'hfiitmtonum Moralium. Pars II, 
torum roboraret affe<Jhim , diffidentes Chriftianorum A 
Antiftites cum plebe difeiffia in Palatium intromiflos 
monebat vt giuilibus difeordijs confopitis fuae quif- 
que Religioni feruiret intrepidus , quod agebat ideo 
cbftinare Optatus Mileuita & Augiift.epifl;.i6(i. aiunt 
de luliano. Eo modo putans Chriftianorum nomen 
poffie perire de terris , fi vnitati Ecclefia: de qua lapfus 
fuerat inuideret, &facrilegas dilTenfiones liberas effie 
permitteret. Nec eft,quod obijeias nnaftafium Impe 
ratorem , & alios Imperatores Chriftianos perminffe 
liberam Religionem,Non admittimus huiufmodi exe- 
pla: quia contra,vcl prater ius id fecerunt rati eo mo 
do plura, & deteriora mala deuitari: libera Religione 
impune peimiffia pax dirimitur, fecuritas euertitur . 
!Ncc eft quod obijeias apud Paganos liberam effie Re 
ligionem vanam , & tamen apud eos pacem feruari ? 
Refpondeo, apud eos effie,varias inanium Religionum g 
fedtas,cuni pace,quia non funtapud eos pnblicae con 
ciones, quibus alij aliorum fedbis confutent,aut hi vel 
illi dicant fuam iedlam efle ad falutem eternam necef- 
fariam, & nullum in aliafedla faluum effie polle. 
An Rex tuta conficientia queat permittere , vt in 
diuims, fiue in Religione aliquid quis innouet? Re 
fpondeo, hoc efle munus Somnii Pontificis, videlicet 
curare, ne quis in Religione aliquid innouet; ipfius 
eft, interpretari declarareque ea, qua; fiunt in Religio 
ne, obficura, ambigua , & dubia . Nihilominus Chri- 
ftjani Reges, vt patroni, & defenfiores Ecclefia: cu 
rare debent, vt confiulto Romano Pontifice,& admo 
nito arceantur Religionis innouatores, lofeph lib ii. 
contra Appionem . Apud Athenienfes lex erat, vt eos 
qui verbulum effarentur prseter leges , de Deo rece- 
ptas, fine vlla venia Magiftratus punirent. Apud om 
nes gentes ciufmodi innouatores coerciti, Si puniti C 
funt. Apud Gra-cos Socrates ,& Protagoras damna 
ti : Anaxagoras, Sc Ariftoteles accufati. Quoties, in 
quit ,Liuius hb. 39. patrum auorumque aetate nego 
tium Magiftratibas datum eft , vt fiacra externa fieri 
verarent. In Concil.Tolct.6. fic habetur •• Vt quifquis 
fuccedentium temporum Regni fiortiretur apicem non 
ante confcenderet Regiam fedem,quam inter reliqua 
conditionum Sacramenta polliceretur ,11011 permiffiu- 
rtim fed degere in Regno fuo, eum qui non eft Ca 
tholicus. Si vero poftquam ad regni gubernacula ac- 
ceffiflet, huius iple temeratorexifteret promiffi eflet 
anathema Maranathain confpedlu fempiterni Dei, 6c 
pabulum efficeretur ignis sterni . Extant in Codi 
ce. tit. de haereticis , & alijs titulis multae leges contra 
Arianos , & alios haereticos conftituti , videlicet 
ConftantiniMagni, Theodofij Senioris , Arcadij, & D 
JIonorij, & Theodofij lunioris. Dion. Caffius. lib. 
51. Eos vero , qui in diuinis aliquid innouant odio ha 
be , & coerce, non Dei fiolum caufa , quem tamen, 
qui contemnit, nec aliud fane magni quidquam fe 
cerit, fed quia noua quaedam numina hi tales intro 
ducentes multos impellant ad mutationem rerum . 
Vnde coniurationes,(editiones,conciliabula exiftunt, 
res profedio minime conducibiles principatui , Et de 
Religione inani, Si falfia Deorum loquebatur Dion 
Caliius. Ladlan.lib. 5. mftitut. cap.2.0. Nihil eft 111 re 
bus humanis Religione praftantius , eamque funima 
vfoportet defendi. Et lib. 4 Infti. c. vlt. Religio ynius 
Dei tenenda eft: nam hic eft fons ventatis, hoc domi- £ 
cilium fidei, hoc templum Dei, quo fi quis non mtra- 
uerit, vel a quo fi quis exiuerit ,a fpe vitae, & falutis 
aternae alienus eft. 
De Prine i pilus, Cap. VII. 
