LiL XII. De quarto decalogi praecepto. Cap. X VI. ji 9 
& paliuros ftos ex alia parte periculum ob malinam dc ordine procedendi ia omni denunciatione , quam 
lius,qui populum deprauat in his,& alijs fimiltbus po 
teft contingere cafus praeditius. 
Quarto queritur, an confeffarius teneatur ex vi hu» 
jus praecepti admonere p^nitentem ignorantem incul 
pabiliter lege humana prohibitum?Refpondeo, (quid 
quid dicat Adrianus)qudd quando penitus eft in igno 
rantia inculpabili, & admonitio noftra nihil eft profu 
tura,vel paritura eft magnu fcandalum, nos non tene- 
ri:& lucratione refponderi poteft ad multos cafus,fae- 
pe enim accidit,vt coniuges lint in bona fide in matri 
monio,alioqui inua!ido,& nullo.Item,vtlaici f«pe bo 
na fide incurrant cenfuras, & bona fide violent leges 
humanas: faepe bona fide celebrent contratlus huma 
na tege prohibitos. In his igitur , & fimilibus euentis 
li noftra correctio, & admonitio profutura eft, tenebi 
mur, fi autem nihil,vel paritura eft fcandalum,non te- g 
nemur.Item fi rogamur,tenemur dicere veritatem ro 
gari , quoniam mendacium non eft licitum . 
Dubium tamen eft, an fimiliterpriuatus homo te 
neatur monere fratrem peccantem ex ignorantia con 
tra leges humanas ? Dico in primis. Si lex folum per 
tinet ad bonum eius, non tenetur. verbi gratia • Si vi 
deat fratrem comedentem carnes in die fabbati, vel 
clericum non dicentem officium diurnum , vel laicum 
non ieiunantem m Quadragefima,vel non audientem 
faexum in dic fefto. Secundo tenetur corripere, fi ali 
quod detrimentum fequatur in alijs. 
Quinto quaeritur, an quando poriiitentes per igao- 
rantiam inculpabilem incidunt in aliquem cafum le- 
ge diuina,non quidem naturali, fed pofitiua prohibi 
tum,teneatur confefliirius, vel teneamur nos admone 
re ? Refpondeo(quidquid dicat Adrianus.)quando lex ^ 
non eft de his, quae pertinent generaliter ad omnes,& 
non eft fpes profutura corrediionis, & potius oriturum 
eft fcandalum,non obligamur corrigere , & ita non ra 
ro accidit,vt aliqui fint in bona fide, putantes praeteri 
bas confeffiones efle validas, & difpenfationes itidem 
Jibi conceffas audloritate Pralatorum faiffe validas, & 
tamen non fuerunt,vel obomiffum peccatorum nume 
rum bona fide , vel ob tacitam aliquam circumflantia 
in petitione difpenfationis,vcl ob omiffkm aliquamcir 
«umftantiam peccati bona fide, vel ob defedlum exa 
minis confcienti*, vel contritionis debita:. 
Sexto quaeritur, an confeflamis ex his , qute audmit 
in confeflione, fiue reuelatione pa-nitentis, teneatur 
monere aliquem,qui poffit peccata impedire,v.g. mo 
nere Epifcopum,vel Magiftrum,vel Pradatum Religio 
ms,vt inuigilent, quia fciuit m confeflione aliqua fieri 
peccata in Monafterio contra bonum Religionis ? Re- 
fpondeo, in primis, fi foliim in confeflione audimt, ad D 
id confeflarium non teneri. Secundo, poteft confeffa- 
rius monere,fi aliunde etiam, quam ex confeflione fci 
uit ea peccata. Tertio, mihi videtur huiufmodi admo 
nitiones non effe faciendas,quando ex fola confeflione 
nouimuspeccata;quia,vt plurimum facramentum co- 
feflionisprobabile periculum incurrit detrimentimam 
hac occafione auerti folent homines a confeflione, vel 
dimidiatam faciunt peccatorum confefiionem. 
Septimo quaeritur, an pncceptum correptionis fra 
terna; ad omnes fiue Praelatos, fiue priuatos, fiue fide- 
les,fiue infideles fpedletj & an fidelis teneatur compe 
te infidelem , 8c fubditus fuperiorem ? Refpondeo, ad 
omnes pertinere,ftridiius tamen ad Praelatos, & quof- 
cunque Superiores erga fubditos,nam Praeceptum hoc 
iuns naturalis eft. Notandum , correptionem frater 
nam, vt relationem habet ad Praelatum,quemcumque E 
Ecclefiae fiue quatenus patrem , fiue quatenus ludi- 
cemiltem correptionem,qua alicuius peccatum defer 
tur ad patrem cius,vel dominum, vel paedagogum,vel 
preceptorem,vt ab eis corrigatur commodius, vel etia 
qua delidla peccantium per denanciationem deferun 
tur ad ludicem , juxta ordinem a Chrillo inftitutum , 
pertinere ad niateriam de officio ludicis in proceden 
do contra peccata,vel per accufationem,vel denuncia 
tionem, vel inquifitione; de quibus nihilmodo ia prae- 
fentia dicimus, quia tradlabitur haec materia partim 
in odlauo pr^ccpto,partim cum agetur de flatibus per- 
fonarum, ubifermo eritdc iudiciali denunciatione, Sc 
Chriftus inftituit Matth. 18. 
