Lil. XI. De quarto decalogipraecepto, Cap. IX. 
itaque funt regionis, vel Prouincia? praefebli, fiue pro 
ficies. Greg. T uion. lib. 9. C.7.C11111 Ducatum vrbium 
Turomc*,atque Piblauij adminiftrarct,adhuc , & Vi 
ci lulienfis atque Bcrnarna; vrbium Principatum ac 
cepit In lib.Fcudorum Titu Quis dicatur Dux , Mar- 
«hio,Comes, cap. 1. legitur: Qui a Principe de Duca 
tu aliquo inueftitu$eft;, Dux folito more vocatur. Du 
ces olim apud Romanos dicebantur hoc nomine mi 
litum Duces : at vero ab Imperatoribus Romanis , 
prasfertim a Carolo Magno, & pollens, qui deinceps 
funt confeouti, Ducatus nomine, dignitas regalis eft, 
quo nomine a Rege , fiue Imperatore conceditur , 
appellari. 
Secundo,quaeritur, Quanta fit Ducum antiquitas, 
& quae origp eorum, prima ? Refpondent quidam 
Blondum fecuti in dcfcnptione Marchia Taruifinte , 
Longobardos Reges fuiffe primos, qui Ducum digni 
tatem , & titulumfin Italiam introduxerunt: Vnde 
pofteain ipfo Romano Imperio remanfit, & inde ad 
alia Chriftianorum Principum regna manauit . Sed 
ex hiftonjs confiat Marfetem , qui poit Behflarium 
a: luftiniano Imperatore mifliis eft m Italiam, vti eam 
admmiftrarer, fe vocalfe Ducem Italia», vtexSigo- 
nio patet lib t de regno Italis . Et deinde Longinus, 
qui fuit primus Exarchus ab Imperatore Conftantino 
pohtano milfus , vt eam Italiae partem , qua; Impera 
tori patebat,gubernaret,non fe Ducem, fed Exarchum 
appellauit, inftar eius, qui toti Africae Imperatori fu- 
bieblae pra:erat,&Exarchus Africae dicebatur Et cum 
Longinus fedem fuam Rauennas, non Roma; locaflet, 
prouinciarum, vt Sigomus ait, Coniularibus , Corre- 
dIonbus,Prsefidibufqucfublatis fingulis duitatibus fin 
f ulos Duces impofuic, & varios eis ad reddenda iura 
udices aflignauit, Mifitque Romam Pr.tfeClum , qui 
Vrbem adminiftrarct & hunc vocauit Ducem Roma 
norum, &inde tota ea pars .qua; huic Duci parebat, 
dici coepit Ducatus Romanus , ita vtex eo tempore , 
moneta etiam genus quoddam Ducatus, diblum fic 
Ducatus Romanus. Longobardi itaque eo tempore , 
Italiam inuaferant a N arfete in eam Proumciam euo- 
catinn qua Ducatus quatuor infignes & primarios co- 
Ifituerunt: Nam Foro lulij capto, primum Ducatum 
Foroiulienfam Alboinus primus Rex Longobardorum 
infiituit, quem GiuTuIpho nepoti concedit anno (alu 
tis humans 568. Deinde idem Rex Alboinus in Vm- 
bna coepit Spoletum: in qua fecundum Ducatum Spo- 
letanum creauit, & in eo Ducatu Fatoaldum confti- 
tuit, qui fuit primus Dux Spoletanus Tertius Ducatus 
fuitBeneuentanus. Nam Autharis tertius Longobar 
dorum Rex Beneuento expugnato , totum bamnium 
in Ducatus formulam redegit,&Beneuenti Zenonem 
primum Regem inftituit anno Domini 589.tefte SigOr 
ilio. Quartas Ducatus, vt teftatur Blondusfuit Tauri- 
nenfis.Fuerunt deinde alij Ducatus inftituti,videlicet, 
Perufinus, Romanus, Tufcus, Campanus. 
Carolus Magnus , deuibtis Longobardis , eorum 
Regnum in Iialialibi vendicauit, & Ducatus a Lon 
gobardis, in Italia conftitutos, Patriti)s viris concef- 
lit. Et cum Longobardi antea Ducatus darent ad vi 
tam eorum , quibus dabant, non perpetuo ad eorum 
pofteros tranfituros, nullum in eis ius filijs , & nepo- 
tibus conueniebat: vt Blondus feribit: Carolus Ma 
gnus coepit dignitatem concedere,eo mre, vt tranfiret 
etiam in pofteros, ita tamen, vt Duces iureiurando fe 
fe imperatori obligarent, Et hinc nati funtfeudorum 
vfus : quod inftitucum feruarunt poftea qui Carolum 
Magnum Imperatores confecuti funt, & Germano 
rum Reges. Vnde temporibus CaroliMagni, &. po- 
ftcrorum eius, & deinde Germanorum Regum crea 
ti iuntmulti Duces per Italiam , Galliam , & praefer- 
tim Germaniam,in qua funt mnlti Ducatus, quorum 
eft origo antiqililfima. 
