496
Injiltutionum ^Moralium, Pars 11,
quod confragum eft,alligare .■ & quod abie£tum,redu- A
cere,& quod perierat,requirere : quae numera,& officia
prsftari per alium commode nequeunt.
Inftituitur miles vt per fe mi litet,perfons enim indu
fttia quaeritur. Inftituitur nauis gubernator,gregis pa-
flor,domus ianitor,quia m his perfons fidei, curae,dili
gentia, auctoritas exigi tu nredfte Salomon : Diligenter,
inquit, agnofee, vultum Pecoris tui . tuofque greges
confidera.
Liber quoque Ecclefiaftici.pecora tibifunt ? attende
ilhs;& vulgo prouerbio dicitur .-'Oculus domini impin
guat equum. Item Epifcopis dicit Apoftolus : Pafcite
qui in vobis eft gregem Dei: in vobis, inquit,id eft,qui
inter vos eft. Vnde confequens eft, vt confuetudine
fieri non pollit , vt Beneficiarius proprie, & ftridte cu
ram habens,abiit ii fua Ecclefia, & nihilominus lucri
faciat frutlus fui Benefici]. Hoftienf. Panormit, & alij B
in ca.Cum omnes de conftitut.Caietan.in fumm. verbo
Beneficium Eccleiiafticum , & id ratione conuinci-
tur.quia confuetudoqus eft contra Ius diuinum.vel na
turale,eft corruptela, & eo eft grauius peccatum , quo
diuturnior.
Hinc autem non continuo fit,vt redle docet, Sot.lib.
io.de iuft.q.3 .arti. 4. vt Papa non poffit iuftis ex caufis
poteftatem facere Epifcopo,& Parocho, vt a fua abfint
Ecclefia.lSIam iuris diuini eft,vt votum , vel promiffum
exoluas luiiurandum ferues,depolitum reddas.- & tame
in his poteft Romanus Pontifex certis ex caufis aliquos
hoc iure foluere. Paulus Apoftolus Timotheum certae
Ecclefise Epifcopum a fe deledtum & creatum, com
muni boni caufa,ad alias interdum mittebat Ecclcfias:
hoc enim redla ratio , & ordo charitatis expofeit , vt
communis falus priuats praferatur. Et cum ambigitur Q
potiorne fit boni communis ratio , an priuan 5 tunc ad
Romanum Pontificem pertinet,quod dubium eft decla
rare,& in caufa alioqui dubia,& controuerfa , commu
ne bonum priuato anteferre.
Dices;Si iuris diuini eft, vt Epifcopi, & Parochis fuis
Ecclefijs perfeipfos inferuiant,ergo,cum Papa faculta
tem concedit,vt abfint ab Ecclefijs, iuris rigorem non
relaxat,fed declarat j ac proinde nulla eft in hac parte
indulgentia, qua; vulgo dicitur difpenfatio Pontificis,
fed iuris tantum interpretatio|. Refpondco', in hoc to
tam cfle inter nos ,&prims fententis Audlores , con-
trouerfiam. Illi enim tantum iuris Canonici effe con
tendunt , vt Parochi, & Epifcopi per feipfi in Ecclefijs
inferuiant,exquareduo deinde colligunt: vnum polle
Papam fuo nutu,Iuris Canonici rigorem remittere: al-
Terum,Facultatem alicui Epifcopo,vel Parocho , Papa D
audloritate abfque iufta,& debita caufa conccflam,ne
infuaEcclefia commoretur, ratam , & firmam effe ,
quamuis.in dando Papa peccauerit.
Nos vero longe alia duo volumus; Altcrum;Nonpof-
fe Papam fuo arbitratu huius legis rigorem, gratia alicu
uis !axare;paffe tamen iufti,de caufis,his videlicet,quas
redla ratio , & lex charitatis praefcripferit, hunc vel ii-
lumhac lege foluere .- Alterum,fi abfque iuftis caufis
hanc legem gratia alicuius laxaucrit,non folum pecca-
re/ed indulgentiam & facultatem contra lusfadtam,
nullius momenti effe fecundum confcientiam ; tametfi
in foro iudiciali vim habeat: quia fine iuftis caufis ius
diuinum,Papas audtoritate folui, & laxari non poteft :
quemadmodum dici folet de voti,.&iunfiurandi vmcu
lo,vt eft communis omnium opinio,quam habet Sotus,
lib io,de iuftitia.q 3.art.4 Iuftis tamen de caufis laxari E
poteft hoc ius diurnum,& difpenfari per materia; muta
tionem,vt in votis & luramentis fit.
Secundo queritur,An omnes Beneficianj, qui curam
animarum exteriorem habent duntaxat, qua nimirum
poffint vilitare,corrigere , excommunicare,lufpendere,
interdiceres quas cura dicitur iurifdidtionis,citra adnu-
mftrationem Sacramentorum , iuxta id , quod habetur
in cap. Dudum. i.de eledt.iure diuino debeant in fuis
Ecclefijs relidere 1
Meo iudicio , eo ipfo , quo eft illis commiffa & tra
dita curaEccleliarum,coguntur in eis praefentes adeflcy
ficutgubernator nauis in naui , & dux belli in bello ,
& Praefes,fi ue Praefedtus Prouincis , vel domus,in pro-
uincia, vel domo; vnde ratione muneris, & officij fui
relidere debentsac proinde iure naturali, quod ipfa ot
ficij ratio pneferibit.
