;eft,non mua
danorum proprius,& iiidorum hominum limihter hic ti
mor,cois eft:Sed quod metu horum malorum quis per
peram faciat, in vitio eft,&culpa,qm ne in minora ma*
la incidat,maiora c6mittir,&; perpetrat, ne in dedecus,
& infamiam incurrat,culpam contrahit: ne ignominia,
aut bonorum iadluram fuftinere cogatur,peccatu facit.
Sexto quaeritur, Quibus temporibus fpei pr?cepto,&
lege compellamur ad a^umfpcrandrprsftandum? Re-
