*TbyJic£ Tars I. Tra&. 111. Qute/1. IV. 
184 
nubilofas terapeflatis minuit facilitatem 
effluvii , quod impedimentum asflate 
aut tempore fereno non accidit. 
5. Secunda pars probatur. In defcri- 
pto experimento Diii Mufchenbroek 
confpicitur excitatio excefftve violen 
ta , dc ideo valens non ad motionem 
quamlibet, fed ut ita dicam, ad tem- 
psflatem validam . Ergo necdlario ef- 
fedus vehementes , & admodum vio 
lenti debent fequi . In fluido enim fen- 
libili , ideft in aqua fic videmus per 
motionem modicam moveri dc corpora 
natantia ; fed exorta procella , omnia 
vicina fentiunt eamdem commotionem , 
dc flrepentes habentur effedus . De- 
raonftratur ideo dc exponitur illud con- 
feq. Erumpens fortiter aether penetrat 
quoque fortiter non folum corpufcula , 
fed dc omnia corpora folida , in qui 
bus dc confequenter excitat vehemen 
ter astherem , qui continetur in illo. 
A primo autem ad fecundum , & fic 
fuccefflve ad plura corpora poteft haec 
fortis excitatio fleri , adeo ut fecun 
dum a primo , dc tertium a fecundo , 
& fic de aliis , accipiant hanc excita 
tionem & commotionem aetheris , ideo- 
que omnia flant eleftrica , quoufque 
fcilicet illa vehementia potefl diffundi. 
In aere quoque circumflante aether to 
tus efl fimiliter excitatus dc commo 
tas , dc propter hoc undique vis illa 
eleflrica communicatur. Sane haec mo 
tio dc commotio efl eadem ac illa i- 
gnis , & ideo non exit ignis ab illo 
cylindro vehementer rotato dc confri 
cato , quia non efl materia in vitrode 
in panno fulphurea aut nitrofa , feu 
quae demum dicitur combuflibilis , In 
qua ignis fiat confpicuus, ficuti efl in 
filice , cura ex attritu chalybis ignis 
erumpit per favillas; dc quia flmul ea 
rotatione nimis invitatur ad expanfio- 
nem . Ceterum efl idem motus vorti- 
cofus dc vibratilis , qui tamen utpote 
nimis expanfus, dc ad expanfionem ni 
mis adaffus , non comburit fient in 
igne , qui detentus primo in materia 
favillas in aliam materiam tranfu , & 
fuccefflve de una in aliam communi 
catur dc dilatatur . Sed tamen in hoc 
vel illo corpore aliquo paflo detentus 
non potefl effle , quin exeat veluti per 
evaporationem violentam in flammulas 
cufpidatas. 
Vibrato igitur fic aethere ad infiar 
ignis , ecce cur concufflo ac iftus ve- 
hementiffimus intime fiat in brachio dc 
in peftore illius , qui tangit ferreum 
palum direffe fufeipiens illam rotatio 
nis commotionem; cur de palo in vir 
gam , dc de virga in aquam dc in vas 
omnia ekdlricitatis phaenomena tran- 
feant: dc ecce etiam cur illa concuflio 
fentiatur ab illa catena hominum , qui 
fe mutuo tangunt . Torpefcit utique 
ifla vehementia eledlricitatis in tela li 
nea dc lanea , quia 'fic dc globus fer 
reus vibratus a tormento bellico tor- 
pefeie in corpore molli facile cedenti; 
dc ideo hujufmodi corpora non reddun 
tur eledrica . Quod vero inflantanee 
haec excitatio, commotio, dc concullioin 
pluribus eveniat , primum dubito de 
inflanti afferto ; deinde percepta aethe 
ris agilifflma & vehementifflrna indo 
le , facile pofflunt haec fieri citiffitne, 
ita ut habeatur veluti unum inflans. 
5. IV. 
'Refponfa ad objscla . 
Objicies contra primam partem . Ef' 
fluvium rejicit, non allicit ad fe vici 
num corpus . Deinde fi allicit corpu- 
fculum , debet dc pofle allicere ingens 
corpus , quoniam negatum efl eleflri- 
citatem effle vim , commenfurandam 
ceteroquin cum refiflentia corporis • 
Tandem non efl major ratio , cur 1 
catur effluvium aetheris , quam niate^ 
riae fubtilis Cartefii, vel atomorum ba. 
fendi . Ergo . 
Confirmatur . Vis de fe attra 1 
datur, ficuti datur vis irapulfiva1, P rou ‘ 
Msvv-