155 Inflitutlonum
Ali) oppofitum docent.Turrecrem.c.rogamus.14.q.i.& in
fum.lib.i.c.jfi.Caiet.tom.i.tradl.j.de Rom. Pontif.inft.
C. 13 .quorum opinio eft meo iudicio eligeda, quia magis
cum ipfoCanonico iureconuenit,eam.n.mihi vhrRoma
norum Pontificum decreta,& iura tradidiffe . Anacletus
in c.Sacrofamftadif.22.Marcellus Primus inc. Rogamus
I4.q.i.lul Pr ; mus c.Dudum 3.q 6 Innoc. Tertius in cap.
Per venerabilem,qui filii fint legitimi Nicolaus in c Fun
damenta,de eletft.in (J.ConftantinusImperatorin c.Con
Bantinus,dift.96.Sunt item qui doceat, iuftum aiftibiis,&
operibus charitatis remiffis, vitam sternam mereri, non
tn notium vita: yternxgradum,& incrementum,fed prifti
hum nouo i 11 re,& nomine,ita quidam S.Th. difcipuli,qui
idex eo colligere volunt,qd doccti d.z/.q. i.art.5. ad 2.
&Conr.i.i.q n4.art.8 ad 3.fed nihil tale vnquamS.Th.
docuit. Cxterum maiorem prefert pietatem opinio eoru,
qui afferunt cos adhis charitatis remilfosnouu vitae xter
nx increment u m,& gradum promereri. Docuerut etiam
nonnulli ex Scholafticis.Conr. 1 i.q. 1 i4.art.8 Bannes.z.
s.q.u.art.^.dub 2,concl4.ex c.4.dift. i4.q.2.ar-3 adar- 1
gumenta Scoti contra i.ccnclufionem,ai3:us charitatis re
milfos minime duritatem augere,ac in perpetuum cale
fti debito fibi prxmio,qux eft vita sterna , & clara vifio
carituros, fi iuftus abfque maiori, & feruentiori charita
tis adu ex hac dita decefferit. Veriim magis piu m eft cre
dere,&aiferere eos aditis charitatis in coelcfti patria debi
tura fibi praemiu habituros, etfi charitatis habitus adtib.
remiflis in hac vita no creauerit; & licdt iuftus antequam
mortem obierit,nunquam in aduferuentiorem eruperit.
Animaduertendum tamen eft,non ideo fj> opinione ef-
feeligendam,quia magis piaeflevideatunnii in hoc non
fufficitfola pietatis fpecies,fi ratio, vel maior audoritas
repugnet. Quare licet pium appareat credere habitu gra
tiae in ChriftoDomino effe qualitatem , & habitum ma>
gmtudine infinitum;nequaquam id tamen fentiendu exi-
ftimo,quia cum ratione pugnat aliquid procreatumeffe
quantitate,aut qualitate infinitum Item piu vf alferere,
Deu,quia eft per feipfum fubftantia infinitus, & immen-
fus adu extra mundu exiftere in illis infinitis fpatijs,quae C
fola mentis cogitatione percurrimus;qd quia roni aduer-
fari vf,non eft meo indicio,admodum certii, & verum,&
cum Theologoru coi fima pugnat Sco. 1 dif. 37.q. 1 .Bonati,
ar. 2 q.i.Ricar.ar.i.q,4.Dur.q.i. Capreo.q.i.art.3 ad4.
Aureoli.licet Mai.i.d.37 q.2.&alii elfe adu Deum extra
cylum arbitrentur,qfiiiam erroremefle dicit,fed immeri
to Aquarius lib.i Metaphy dilucida.4.DocentquidePa
tres Hilarius lib.i deTrin Hieron.Ifai 66 Au g. lib.i.con-
fdf.cap.2.&3 .Naz.oratione 2. de Theologia,D10nyf.de
diui.nomin.c.i.Aug.lib.11.declui c. S-Deueffeinoibus
& extra oia.forinfccus, & intrinfecus, fed profedonihil
aliud dicere uolunt, nifi Deum mundoa fe procreato non
concludi,qm eft immenfus,& infinitus,nullo loco circun-
fcribi,nullo fpatio definiri,determinariue pot, & ideo eft
extra mundum,quia non concluditur nitido; eminet inter
oia,quia fuperat vniuerfa. Qff vero extra mundum adu
non fit,non eft,quia per feipfe i m menfiis non lit, fed quia
extra mundum adu nihil Sicut et Deus omnipotens eft,
& tamen quod effe non poteft,ab eo fieri nequit. Atq;hxc I
quidem nobis de deledu opinionum in foro exteriori, &
ad docendum,judicandum,patrocinandum,& concludcn
dum in caufis,& litibus dido fufficiant.
De opinionum deletiu in rebus Agendis in f>~
ro Con/cientia, Cap. X VI,
Eftat ut nunc breuiter explicemus, quae opinio
/g fit in foro Confcientiae deligenda
R Si Primo quaeritur,An Regulae, feu Praeceptio—
nestraditae acapitep.vfquead i3.fintdinfo
ro confcientiae obferuandx. Refpondeo, Regulas priores
tres,capite.f.nono, decimo,& vndecimo traditas, etia in
foro Confcientix effe feruandas; quia in utroque foro lo
cum,& uim habent.vt ex ipfis plane conftat.
Secundo quaeritur , An inforo confcientix femper 0-
porteat eligere opinionem tutiorem. Caietanusin fum.
