1333 LiberVndecimus. 1334
De iureiurando 3 cui <-vldeiur mentas ali- J
quo modo deejje.
Cap. IV,
P Rimo qufritur, Quodnam peccatum fit,quandoin
iureiura ndo veritas defideratur?Refpodeo,com mu
nem effefnlam: Quotiefcunque iureiurando, quo
quippiam affirmamus,vel negamus, veritatem deeffe fci
mus,lethalecrimen cotrahimus,fiue graue fit, fiuc lene,
& minimum mendacium , quod iureiurando firmamus.
Nam pari iniuria Deum afficis,fi eum teftem arcetfasin
graui mendacio, aut leuiconfirmando. SicTheologi,&
Canonici interpretes.&Summiftz. Prxterea,qui putat,
&creditfalfum cffequod iurat.lcthaliter delinquit,fiue
falfum.fiue verum fit,quod iurat. Qui item falfu m i Arae
credens effe verum,nifi quam potuit iuftam , ac debitam
arbitrio boni viri curam,& diligentiam adhibuerit,vt to
tam rem prius bene cognitam,&perfpedtam haberet, in
lethalem ille culpam incurrit.Qui etiam iurat,dubitans
tn,fitne falfum,an verum,quod iurat, lethaliter peccat,
cum fe exponat, & obijeiat periculo periurij. Si quaeras
quando deeft veritas iureiurando,quod promifforium vo
catur.RefpondemQuandoquis promiffionem iureiuran
do confirmat,cum tamen animus,& voluntasdefit id prae
flandi,quod iurat,mendaciter iurat,quare lec halecrime
admittit.Quaeres deinde,an etiam,qui iurado promittit
non habens in animo feruare promiffum, grauiterdelin-
quat,fi promiffiofitreiIeuis,& minimae? Rhdeo; etiam
coem opinionem effeiquemadmodum in iureiurado,quo
aliquid afferitur.quotiefcumque veritas deeft, lethaliter
peccatunficetiam cum quippiam aliquis promittendo
iurat,nifi ftatuat promiffa perfoluere lethale contrahit
culpam,fiue magnu quid;fiue paruu polliceatur . Deu.n.
falfi promilfitefteaduocat Aequalis aiit Deo iniuria fit,
ii dum magnf ,aut paru£ miflionis falfae tefte adhibeas.
Secundo quaeritur, an qui iureiurando aliquid alteri
promittit,cum thin animo non habeat ei feobIigare,vitn
habeat hmoi iufiurandum.Rhdeo,trib. modis poffe qua
piam iurando promittere:Aut.n iurat non habens in ani
mo iurare,& hmoi iufiuradum eft fidium,&■ fimulatum:
ore.n.tantummodo iurat,non corde:ac proinde iufiuran-
di vim non habet per fe,quia voluntariu m non eft: aliun
de tii quatenus quidam adftus exterior, pot iurantem al
teri obligare,aut rone ofFenfionis,quae vocatur fcandalu,
aut rone iniuria:,aut damni fubfequentis .Aut iurat quis
carens voluntate praeftandi id,quod iureiurando promit
tiqhabens tn in animo iurare , &fefe alteri obligare, &
de hoc iureiurando inter omnes conuenit,illud obligatio
nem induceredta vt is,qui iurat, ftare promiffis debeat,
quamuis peccauerit carens volutate perfoluendi promif
fum.Aut denique quis promittendo iurat,nolens quidem
fe alteri obligare,fed voles nihilominus iurare. Et de hoc
funtdure fententixiPrima hmoi iurantem ait effe obliga
tum ei,cui iurando promittit. Sic opinantur Caietanus
2.2.q.89.a.7.ad4.So.Ii.8.de iuft.& iure.q.i.a./.ad 4<Co
uarr.in c.Quamuis.de padlis in 6.p. i.$.4.0.2.Quod pro
bantem obligatio natura fua ex iureiurando promanat:
nemo autem pot,politis rerum naturis,earum neceffarios
effedlus impedirerergocum ex iureiurando obligatione
ceffarib nafcatur,non -:ft in poteftate iurantis eam impe
dire,aut fubmouere.Deinde probant a fimili;quemadmo
dum lex fi reuera lata fit a Principe animo, &voluntate
condendi legem,eo ipfo obligationem fubdicis imponit;
ficetiam iufiurandum,fi interponatur,animo iurandi,ne
quit fua obligatione priuari.
Secunda opinio docet,humfmodi iufiurandum nullo ob
ligationis vinculo deuincirc iurantermquod videnturfen
tire Angel.lura mentum, f.q.j i.Gabr.j .d.sp.q. i.art.i.
concluf.j.Silu.Iuramentum 4,qo. ip.Nauarrus in Manu.
c.l2.nu.38.Bonau 3 .d.39.a.3 .q. i.& 4-d 38.a.i.q.i.&Ri
car,4.d.38.a,3 .qj.dc 3 d.39.ar.i.qo.i Gloff.inc. Litte
rarum.de vot.dk vot.redempt.quod probant a fimili; fi—
cuc lex cofcientias no tenet,nec ligat,nifi voluntatePrin
cipis volentis fibi populum obligarejficnec votum ,nec
promiffio.nec iufiurandum vllam obligationem parit,ni
fi vouens,promittens, & iurans velit fe Deo, aut homini
obftringere,& obligare.
