& comedebatur , 'nec enim caufa fubcrat differendi in
alium diem tfum agni:erat tamen legitima caufa diem
feftum Pa r chx trasnferendi. Itaque Ruperitis fatetur
Chriftum , & ludxos eodem die comediffc agnum , &
panes Azymos, quia fena quinta ad vefperam fuit de
cimaquarta Luna primi men/is, ait tamen, feriam fex
tam, diem profeftum fui-ffe, cum deberet coli dies fertus
Pafchatis,quiin fabbatum cft reiedlus; 8c propterea eo
die licmfle ludaris opera facere , qua: feruilia dicuntur ,
Sc vere itidem fcripfi(Te Ibannem de vltima coena Do
minica; Ante diem fertum . Sic Rupcrtus.
' Cxterum hxc fententia quamiiis a Graecorum opi
nione plurimum differat, mini non placet, & eam mc-
rit6 ConfutauitFrancohnus Tradi, de Tempori. Hora
CariomcapAz. Nam humfmodi fertorum translationes •
fohim ex Rabbmdrum libris colliguntur, non e facris
fitferis: & lofephus lib.z.Antiquicat.capit. 13. 8c lib. 3.
Aritiq. cap. 13. nihil harum translationum meminit: 8c
tae poli Chrifti Domini mortem videntur a Ludxis con-
rtitutx. ■ -
Tertia fententia eft- Pauli Burgcn. in Additionibus
Ad Lyranum , Matth. 16. quam multi e Theologis no-
■rtri fxculi-amplexati funt,videlicet loannes Hentenius
fliTraefat. CGmmentar.Euthymij fuper Euangelia; Ga-
gntktsin illud loann. 18. [ Et ipfi non introierunt lin
Prastorium. ] lanfen-.m Coneor.Euangelica.c.rz 8.Am-
brof. Cathannus lib. z. Annotat, in Caietanum fuper ii
lud-Mar. 14. Quando Pafcha immolabant. Eandem fen-
tentiam fequuntur loann. Lucidus in Opufcu. de vero
die Partionis Chrifti cap.oVOnuphrius lib. z. Commen
tariorum de fertis. Scultetus in Chrouologia in prin
cipio, & ali j,quos refert Francolin.in Tradl.de Tempo
re Horar. Canoniqar.eap.31. hum. 3•
Quorum omnium fententia eft, fui (Te veterum Iu*
datorum traditionem ,vt nunquam Pafcha , fi incide
ret in fecundam,quartam, vel'fextam feriam,eo die ce
lebraretur ,fed transferretur irt diem proxime fequen
tem. Vnde aiunt,eo anno Pafcha inctdiffe ih feriam fex
tam ;& propterea ludxos fuorum Matorum Traditio
nem feruantes , in fabbatum rranftulilTe; Chriftum ve
ro cum Difcipulis agnum feria quinta ad vefperam co-
niedifle, qma Legem, non traditionem veterum ferua-
uit; maluit enim legis rationem habere, quam traditio
nis humanae.Et ita mortuus eft eodem die , qud , Legis
iniftituto agnus Pafchaiis immolari debebat, vt typo ,
&• figura; veritas refponderet. Hxc Burgenfis , & alio
rum fentetia ab opinione Ruperti eo lolo differt, quod
fecundum Burgcnfem ludxi tum efum agni, tum fe
rtum Pafcha m fabbatum reiecerunt iiixta veterem ma D
iorum traditionem . at fecundum Rupertum dies fertus
Pafcha in fabbatum cft translatus; agnum vero eadem
vefpera, qua Chriftus, exteri ludxi immolarunt, &
comederunt.
; Sed hae opinio multis argumentis refellitur a Soto
ili 4.diftin.9.quaft.i.artic.4.&a Francolino in Tradl.ci-
tatq de Horis Canonicis capit.f z.f 3.54. Proferild nulla
ratione mihi placent huiufmodi fertorum apud Hehrx-
os translationes,quoniam, vc fupra iam dixi,nulla facra
runi litterarum auiloritatccomprobantur; fedfolumex
libris Rabbinorum , aut traditionibus ludaorumpofl
Chrifti Domini mortem habentur : vnde recentes
f un t ludaorum traditiones nullo Legis teftimonio fuf-
fultx.
Siiperfuntdux fententix difcutiendx: de quibus di
cam breuiter , vtra (it probabilior , verior , & facris lit- E
teris magis confciitanca . Vna fententia eft Scholafti-
Coru Theologorum communi confenfu recepta , ludx
os agnum Pafchalem edifle fena quinta ad vefperam,
in qua etiam Chriftus comederat, & in feria fexta ce-
kbraffe diem feftum Pafcha , in quo dic occifus cft
Chriftus; ( ac proinde in die fefto Pafcha , nimirum
in decimaquinta Luna mortuum fuiffe ) & in decima-
quarta ad vefperam , hoc eft , ad finem , & exitum il
lius , agnum comediffe Pafchalem , ac venerabile Eu-
chariftia Sacramentum infticuiffe. Contra hanc opi
nionem quatuor , vel quinque argumenta obijciunmr,
in quibus reueradifficultas ineft. Nam fi dies fertus in
feriafexta agebatur, quomodo licuit ludais accufa-
re,condemnare, angariare , in crucem agere , e cm-
^nlijt.Moral.Pars z.