P Rimo quaeritur , Quinam appellatione Principis 
intelligatur in lure ? Rcfpondco, cumGloflain 
cap. Fundamenta $, Proinde , in verbo Princeps, de 
Eledim fexto,Principem dici eum,qui primum locum 
habet. Princeps aliquando late fumitur: vti docet 
Cardinalis in Clcm. 1. deTeftibusin ?. Notabili ; & 
tunc Princeps dicitur quilibet, qui primum locum te 
net: ita vt ipfi etiam Imperatores , & Reges Principes 
vocentur, & vt ait Alexander in cap. Luxuriofa $. Ec 
clefia;, dift, 35. etiam ipfi Ecclefiarum Antiftites di 
cuntur Principes; Immoviri primarij , quicumque 
fine illi, Principes viri nominantur , id eft , primi inter 
alios. Sumitur etiam Princeps aliquando pro filio pri- 
mogenitoRegis; ac ita Primogenitus Regis Anglia: 
dicitur Princeps Vvallii; Primogenitus quoque Le 
gionis , Si CaltelliE , Porrugallia:, Scotia:, nominatur 
Princeps j ficut Primogenitus Regis Francia: vocatur 
Delphinus, quia eius eft Delphinatus . Aliquando ve 
ro Principes appellantur , qui ciuitatis alicuius vel 
Prouinciaeadminiftrationem habent a Rege, Sc ita 
olim in Regno Neapolitanoij, qui ab Imperatoribus 
Graecorum proficiebantur certis duitatibus , vel po 
pulis vocari coeperant more Graecorum: qualis olim 
fuit Princeps Capuanus, Princeps Tarentinus, Prin 
ceps Salernitanus. Ethinceft, vtin eo Regno fint 
multi Principes i cum tamen in alijs regnis pauci in 
viem antur . 
Aliquando Principis nomen eum tantum fignificat 
quifupremam habet poteftatem in ijs prouincijs, po 
pulis , & gentibus, quibus praeeft; fic Imperator,Rex 
Summus Pontifex Principes vocantur,fic fumitur,cum 
dicimus: Principis eft , vltimas tcftatorum voluntates 
iuftis de caufis mutare. Principis eft monetam cude, 
re, bellum hoftibus indicere, iudicium gerere. 
Secundo quaeritur. An Princeps fit prarogatiua ho 
noris, Si dignitatis maior Duce, Marchione , Si Comi 
te ? Refipondeo, effie maiorem, id docet Parif. ia tradt. 
de Re militari lib.7. An Principes. 
De Ducibus, Cap. VIII. 
P Rimo, quaeritur. Quis proprie fit, Si nominetur 
Dux? Refipondeoi Duces appellabantur,qui fum- 
mum in militia Imperium obtinebant: qui fi commif- 
fo praelio vidtonam confequebantur, Imperatores co- 
clamatione militum, Vnde Liuiuslib.9.Iam primum» 
vt ordiar, inquit,a Ducibus comparandis , haud equi 
dem abnuo a Ducibus comparandis, haud equidem 
abnuo egregium ducem fuifie Alexandrum. Sic ille» 
Interdum autem Dux appellatur, cui pars Impcrif 
ab altero fuperiore mandata eft: . Cicero officiorum 
tertio. M. Attilius Regulus cum Conful iterum in 
Africa in infidijs captus eflet Duce Xantippo. In 1. 
Conuentionum, ff. de Padfis publica conuentio eft, 
qua fit per pacem , quoties inter le duces belli qua 
dam pafcifcuntur. Sic a Cafare Duces fape appellan 
tur , qui Legati ipfius erant , Si Imperatore iibfente 
fummam poteftatem habebanttvt Labienus apud C$- 
farem lib. 6 de Bel Gallico, cuius hac funt verba ad 
milites;Praftate eandem nobis ducibus virtutem, qui 
fapenumero Imperatori praftitiftis. Atque hi nonnum 
quam Confularibus infignibus vtebantur, Si poterant 
dimitti ab Imperatore ignominia caufa, vtferibit Vl- 
pian.hb.i.ff.De his qui notan.infamia. Tacitus de Mo 
ribus Germano.Reges,inquit,ex Nobilitate.Duces ex 
virtute fumunt: nec Regibus infinita, aut liberapo- 
teftas 5 & Duces exemplo potius , quam Imperio, li 
prompti, fi confpicui, li ante aciem agant,admiratio- 
ne prafunt. 
Aliquando Duces dicebantur, qui fummum quidl 
Imperium obtincbant.Comites vero ij,quibus Impe- 
rij pars mandata erat. Cicero in Oratione proMarcel- 
Io:Huius autem rei, inquit Caefarem alloquens, tu Idc 
dux es,& comes. Poftea vero Duces didti funt, quibus 
Rex,aut populus Regionis alicuius adminiftrana? po 
teftatem dedit. Saxo lib.3. Qualibet prouiucia Theuto 
nica terrafuum Palatinarum Saxonia,Bauaria,Fraco- 
nia,&Saxonia;qua antequam a Romanisfuperarctur, 
regna fuerunt,a quibus ipfa in Ducatus nomina fuerut 
permutata. Caroii Magni tempore Duces dicebantur, 
quibus duodecim Comites fuberant. Theodolphus ia 
anno 843. Tafleloncm, inquit, in Ducatu Baioariorum 
collocauitjper fummum bcneficium;Griphonem,ver6 
partibus Ncuftria mifit,& dedit ei duodecim Comita 
tus.Eum locum imitatus Aimoinus lib.4.cap <5J-T a ff e “ 
Ionem,ait,in Ducatum reftituiti Gnphonem vero mo 
rc Ducum , duodecim Comitatibus donauit- Duces 
itaque