LtL VII. De quarto decalogi precepto, Cap.IX. 
511 
Quod attinet ad primum caput propofita quaftio- ", 
siis, duafunt A udiorum fententia; quarum prima af. 
firmat polle id confuetudine introduci , fine Benefi- 
ciarij fine fimplices nullam rerum Ecdefiafticarurii 
adniiniftrationem habentes, fiue habentes; nec vfum 
eiufmodi improbandum , fi alicubi extitent. Sic opi 
nantur Hoftienfis,Ioanncs Andreas,Faber, Imola, An 
tonius, & inter Theologos Paluft. Antonius, quos om 
nes refert Couarru. De Tcftamen. cap. Cum in officijs, 
num, 9 Id probant, quia Beneficiarii etiam Epifcopi, 
•& ali) Superiores, aut lola lege mifericordia, Sc chari- 
tatis debent impendere in egentium vfus , quas ipfis fu- 
perfuntex redditibus Ecdefiafum, autfaltem lege , & 
praeopto ab Ecdefia conftituto , quocumque tandem 
modo id facere cogantur: confequitur, vt folo iure 
'feripto rideheet Canonico prohibeantur tcftari: 
fcd iusferiptum Ciuile, vel Canonicum poteft confue- 
tudine, vel ex toto, vel ex parte abrogari, 
Secunda opinio negat poflfe confuetudine introdu 
ci , vt Beneficiarius refletur fimpliciter ad quofuis 
■vfus etiam non pios ,quamuis conluetudo reflandi, ad 
vfus, Sc caufas pias poffit induci. Sic Archidiaconus, 
•Francus,Barbatius,Aluarus, Pelagius, & inter Theolo 
gos Apgel Siluefler , & Maior apud Couarruuiani De 
Tellamen. cap. Cum in officijs nu. 9. Hanc opinionem 
■ defendit Nauarrus in fuo illo libello De Redditibus 
Ecdefiafticis per totam quaftionem tertiam. Vtrum- 
que probat. Primo , quia beneficiarius nullum pror 
uis dominium habet eius, quod ipfi fuperefl ex fru- 
dlibus benefici) , & lege iultiria id in communes in 
digentium vfus difpenfare compellitur.- fed nemo po 
teft de re aliena conficere tellamenmm . Secundum 
concludit; quia Beneficiarius folo iure Canonico ad 
pias caufas,&. vfus tcftari prohibetur : nam etfi in pau 
perum vfus debet impendere id, quod ipfi redundat, 
prohibuit tamen Ecdefia quo minus moriens , vel 
infirmus ad pios vfus teftetur, victum viuit, ac valet, 
liberalior eflet in pauperes. quo fit, vt confuetudo ad 
- pios vfus teftandi introduci queat- Vtrumque proba 
ri poteft ex cap Relatum,fecundo.-De Teftam. vbi con 
fuetudo approbatur, qua Beneficiarius tefiamento re 
linquit aliqua m vfus pauperum , & locorum Religio- 
forum , vel confanguineorum , aut aliorum etiam diui- 
t«m ,fed nonnifi ratione ftipendi), quod fit ipforum 
miiiifterijs, & laboribus debitum ; ergo confuetudo te- 
ffandi ad pios vfus approbatur ; generalis vero ad quos 
libet vfus,non item . Abbas in ca. cum in officijs, de te 
ftam. approbat confuetudinem teftandi, fed folum de 
rebus mobilibus, ac modicis, quem fequuntur Silu, 
verbo. Clericus. 4. Angelus in verbo emptio, num. 12. 
Rcdoamis de fpolijs Eccle. qu*ft. 4. 
In hac qmftione , illud in primis confuetudine eft 
receptum in Hifpania,& Gallia , tcflibus Couarruuia , 
Sarmento,Sc Nauarro, locis fupra citatis, & interpre 
te pragmatica Sanctionis, tit.de Annatis, verfic. De 
acquifitis ; vt Beneficiarij Bpifcopis inferiores , fi Reli- 
giofi non fint , teflamentum efficiant de frudlibus fuo- 
rum beneficiorum. Item, vtfi ab inteftato morian 
tur , fuccedant eorum haeredes,videlicet parentes, vel 
fratres,vel ali) confanguinei . Etin Hifpania huiuf- 
modi confuetudo . ait Couarruuias, priuatis regni le 
gibus comprobatur . Nam Carolus Quintus anno fa- 
lutishumana 152.3. & Philippus 11. cius filius anno 
1566. lege lata praeceperunt hanc confuetudinem 
feruari. Caeterum ea confuetudo vim habet, non quia 
legibus laicorum confirmatur , fed quia pontificum 
Romanorum confenfu approbatur. Neque enim Prin 
cipes profani pofluntaliquid ftatuerc decaufisEcde- 
fiafticis: quod fi flatu ant, irritum eft,& inane flatu tum 
d1ft.96.in principio, & ibi Glofiacap. bene quidem , Sc 
cap. vbi nam , cum finalibus. Et cene non eft cur ea 
confuetudo damnetur, cum in Ecdefia fatis iam nota 
fit atque permifia, nufquam tamen fiue in Hifpania, 
fiue Gallia, Italia , Germania, Polonia,Sicilia confue 
tudinc introdudlum eft , vt Epifcopi, & alijs his fupe- 
nores , de redditibus ratione Aiarum Ecclefiarum qua- 
iitis teflamentum efficiant ; ac idcirco nonnifi concef- 
fiu, & priuilcgio Romani Pontificis reflantur, Prate- 
teaBeneficiarij Epifcopo inferiores, qui Rehgioli non 
h*nt, in Hifpania, & Gallia , non folum de frudlibus 
beneficiorum ad pios vfus, & caufas teftantur , fed 
etiam fimpliciter ad quoslibet etiam no» pios, & eis 
fine tefiamento decedentibus fuccedunt haeredes iu 
frudibus benefici) pertinentibus ad eum annum , iu 
quo Clericus mortuus eft, vt parentes , fratres , ceteri- 
ue propinqui,etiamfi diuites fint, & multis bonis abun 
dent. Neque vero eft, quod nobis Nauarrus dicat, fo 
lum in more pofitum efie, vt in pios vfus reflentur, 
nam certe ex ipfa confuetudine oppofitum apparet: 
nec item eft, quod cum Panormitano dicas, folum va 
lere confuetudinem, vt fuccedant iu modicis: nam ge 
nerarim habet confuetudo , vt fuccedant in omnibus, 
fiue modicis, fiue magnis frudibus. 