Tertio, qua-ntur, An Dux honoris, & dignitatis 
prarogatiuafit maior Marchiorie,& Comite? Refpon 
deo maiorem dic. nam lib, 2. Feudorum tit. Quis di 
catur Dux, cap z. tres dignitates ponuntur, & primo 
loco Dux, deinde Marchio, & tertio loco Comes nu 
meratur. Coram Rege Dux manet cooperto capi 
te , & fubfclhuni habet, cum tamen Marchiones, & 
693 
£ Comites aperto capite,& ftantes fint. Aliqui item Du 
ces diadema,& coronam habent,quam accipiunt cum 
inaugurantur. 
Quarto , quaeritur , An Duces fint Regibus fubie- 
bli ? Refpondeo inter Duces quofdam efle, qui fupre- 
mam in ciuilibus, 8c temporalibus poteftatem , & iu- 
rifdiblionem inftar Regum habent, & hi Regibus fu- 
hiebli non funt, quales funt Duces Germaniae, velu* 
ti, Dux Saxoni-v, Dux Bauariae, Archiduces Auftnx, 
Dux Lotaringiae, Dux Sabaudiae, & reliqui , quo 
cumque illi nomine cenfeantur , qui eadem immu 
nitate potiuntur. Alij Duces funt Regibus fubiebli, 
tales funt multi Duces in Gallia, & Dnces in Caftel- 
la, Aragonia, Portugalha; Boetica , item in Sicilia, itt 
Regno Ncapolitano tn Anglia, Scotia • Primi generi» 
Duces m fua ditionis locis id poffunt, quo i eft regum, 
quia alium in ciuilibus, & profanis fuperiorem nec 
B habent, nec agnofeunt, fecundi vero generis Duces 
fupremam non habent poteftatem , fed reftrmblam, 
tantam videlicet,quantam ipfis Reges concedunt: vn 
de ea non poflunt, qua' funt Regi, vel fupremis Prin 
cipibus referuata. 
Qnares, vtrum ea pofiint vi pra:fcriptionis,aut con- 
fuetudmis longo temporis decurfu firmatae . Refpon 
deo non polie , quia noluerunt Reges , vti ea fibi Du 
ces acquirerent nifi ipforum priiiilegio, quare ius non 
habent indicandi,vel gerendi bella,cudendi monetam 
vebligalia imponendi. Immo etiamfi Rex liberam 
illis facultatem concedat, qua vebligalia imponant, 
ea facultas finita , & extinbla cenfetur fi femel impo- 
fuerint, nifi Rex aliud expreflent.Quo fit,vt nequeant 
illi fubditis noua vebligalia conftitucre , vel antiqua 
augere . 
C Quinto, quaeriturs Quorumnam fit Duces creare ? 
Refpondeo, Imperatorum , Regum , & Romanorum 
Pontificum , prafertim in locis, & Prouincijs Roma 
nae Ecclffia temporali potcftati fubieblis . At vero 
quidam Duces funt,qui eleblione, & fuffragio confti- 
tuuotur, vt Dux Veneriarum , Dux Genuenfium: hi 
vero Duces fuprema potcftate,& iurifdiblione carent, 
quia ea eft penes Rem publicam,fiue Senatum. habent 
tamen prarogatiuam honoris in Senatu cogendo, & 
diflbluendo, in fedendo, & in alijs plerilque. 
De Marchmubus. £ap. IX, 
P Rimo ,quantur,Qiiinam fint, dedicantur Mar 
chiones ? Marchio cubtus eft a m archia fiue mar- 
cha.- at marcha,limitem fignificat a march Germani- 
D co vocabulo, quo limes defignatur. Rhegino lib. 2. 
Chrouicifin anno 78S. Poft haec Carolus, inquit, Ra- 
tisbonam venit,ibique marchas, & fines Baioariorum 
dipofuit Aimoinius lib 5. Ludouicus Neuftnam mar- 
chijs fuis haberet, SeCarolomanus Burgundiam , & 
Aquitaniam marchijsfuos obtineret Albertus Crant- 
zius in Vvandalia lib 3.cap. itf.hoc vocabulum exifti- 
mat dedubtum efle e vulgari Saxorum lingua , apud 
quos mai chia fignificat diftribtum vinus ditionis.Scri 
bit Paufanias lib. 10. Gallos equeftrem pugnam in- 
ftituifle ,'vt fingulos equites fclcctos equis fequeren- 
tur alij duo, qui domini equo occifo , fuum fubmitte- 
rent, quique domino, & fibi inuicem auxilio, & fup- 
plemento eflent: Et hanc equeftris pugnae inftitutiq- 
nem vernacula lingua ipfi Galli vocant Trimarchi- 
fiam,quodfingu!i equites conflarent ex tribus.Equum 
£ enim ipfi marcham appellant. Vnde nunc etiam Brit- 
tones, qui prifeam linguam Gallicam retinuerant, 
fimul, &: Britanni Montani, quos Angli Vvallos no 
minant , equum,marcham dicunt. Etita 111J. Baioa 
riorum habetunSi equus eft, quem march dicimus, & 
in alia lege: Si quis aliquem de equo fuodepofucric, 
quod march Vvalli vocant. Et in 1. Alemannorum: Si 
talem equum inuolauerit, quem Alletnani march di 
cunt. Marchio igitur eft is , qui limiti certo regni , 
cum imperio pneeft.Eft enim vox Francorum & Ger 
manorum . Annonius lib.5.cap. n. Reliquit Marchio- 
nes,qui regni fines tuerentur , & hoftium arcerent in- 
curfus. Aimoimu lib. J.Robertus Comes Pariliorum 
frater