Si roges, An decreto Concilij Tridenttnifeff.ij.cap.r.
cogantur ij , qui calem curam iurifdidtionis habentin'
fuis Ecclefijs refiderelNon videntur in illo decreto coni
prehendi;quoniain in eodecreto &fefl ^.cap.i.aiqhoc
ius etiam Angelicis humeris effe formidandum: & nu-
dat,vt Pallores attendant, vigilent, affiftant, pafcarit
Sacramentorum adminiftratione,verbi diuini praedica
tione^ bonorum operum exemplo: & ne per tempus
Aduentus,Quadragefim3e,& certarum quamdam alia
rum celebritatum folemnium abfint.
Item quiafeff. a^.cap.i .poenam ditierfam irrogatBe.
neficianjs curam animarum habentibus, ab ea,quani
conftituitfeff.14.capit.11. Archidiaconis,& alijs digni-
ratibus iurifdidlione habentibus. Quicquid fit de Con-
cilio i faltcm m Conftitutione Pij Quarti edita de refi.
dentia Paftorum , comprehenduntur
Si iterum quaeras, Quo iure Canonici, Portionarij,
& alij Beneficiarij nullam curam animarum habentes
relidere in fuis Ecclefijs cogantuiiRefpondeojquicquid
fit de iure diuino; debent iure Canonico relidere : vt
conflat ex multis Ecclefias decretis in roto titulo,de cie
ric.nou refid.dk ratio naturalis non nihil idftiadet; nani
Beneficium datur propter Oificium /altem fiEcclefia
minifterio,& opera, & induftria , ac diligentia indiget
Beneficiarij .- ratio naturalis praecepit vt Beneficiarius
refideat. tk in Ecclefia inferuiat.
Tertio quaeritur. Quibus ex caufis poffit Romanus
Pontifex facultatem concedere Epifcopo, vel Parocho,
vel cuiuis alteri curam animarum habenti, Item qui
buslibet aiijs, qui in fuis Ecclefijs iure communi reff.
dere coguntur,vt ab Ecclefijs abfint? Refpondeojoan-
nem Seluam , tradl.deBenefic. par.4.quaftione d.qu».
tuor,& viginti caufas enumerarej: fed nos eas polfumus
ad pauciores redto ordine reuocare cu N atiarro in Ma-
nuahjcap.ij.num. m.
Primum referam eas, quibus Epifcopi & Parochi, &
alij curam animarum habentes abefie queunt mdulgc»
tia Papae: deinde alias s quibus Canonicis & ij,qui por
tiones habent in Ecclefijs Cathedralibus, vel Collegia
tis legitima difpenfatione polfunt abeffe.
Prima caufa eft: Quandocumque abfentiaeftob bo
num Chriftianae religionis, vel ipfius Ecclefia;, cui Epi-
fcopus,vel Parochus praeeft;neceflaria,veleuidentervci
lis,cap.Ex parte.i.de Cler. non refid.
Secunda : Quando quis ad quinquennium in Theo
logis ftudium ftiam operam confert, cap. vlt dcMagift.
& idem iuris eft , fi quis ad quinquennium in iure Ca
nonico addifeendo ftudium collocet. Archid in capit.S.
de priuil.in fexto.Io. Andr. Abbas,& alij cap.vlt deMa-
gift. & hanc caufam Ius ipfum approbat, & concedit:
nec requiritur audloritas Epifcopi, v. docet Rebufflo-
co cit.num.25.Nauarr.in Manu ali,in capitu.z5 n u.iu.
& Gloffa capit.vlt.De Magift.Nec vitraquinquennium
Epifcopus poteft abfentiam permittere , & irrita eftii-
centia impetrata. Quinquennium autem primo inci
pit computari a die quo Beneficiarius coepit litteris ope
ram dare.
Tertia caufa eft : Quamdiu quis in fcholis Theo
logiam publice docet, eodem capitii, vlt.de Magidi-**
idem eft, fi ius Canonicum publice interpretetur , vt
Communis traditopinio. Hanc etiam caufanuus ip-
fum commune approbat,& confirmat, vt ait Nauar.lo-
co citato.
Quarta : Cum quis in alia qualibet fcientia , etiam
Grammatica ; vt Gloffaannotaukincap. Cum.ex eo.
L>e electio, in Sexto, in verbo ( Litterarum ) f umn
ftudium,& operam ponit; idquein loco ftudijs genera
libus publice deftmato.in prsdidlo cap. Cum es eo,de
eledlio.in Sexto. Adhoc tamen ftudium litteralium ne-
ceffc eft , vt Parochus a fuo Epifcopo, i n cuius Dictcen
Beneficium habet,facultatem irapetret.c. Relatum
ca Tui-,De cler.non refid. &in capit.Cum ex eo,Paulo
ante memorato.
Sed ante Concilium Tnd. hsc facultas de more non
petebatur, vt Innoc. Hoftien & alij teftantur in capit.
Inter quatuor,& capit.Relatum de cler.non refid. Ql! 1 '
in eo capltu.Relatum i Pontifex fubdifiuudlionedisi •