Moralium. 15(5
ma, verbo,Opinionis vfus,refpondet his verbis: In ope
randis nifi tutiorem partem eligendo , non licet opinio
nem cuiufcumqjafliimere vt regula operis.qm eo ipfo q>
operatio regulanda committitur opinioni, committitur *'t. i. „
regulae ambiguae,quia opinio omnis ambigua,eft ,vtpote <?. } a ,i
cfi formidine alteri 5 partis,Et quia prxfupponitur,qtf 116 pnf e f.
eligatur tutior pars; confeqiienseft, vt operatio comica- >.#,&(,,,
tur regulaeambiguaeadcaufampeccati.ac per hoc expo- duh. m
natur periculo peccandi :quodconftat elfe illicitu . Hxc cm[ c .^
Caietanus,quem fequutus audorArmil^fic att:Vbi fimt
opiniones, femper tutior pars eft eligenda. Et Almainus , !n p, (i
trad.3 .Moral.c. i3.& tradi i.c. I4 aperre tradit,non fuf- i„ t
ficere ad bonitate adns alfenfum opinarem , quia opinio
fernp habet formidinem partis oppofitx.Ergo, inquit,is
qui in agendo opinione fola ducitur , fe exponit periculo S.Thm,
peccati Jdem S.Th.fenfiffe vfjnacum qreret, Verum pcc qucdl.i,
cct habensplura beneficia,eo quod fint de hac reopinio- j. i jt
nes?Rndet in hunc modii ;Si is qui poffidet plura beneficia
fecundum opinionem iuftificanrem, habet confcientiam
de contrario,peccat contra confcientiam,quis non cotra
legem,Si 116 habet confcientia de contrario,fed certitudi.
nem.fedtninquandam dubitationem inducitur ex con-
trarietateopinionum,& fic fi tali dubio manente habet
plurespbendas,fc periculo cotnittit:&tunc procuidubio
peccat magis amans beneficium tempora le,qua proprii»
falutem,quod fi in nullam dubitationem inducitur ,non
peccat.Hxc S.Th.Nec Alexanderdifferii;it:Qu?ntur , in- AI. p.i,
uiens,deillo,qui dubitat de aliquo contradlu,Vtrum fit q.tnJi.
monia an non,eo quod,quidam Dodtores dicunt effe Si- !
moniam; & quidam alij negant. Quid ergo fit fadlunts, ea/k vli,
cum ignoretjKndetei effe abftinendum ab huiufmodi c6
tradlu,nefe committat difcrimini.Meh' 5 .n.eft,vt incidat
in damnum temporale,quftm in fpirituale Idem prorfus
docet Adrianus. Quare horum omnium eft aperta fenten ^ . jM
tia, in agendo quando funt opiniones , tutiorem partem
effeeligedam; alioquife obijeeret quis peccati periculo;
quia opinio femper habet dubitationem adinixtam:& in * rA ‘
dubijsjid quod tutius eft,femper eft ampledledum, iuxta
iuris Regulam.Et animaduertendum eft,hancfent£tiam
intelligieomodo, quo eam explicat Caietanus. Opinio
,n. debet accipi proprie, &ftridle, vteft cum formidine,
& dubitatione partis oppofitx, qualis plerumque folet cf
fe opinio.Si tn quisita opinetur,vt nullam dubitationem
habeat, qualis folet effe certitudo moralis, veluticum
opinamur, Confhntinopolim effe in rerum natura,nihil
prorfus ea de re dubitantes: tunc in agendo pot opinionS
etiam miniis tutam fequi, quia ei certo, & citra vllam
dubitationem adhasret.Et hoc tcque accidit viris peritis,
ac etiam imperitis : periti quidem examinatis opinionii
rationibus, cognofeentes earum podera , & momenta,
firmioribufcjue ac melioribus rationibus moti, & innixi,
certo abfq; vlla ambiguitate vni opinioni folet accedere,
& ita in agendo eam poffunt eligere. Experientia certe
didicimus, ita hominum aliquos fuis opinionibus adhac-
refeere; ac fi -faxo alligarentur;& perindc,ac fi eas certa,
&euidenti rone concluderent Rudes vero , & imperiti,
confultis viris bonis,& do<ftis,& folent in agendo eorum
coniilio duci,rati certo, & abfq; vlla dubitatione, in hoc
fe bene fadlitare. Porro ad benetagedum fatis eft,fi certu
aflenfum omnem dubitationem remonentem habeamus,
quatnuis reseuideternqbisperfpedlanonfit.HaEc igitur
prima opinio duo continet, vt eam quidam explicant.
Primum eft , Quando opiniones, funraque probabiles,
certae,& tutae,poffe vnumquemque in agendo, quam ma
luerit eligerc:ficut fi duo effent a;que beneficio Ecclefia-
ftico digni; vel sque ad publica adminiftratione idonei,
poffum ego queiu illoru m maluero,meo fuftragio eligere:
ita fi dux fint opiniones xque probabiles,& tute,licet mi
hi earum,quam magis probauero,vnam ampledli.Alteru
eft; Si altera opinio fit tutior, etiamfi fuerit minus pro
babilis, er m in agendo nos fequi debere.Eft alia fecunda
opinio,qux affirmat tuto nobis licere in agendo opinione
minus tutam eligere,quando eft probabilionquado vero
funt opiniones xque probabiles,tutiorem nos fequi opor Ctrl id
tere.lta fentire videntur Cordubenfis,Medina, & Maior: «ryi.f.f,
docent enim fas effe probabiliorem fequi opinionem,
quamuis minus tutam.
Vt in hac re certi aliquid ftatuam. Primo eft animad-
uertendura.