Cap. VI* I J
ce tollere,’fepelire aromatatoniparare*? Deinde, quo
modo dixit loanqes: Ante diem feftum Pafchx; cuin t»*n,
inchoatus Pafchads dies iarh erteL Chrifto cum Difci-
pulis ca-nante* eo quod fefti dies colebantur ab vna vef
pera ad altera. Quomodo item dicit Euangelifta de fe
ria fexta loquens: erat parafeeue Pafcha:* Infuper fi
in feriam fextam incidit dies fertus Pafchx : ergo in fab
baturii cecidit Luria decimafeita . SedLeuit. zCab al
tero’die poft Pafcha, quierat decimafexta Luna primi
menfis, computari incipiebant feptem hebdomadj in
tegramus conficiunt quadraginta nonem dies, &quin
quagefimo die proxime fequeriti'colebatur Pcn.tecoftes
celebritas: ergo eo anno Pcnlecdftes dies fcftris incidit
in diem fabbati: rifim fi numerentur ab vno fabbato fcp
tem hebdomada: complentes qftadraginta noucm dics^
finientur in feria fexta, &diel fabbati proxime fcqucns'
B erit quinquagefimus: at Ecclefiii celebrat Pentecofkn 1
in die Dominico iTgitiir eo die fpiritiiS Sandtus iri Apo-
ftolos defccndit; & proinde febrem hebdomadx eo an
no inchoatx funt a 'die Dominica proxime fequentl'dlc
feftum Pafcha; , quem dieni luctari coluerunt. Poftre-
mo , quo modo dicit loannes. cap.itf. de ludaris. Non
introierunt iri Praetorium, vt non contaminarentur,
fed vt riianducarentPafcha* & : qud modo veritas figu-
gurx refpondet, fi Chriftus Domtniisverus agnuspal-
fus ,& mortuus cft Luna dccimaqdintapciim tanien
agnus typicus Luna quartadecima rhimolaretur ex Le
ge* & quo modo dixerunt ludii: Non in die fefto, fi in
fefto die Chriftum occiderunt* Verum ad hxc argu
menta, vt praedixi, Theologi haud ita facile, vt dicetur
inferius;refpondent;quippe' qu£ magnum eis negocium
facefluht. Hac itaque aitfent. Scholaftic.Sic enim do-
c cent Alexaridet 4-p-q.iri.niemb. 4.art.T.$.j. Alherdn 4.
dift.iijart;n.Thb.j'.p. q.4(j.art.9.art.i. & 4. dift.n.art.i.
q.z.art.z.q.3.&4.contra Gcn.c. 69. &opufc. contra er
rores brzcorum prope finem . Bonau. in 4.dift. n.p.z.
art.z.q.T.Ricard. in 4.dift.i i.art.z.q.3.Scotus in 4- ’di’ft/
n.q.i5.Dufan. 4‘.d.n.q.4.nu.io. Argen. in 4. dift.tx.q.r.
artic. 1. concl.3.Gahr. fuper Canonem Mifla: le<fl 54.fici
etiam Innbc ; III.Iih.4.de Myfterijs Miffa:.ca.4.AItifiod.
lih.4.tradl.5 ■ q. 7. Auclor Hifforix Scholafticx in Hift.
Euang. c. 149 Hxc opinio vefperam, ad quam Lex bi
bebat agnum Pafchalem comedi in Lunaquartadeci-
ma,dicit effe-vcfperam,qux eam Lunam quartamdcci^
niam terminabat, non qux eam inchoabat: & ita Pa
fchaiis agnus edebatur ad finem Lunae decimxquarcx ,
non autem in initio illius Lunae.
Reftat iam alia fententia, noua quidem , fed quae fa
cilior, fimplicior.pl anior, & apertior quibufdam vide
tur; nempe, Chriftum,& ludios eodem dic agnum co-
mediffe Pafchalem , nimirum Luna decimaquarta ad
vefperam ; non ea qua: Lunam qu.artadecimam tenni-
nauit, & claufit, fed qui inchoauit ita vt ea Luna de
cimaquarta cyperit a vefpera feriae quirita , & duraue-
rit vfque ad vefperam feriae fextae; & totus ille dies k
vefpera ad vefperam fuerit profeftils . Deinde vero ce
pit Luna decimaquinta a vefpera feriae fextae continua
ta vfque ad vefperam fabbati proxime fcquentis: & in
illa Luria decimaquinta erat aies fertus Azymorum , fi
ne Pafcha ,& Chriftus mortuas eft in feriafexta, in
quanf ceciditi Luna decimaquarta , 8c proinde pndiS
fefti diei Pafchx , fcilicet Luna quartadecima agnum
Pafchalemcurn Difcipulis comedit, & eadem Luna,
&c die qui per totam feriam fextam durauit, in cru
cem acftus, & mortuus eft . Et ita ventas,nempd agnus
verus, figurx,& vmbrx, id eft, agno typico refpondit.
Nam Leuit. 13. habentur hxc : Menfe primo quarta
decima menfis ad vefperam Phafe Domini eft : & de
cimaquinta die menfis huius folemnitas Azymorum
Domini eft. quod idem eft, ac fi diceret; Luna decima
quarta primi menfis ad vefperam agnus immolabitur ,
8c edetur : & Luna decima quinta proxime fcquenti a-
getur dies fellus azymorum . Sed apud ludxosficuc
dies fefti numerantur a vefpera vnius diei vfque ad.
vefperam alterius ; fic etiam dies profefti, iuxta illud
Gencf. 1. Fariltim eft vcfpcrx , 8c mane dies vnus : ergo
cum Scriptura prxcipit agnum Pafchalem immolari
Luna decimaquarta ad vefperam, loquitur de vefpera,
k qua incipit Luna decimaquarta, & non de vefpera, in
B quam
LiiJIDe tertio decalogipraecepto
A