Defcandalo vitando, Cap• XVI. 
P Rimo notandum,fcandalum efle peccatum contra 
correptionem fraternam, & ita efle contra miferi- 
cordiam , & chantatem proximi, quoniam eft contra 
bonam aedificationem proximi. Nam charitas ficut 
imperat opera mifencordi.v corporalia, & fpiritualia , 
fic imperat bonam proximi aedificationenuunde fcan- ' 
dalum non eft odium proximi, fed eft adlus malus eli 
citus ab fpeciali uitio contra correptionem fraternam, 
quod uitiuni proprie dicitur fcandalum,& eft,uel con 
tra mifericordiam debitam proximo, uel contra duri 
tatem erga eunt. 
Secundo notandum,fcandalum efle peccatum, quo 
ruina fpiritualis, hoc eft, peccatum proximi diredlo , 
formaliter intenditur: qua; quoniam eft magna mife- 
ria fratris j ideo fcandalum eft contra mifericordiam, 
uel charitatem. 
Tertio notandum,fcandalum effe duplex,adituum , 
& paffiuum; adliuum pertinet ad hunc locum . 
Quarto notandum,Icandalum adliuum dici alio no 
mine fcandalum datum, fcandalum paffiuum alio no 
mine,acceptum.Item illud dicitur pufilloruin, fiue in 
firmorum fcandalum,hoc ucro dicitur fcandalum Pha 
rifteorum. Scandalum adiiuum,fiue datum,eft aliquod 
opus noftrum , qtmd ob fui conditionem caufa eft uti 
alius peccet; Sc ideo etiam dicitur fcandalum pufillo- 
rum , uel infirmorum , quod facitalios rudes, & igna 
ros peccare. Scandalum paffiuum , fiue acceptum di 
citur opus noftrum,quod non ob fui conditionem , fed 
ob puram malitiam alterius eft caufa,ut ille alius pec 
cet, & ideo dicitur fcandalum Pharifaeorum , quia ex 
malitia alterius oritur,non ex conditione noftri operis. 
Dubitatur quomodo Icandalum definiatur * Refpon 
deo : efle dictum',uel fa£him minus redlum,alteri prar- 
bens occafionem ruina:.Per didhim, uel fadlum intelli- 
gitur etiam omiffio exterior , unde aliquis fcandaliza- 
tur. Dicitur minus redtum,quoniam eft didtum,uel fa 
dlum,in fe quidem bonum,fed apparenter malum. 
Secundo queritur,quando,& quibus Cafibus fcanda- 
Jum adliuum fit fpeciale peccatum ? In hoc dubio fune 
duae opiniones inter Audtores.Prima opinio ait,in duo 
bus cafibus effefpeciale peccatum a exteris diftindlu , 
ita ut non fit circumflantia mutans fpeciem peccati, 
fed folum aggrauans peccatum. Primo quando ciire- 
dto,& formaliter intenditur peccatum proximi.Secun- 
do,quando aliquis facit opus in fe quidem bonum,ma 
li tamen fpeciem habens coram alijs.Sic Caicr.in fuiu 
ma uerb.fcandalum,■ Armi 1.eod.uerbo, Couarru. Reg. 
peccatum,inlexto,in initio nu.4-Pifan.in uerb.fcanda- 
lunijTabien.eoduerb.qu^ft.j.+.j. Pakid.in 4. dift. 3S. 
queft.6art.z.concl.z. Duran.ibid. qu^ft.3. Abulen. in 
Matth^um cap.i8.q.45.Secunda opinio alferit eflcfpe- 
ciale peccatum in tribus cafibus, nimirum in duobus 
pr£didlis,&tertid,quando uel uerbo,uelopere,ucl exs 
pio malo noftro prf uidetur aliuspeccaturus, & tamen 
facimus negligentes peccatum eius , uel non uitantes 
illud proximi-, quod preuidemus futurum . Sotusin e- 
pift.ad Romanos cap.i4.Adnan. Qtiodlib. 1. Maior in 
Matth.cap.i8.& 4-diftin.38.Antonin.Par.i. tit. 7- cap. 
4. Viguera in fum. cap.iz, $.3. uerf. ig.Nauar.in fum. 
cap.6 nu.i9 &; de potnit.dift J.cap. 1. $. /Vnimaduertit, 
nu.5. Silu.uerb. fcandalum qu^ft. z. 
Vtraque opinio eft probabilis,& facile amb£ conci 
liantur inter fe. nam defcandalo poflumus loqui du 
pliciter . Primo,ut eft fpeciale peccatum diftindlum a 
ceteris. Secundo,ut eft circumflantia aggrauans nota 
biliter peccatum . ttauidetur dicendum , fi loquamur 
de fcandalo,utin confeflione eft detegendum,taquam 
circumflantianeceflario exprimenda in confeflione, 
tunc probabilior eft h?c fecunda opinio. quia quando 
dire6te,uel indiredle , formaliter, uel uirtualiteruolu- 
mus, & intendimus peccatum proximi, peccamus, Si 
ncccffe eft ia confeflione dicere nos fic peccafie , quu 
rcucra