ij<57 Inftitudonum Moralium. 136S 
iurifiuradi vinculo non tenetur Caius.at qui mutuo dat, i 
qnauis fimutcc.fe pignus emere,mutuicontradfui,116 em 
ptionis.quamfingir.ftare debet. Ex quo fit, vt fi contra 
rius (itStmonias tabe infertus,qtiamuis alius contractus 
efle fingatur,qui fcienter illum in rei urandocon firmat, le 
thale peccatum admittat , nec vllo iurifiurandi vinculo 
teneaturobftridtus.Similitereciamfi in contraditi vfura; 
crimencommittatur,& aliuscontraftus efle fimuletur, 
mutuatatius, qui fe foiuturu vfurasiurat, easquide de 
bet foluere , na iure potuit promittere fe eas foluturum, 
fed nihilominus pot folutas repetere , fi per fimulatione 
iurauitfe eas foiuturu ranquam pretium rei empta:, aut 
etiam fi iurauitfe nihil vnquam repetiturum , fiquidetn 
in foluendo non peccanac uifiurandum, quod ille prtefti • 
tit,nihil prodeft ci.qui mutuo ad vfuras dedit. 
Sextoquajritur,quinam in iudicio a iuteiurando prohi- 
b£tur?Refpodeo,in primis pueros ante pubertatis annos 
hoc eft,ante decimum quartum aetatis annum.Ca.pueri, 
iz.q.f.vbidf Sipuerpuellave iurauerit in patris pote- 
ftateexfftens.iufuirandum eft irritum, cum pacer ftatim g 
atque audiuit,contradixit.Arcentur etiam ac repellunt 
a iureiurando infames,& i),qui tanquam periuri damna 
ti funt.Archidiaconusdubitat deijs, q. infames periuri- 
ve funt notori) per cuidentiam faCfijalijs vero magis pro 
batur.in vniuerfum omnesexcludi, qui funt notori; fine 
fnialudieisconuiClijfiucipforummet cofeflionein iudi 
cio, fiue peredidentiam faCli.Item,furiofi adiufiurandu 
in iudicio non admictutur.c. merito 1 J.q.J.praeterea, Sa 
cerdotibus iurare non licet in iudicio coram Magiftratu, 
vel ludiceciuili c.nullius n.q.5 & 1.cum Clericis.C. de 
Epis,& Cleri. $.<j> C lis.Quod intelligitur etiam fi iufiura 
dumcalumniaecaufa proflare cogantur abfq.Epi permif 
fuiaut Epi iurare compellantur,fiue Rom.Pontificis con- 
fenfuteius.n.permiflii fas eft Epis:& Epi confenfu, Cleri 
cis,iurare.c. i.de iuramentocaluraniae. Quseresan falce, 
vt teftes cogi queant iurare coram Ciuili ludice abfq; fu 
periorisconceffu? Rhdeo minime c.Statutum eft. 1 .q.6, 
vbi dicitur.Nulla adteftimonium dicendum Ecclefiafti 
cicmuslibet perfonacogacur,& cap.quamquam. i+.q. 1, q 
dicitur: Sacerdotes in fycularibus negocijs proconficien 
dis inftrumentisad teftimonium non rogetur. Sunt th q- 
da cauf«e,in quibus iure permittitur Sacerdotibus iurare 
vt fi fint teftes ad indicium vocati & adhibiti; Vt fi defi 
cientibus probationibus aliquis fortunas,& res fuas amit 
tat.Secundo procoi bonofidei,& religionis tuendo.Ter 
tio pro coi Reip falute,& tranquillitate feruanda Quar 
to profuperioris,mandato,& imperio obeundo . Quinto 
cum quis ab excoicationis vinculoabfoluitur.Sexto cum 
quis adedecorisj&jinfamiae nota purgare fe cogitur.Haec 
omnia partim videntur colligi ex cap. Quamquam 14. 
q.i.& partim ex cap.Significafti.de electione,& cap. de 
Siracufanat,dift. z8.& c.ad reprimendam.de offic. ludie. 
ordin.&ca.Presby ;cr z.q.5.Sed coram ludice , & Magi- 
ftratu Ciuili nunqua Sacerdos iurat etiam Epi confenfu, 
at cum ali; teftes idonei in caufa defunt,Ep ileopus facit, 
vt coram fe iuret.vel coram alijs Ecclefiafticis ludicib., 
velcommittit Epifcopus quibufdam,qui Sacerdotumte 
fiimonia excipiant,Sc ad Indicem ciuilem referat, vtait ~ 
Glofla inca.quanquam. i+.q.z. u 
Septimd quatritur,apud quem Indicem,quis iufiurandu 
praefiare iure cogi queatiRhdeo,apud Ciuiles Clericus id 
pratftareiureno cogitur.vt iamdixi: Laicus tn pot iure 
coi.vt i 11 c.«*& in c.dilectorum,de teftibus cogendis, non 
tft apudquemhbet.fed apudludicem competentem .St 
quaeras,an cenfuris Ecclefiafticis quis compelli poflitad 
teftimonium dicendum.Rhdeo,aliqn poflemam fi teftes 
odio,vel amore,vel metu fe fubcrahant a dicedo reftimo 
nio,cogi queunt,vt habetur inca. i.& ca. diIeiftorum.de 
teftibus cogendis. 
06fau6qu$ritur,An liceat iufiuradum exigere,accipc 
re,&pftarei iudiciodieb.facris,& fcftis.Rhdeo minime, 
ni fi inbonu pacis,aut piae caufte.c.coqueftus. deferijs. 