In haccontrouerfia illud mihi videturexploratum, &
certum inprimisifi is, qui iurat,ad iurandum voluntate
habet,& nihil de obligatione cogitat,iureiurado eoipfo
fedeuincit;& hoc fenfu puto effe veriftimamCaietani,&
Soti fententiamiquoniamexiureiurando naturaliter,&
neceffario obligatio profluit non impedita aliunde.Si ta
men quis iuret voluntatem quidem iurandi habens, non
thfefeobligandi,incertae,ac dubiae qusftioniseft,an ex
eo iureiurando obligatio manet, dkfurgat. Caietanus.dk
Sotus putant oriri obligationem,exteri negant. Mihi ita
probabilis Caietani,&Soti lententia videtur,vt non infi
ciet oppofitam.quara Siluefter,Angelus,Gabriel, & Na-
uarrusfequuntur,effe quoque probabilermqm voti, pro-
miflionisjdk iurifiurandi obligatio proficifcitur quidenx
natura fuo ex voto,promiffione,& iureiurandojfed id lo
cum habet in eo,qui cum vouet,promittit,aut iurat, cd-
trariam voluntatem non habet: nam eo ipfo, quod quis
fe alteri obligare non vu!t,reuocat voluntatem iurandi,
& tunc iufiurandum fpeciem quidem,imaginem,& fimi
litudinem iurifiurandi gerit,fed reuera iufiurandum no
eft,quoniam is,qui iurata iureiurando recedit,ita vt iu-
rando nolens fe alteri obftringere,perinde fe habeat.atq;
is, qui iuratnolens iurare.In vtroq. ,n. iufiurandum ha
bet fimilitudinem iurifiurandi, fed re ipfa iufiurandum
non eftmon aliter, ac fi Princeps legem ferat,nolens tn fi-
bi obligare populum,fpecicquidem,nomine,& fimilicu-
dinelex effecenfetur,re tamen lex noneft.
Tertio quxritur, An qui dubitat, promiffionem iureiu
rando firmauerit,necne Item,an qui certo quidem nouit
fe promiffioni iufiurandum adhibuiffe,ambigit tamen ha
buerit nec ne iurandi volutatem,iurifiurandi nexu,& vin
culo teneatur?Socus in li-7.de iuftitia q 3 .ar.2.negat ea
ratione addudlus:Quia in dubijs,inquit,melioreft condi
tio poffidcntis.CumigiturTicius,V.g. hjfitet, iurauerit
nec ne,haberi debet tanquam iureiurando follitus,& 1 i -
ber,ne in dubio libertate, quam antea habebat,amittat.
Idem quoq; cenfet Medina m fua inftruft.Coft(forum ii.
x.c. 14.$.17.Mihi tamen multo veritis vf oppofirtim , eu
hominem, f effe iureiurando deuindtumrqm in dubiis, q>
tutius eft eligere oportet,ne quis fe peccati periculo obi)
ciat.Quemadmodum fi quis hxfitet, fic nec neexcoica--
tione,vel irregularitate affedlus,eo ipfo debet fea facris
abftinere:item,fi quis dubitet,prxbucric nec ne confensu
peccato lethali,eo ipfo confiteri debet, cum facram fuo-
rum peccatorum confeflionem coram Sacerdote facit. Ea
vero praeceptio,& regula iurisiln dubis melioreft condi
tio poffidentis, locum habet tantummodo in rebus, quae
ad iuftitiam pertinentivt fi dubitem, fic nec ne res aliena
quam iampridem poliedi,eam poffum iure optimo reti
nere Aliud vero eft de rebus,qux nihil ad iuftitiam fpe-
£fant,vc fecundo libro c. ip.q. 10 abunde , quantum ego
quidem exiftimo declaraui. Idem iuns eft in eo,qui du
bio eftanimo.obligaueric fe nec ne,cum aliquid iureiu
rando promifit:fiam aut dubitatione deponere,& abijee-
re debet,aut alioqui id facere,ad quod faciendum uireiti
rando fe alteri obligaffe dubie putat.
Quarto queritur,An iufiurandum,quod frequenter vr
banicacisgratia alteri prxftari folet,obligation£pariat?
veluti vnusalceri honorem tribuens,iuraeper Deum,No
ibo,nifi tu praeieris,non ingrediar,non bibam,non cranfi-
bo,non fedebo,nifi tu id primo feceris Sunt,qui putant
eos,qui haerdne iuranc, iufiurandum penitus violare,fi
contra fecerint.Sed verius eft,quod Caiec.2.2.q.89.ar.7.
dub.2.Soc.li.8.deiuft,q. i.a.7.Armil.verbo, luramentu,
n. 1 i.Tab.verbo,Iurare,n, 11.tradiderunt, eos iurifiura-
di violari reos non effcitum quia eiufmodi iufiurandum
adhiberi folecfub tacita conditione : ea nimirum, quod
ad me attinet,non prxcedam.non cranfibo.nifi tu prxcef
feris,nifi tu prior cranfierisitum quia iufiurandum cedit
in honorem,obfequium:& bonum alteriusiergo fi is, cui
iufiurandum prxftatur,fuo iure cedit,is,qui iurat, liber,
&folutus eft ab omni iurifiurandi vinculo.
Quinto queritur, De iureiurando dolose, ac per frau
dem in promiffionibus adhibito, anqui iurat,debeat vti
verbis eo fenfu.quo accipiuntur ab eo, cui aliquid iuran
do promittit; an vero poifit ea verba accipere in eu m fen
fum.