Obijcies, Beneficiarios lege iuftitia , qua fuperfunt 
in pauperes erogare debere : fed legi iuftitia, cum fit 
naturalis, confuetudo derogare non poteft: ergo ta 
lis confuetudo eft corruptela? Refpondeo , ex fiipra- 
didlis, beneficiarios, vel iure tantum charitatis debe 
re,quod fuperat, in communes, Sc folitos pauperum 
vfus elargiri, vel faftem precepto, Sc lege ab Ecdefia 
data; non autem , vt putauit Nauarrus, lege iuftitia: 
videlicet, quod a pi)s, &ReIigiofis hominibus fint bo 
na Ecclefijs donataeo padlo , &conuendone , vt inde 
libi fumerent Clerici neceffaria , & reliqua in commu 
nes egentium vfus impenderent . Gum itaque Bene- 
ficiari) precepto, Sc lege quam Ecdefia ipfis impq- 
fuit.dcbeant id quod redundat, egentibus dare; fequi- 
tur, vt Ecdefia huiufmodi pr*ceptum , &legem pof- 
fit, vel ex toto , vel ex parte abolere; aeproinde Bene 
ficiarios hoc luris vinculo foluere 1 Et ficut Ecclcfiac 
audoritate Beneficiarij pofiunt hac lege fol ui, fic eni 
confuetudine recepta , Sc in Ecdefia approbata. N am 
ficut audontas humana poteft de iure feripto Cano 
nico , vel Ciuili aliquid remittere 5 ita Sc confuetudo 
moribus Clericorum vtentium confirmata. Secundo 
itidem quis obi)ciet,hadenus efie a nobis diduni, Be 
neficiarios lethale peccatum admittere , nifi id quo 
abundant, in vfus pauperum infumant ; ergo confue 
tudo,corrupte! a eft, qua teftantur de frudibus Bssne- 
■ ficiorum fimpliciter in quoslibet vfus, etiam non pios ? 
Refpondeo , eos, debere, qua fuperant, dare pauperi 
bus , praecepto Ecdefia 1 , quod confuetudine poteft,vel 
ex toto , vel ex parte abrogari . Dices; eius quod fu- 
perdi ex beneficio Clerici dominium non habent: er 
go de re aliena minime teftari poliunt? Refpondeo, 
nihil referre habeant nec ne eius, quod fuperat, domi 
nium, nam fi dominium non habent , id folum erit, 
quia Ecdefia noluit, vt dominium haberent; at de eo 
teftantur tacito Ecdefia confenfu , quia confuetudo 
teftandi nota eft m Ecdefia , & permifia . Si vero do 
minium habent , vt ego arbitrior habere , fed legibus 
& Canonibus Ecclefiafticis obftridum , de re aliena 
minime teftantur, quamuis Jure communi de eo te- 
ftamentum facere prohibeantur : fed Ius commune 
ipfa confuetudo , voi illa eft recepta aboleuit. 
Quid fi dices, de frudibus Beneficiorum , ad vanos, 
& inutiles vfus teftentur ? Dicam , eos quidem pecca- 
re,qui a funt in donando prodigi diffipatores , & quia 
contra Canones, & mandata Ecdefia: id faciunt: nec 
confuetudo hanc facultatem concedit, licet eam det, 
vti in vfus quofuis etiam non pios, teftentur: nec enim 
idem eft quidpiam donare ad vfum , qui pius non eft, 
quod donare ad vfum inutilem, & vanum : hoc emn» 
perfe malum eft,illud non item Si petas, an teftamen- 
tum advfis varios,& inutiles factum,valeat? Refpon 
deo,m Indicio fubfiftere, ita vt aclio contra tcftamen- 
tum non detur : quamuis Beneficiarius male teftando 
peccauerit; fed coram Deo peccatum eft , etiam fi hx- 
res inflitutus rei fibi relidi» dominium acquirat , ita 
ut reftituere accepta .non debeat. 
Secundo quatitur : An Romani Pontificis confen. 
fu, poffit Beneficiarius de fructibus benefici) teftari? 
De hac quaftione Redoanus tradi, de Spol Ecdefia. 
quadi. 7- Dute funt opiniones: negat prima,teftari eum 
pofle praterquam ad vfus , & caulas pias. Sic Archi 
diaconus , Abbas, Sc plerique ali), quos refert, Couar- 
ruuias, loco citato , quibus ailcnfit N auarrus in fua il- 
lapradidla quaftione. 3-. contendens Romanos Pon 
tifices nunquam dare facultatem teftandi, nifi in cau 
dis, qua ad pietatem fpedlanc ■ Er quoties poteftatcm 
faciun t fimpliciter teftandi m vfus quofuis,id nimirum 
intelligi in eum fenfum , in vfus tantum pios teftari 
queant.