Nono quaeritur, An cum quis 111 iudicio iufiurandu prae- 
ftarecompdiitnr, debeateffe ieiunus?Rhdeo,in ca.hone 
ftum.ii.q.5 .dnHoneflum etiam vf,vt qui in faneftis au 
det iurare hoc ieiunusfaciatcu omni honeftate.&Tiroo 
re Dei,& ca.placuit,de teftibus,teftimonium debetdice- 
rc ieiuuusteftis,ac vt Glolfaannotauit, haec magis exae- 
t quo,& bono,quam ex iure,& lege requiruntur, & potim 
funtcoufiIia,quam praecepta, 
Decimo queritur,quid Canones,leges,& ima intelli- 
gant appellatione iurifiuradi,caufa calumniae praftadi? 
Refpondeo, in Linter cohaeredes, $.fi familia, ff. familise 
hcrcifcud?,df;Qtii familiae hereifcudc,&communi ditii 
dundo,& finium regundorti agunt,& aftores funt, & rei, 
&ideoiurare debent non calumniae caufa litem intende 
rc,& non calumni? caufa inficias ire Et 1111. i.C. de iure 
iurando , calumniam ftatuitur, vt in omnibus caulis, 
in quibus neceftitas probationis incumbet, non aliter 
hae probationes recipiantur, nifi prius qui eas expofeir, 
iufiurandu de calumnia praefti terit, quod non caufa diffe 
redi hmoipropofuit allegationes,& in l.principales.$.q, 
fi aftor.C.de iureiur.prop.cal.df .Quod fi adior noluerit 
Sacramentum calumnia: fubire.& hoc legitime fuerit ,p- 
batum.non licet ei penitus ad litem peruenire,fed cadat 
ab inftituta adimite quafi improbus litigator, & ludes 
eum a iudicio quam longiflimeexpellat. Sin autem reus 
hoc Sacramentum fubirc recufauerir, in his capitulis,q 
narratione comprehenfa funt, pro confeflb habeatur,& li 
ceat ludici fniamproferre,quemadmodum ei,& ipfa rei 
qualitas fuggelferic.Sic.n.non lites folum.fed etiam ca 
lumniatores mictucur,& in£ Sed praedidici habecur;Pr£- 
didlumSacramentum in litibus quidem,qua: necdu funt 
inchoatae, prteftari volumus in ipfo/itis primordio .Sin 
autem cauf£ adhuc pendentes inveniantur, vel poft litem 
concertata m,&poft folitas iudictales cautel as iam pra- 
ftitas.fiquideprofuerit vtraq, perfona,& in eadem Citii 
tate,vel territorioeius moratur,&in his licibusfacrame 
tum locum habere,&in primo poft hanc legem ingrelfu 
praedari volumus. 
Vndecimo quaeritur,quot,& que contineat iufiurandu, 
quod caufa calumniae adhibetur ? Rhdeo, cum Glofla in 
ca.i.de i tira mento calumniae. Quinque. Primo.vt litiga 
tor exi ft i met fe litem iufta m intendere. Secundo, vt roga 
tusa ludice veritatem non celet.Tem'6,nd fcienter falfas 
probationes adhibeat.Quarto,ne in fraudem, lite,& cau- 
fam proroget,& differat in tempus.Quinto,vt iuret,fe ni 
hil alicui promififle,nec quidquam deinceps promiffurti 
caufa licis,& nifi id,quod leges,& iura promittunt. 
Duodecimo quaeritur, An Clerici iufiurandum caufa ca 
lumniae praftarecogantur .Rhdeo,cum Glofla in c. i.de 
iuram.calum.Si lite intendant, & caufam propria agat, 
idpftarecopellutur.At fi Ecclefis caufam egerint,mini 
me, vc colligit ex c. Imperatore deiurameto calumnia:. 
Pofluncch in fui Iochaliqu£fubftituere,qui pro eis petat, 
agat,&excipiat,& itifiurandu caufa calumniae pra-ftet. 
Dnt per turio, & eius deformitate, ac pcems. 
Cap' Ji I l m 
P Rimo quaeritur,quid fitPeriurium?Refpodet Mag- 
j.fenc d.39 efle mendacium iureiurando firmatu. 
Vnde cum quis non habet in animo prseftare id,qcf 
iureiurandopromictit.in periuri; crimSincurrit. At apud 
Icriptores Latinos, Periurium admittere dicitur is, qui 
vel falfum iurat,vel iufiurandum,fiue fidem datam,&iu 
reiurandofirmatam in re iufta,& honefta, non feruac. 
Secundo queritur, An in omni periuriofic mendacium,^ 
& falfum in iureiuradoc6firmatu;Quidam aiunt nouoe 
Periurium efle mendacium.qm cum quis iurat fe fadfturu. 
rem iniquam , &eius animus eft eamfacere , Periurium 
admittit,nec th mendacii! iureiurandoconfirmat, fiqui 
dem animus eius eft id facere,qdiureiurando promittit. 
Deinde,cum quis no impier,ac loIuit,qd iureiuradofefa 
dfturum promifit,mendax proprie non eft,etiam fi fidem 
datam violaucrit,& th Periuri; crimine tenetur. Accedi c 
fi q.stemere,& incofiderate veri aliquid iureiurado 
confirmat, peri u rus cenfetur,& th nihil falli alfeuerat. 
Conflans eft nihilominus omnium fententia, in omni 
periurio mcdacium ineffe,quoniam in eo,aut veritas,aut 
iuftitia,aut indicium,quaetria omne iufiuradu poftulat, 
defideratur.Si veritas in iureiurandodefit,Periuriumad- 
mittftur,vt plan£ conflat.Item,fi quod iuraftiiuftum,oc 
bonum tc fa&uru,non facis,veritasdceft n6 quide verbo