DE OPINIONVM PROBABILITATE. 
ptodiuinae regula;, Sc diftamine prudentia:, li- 
citum eft operari id quod apparet honeftum; 
ira peccatum cft agere id quod apparet inhone- 
ftum , ut patet ex regulis contrariorum : Sed 
quando alicui occurrit opinio minus probabi 
lis, favens libertati, fimul cum probabiliori op- 
pofica,qua: ftatpro prateepto ; tunc opus quod 
aggredi vult, ipfi quidem apparet honeftum ex 
motivo opinionis minus probabilis , fed fimul 
etiam ipfi apparet inhoneftum & illicitum ex 
motivo opinionis probabilioris; imo tunc ma 
gis ei apparet inhoneftum quam honeftum , & 
illicitum magis quam licitum, cum motiva opi- 
nionis probabilioris magis urgeant & fuadeant, 
quam motiva opinionis minus probabilis: Er 
go attenta ratione apparentia: honcftatis, qua: 
juxta Aduerfarios eft regula rcdfcitudinis adituum 
humanorum , magis fugiendum quam profe- 
quendum eft opus, quod fuadet opinio minus 
probabilis, favens libertati, in concurfu alterius 
probabilioris, qux ftat pro prtecepto. Unde ad 
argumentum in forma refpondeo, diftinguendo 
Majorem : Ille non peccat , qui operatur id 
quod fibi probabiliter apparet honeftum Sc. lici 
tum , fi tantum appareat honeftum & licitum, 
concedo Majorem: fi fimul magis & probabi 
lius appareat inhoneftum & illicitum, quam li 
citum Sc honeftum , nego Majorem , Sc fub ea 
dem diftindtione Minoris,nego Confequentiam. 
Unde ad confirmationemjdiftinguo Antecedens: 
Qui eligit quod eft probabile , prudenter agit, 
fi tunc non occurrat aliud probabilius &verifi- 
milius, concedo : fi occurrat, nego : ut enim fu- 
pra oftendimus , maxima imprudentia, ac de 
mentia eft, in falutis negotio, quod omnium ma 
ximum eft, & a quo tota .hominis pendet feli 
citas , ac in rebus moralibus ftn quibus ( ut ait 
Ladiantius) Ji quid erratum fuerit, ■vita omnis 
evertitur, eligere id quod minus tutum ac mi 
nus probabile apparet, feu quod falfitati quam 
veritati, peccato quam virtuti, vicinius exifti- 
matur. 
18/, Ex his patet folutio ad aliud argumentum, 
quod frequenter proponunt Adverfarij,arguen 
tes in hunc modum. Non folumlicitum eft age 
re quod eft melius, fed etiam quod eft bonum ; 
poteft enim quis tuta conficientia nubere,& pra:- 
ferre ftatum faicularem clericatui aut religioni, 
quamvis ftatus clericalis , aut religiofus, fit me 
lior Sc perfedtior: Sed quod probabile eft, bo 
num eft, licet probabilius fit melius: Ergo lici 
tum eft eligere quod cft probabile, relidlo pro 
babiliori. 
Huic, inquam , argumento patet folutio ex 
jam didtis: concefta enim Majori, Minor diftin- 
guenda eft: Quod cft probabile , eft bonum, fi 
fpcdfetur fecundum fe , Sc cum praicifione alte 
rius probabilioris, concedo Minorem ; fi confi- 
deretur ut eft in concurfii alterius probabilioris 
tunc occurrenits, & comparative ad illud, ne 
go Minorem : tunc enim non apparet honeftum 
& bonum moraliter, fed potius inhoneftum Sc 
illicitum; cum motiva fententia: probabilioris, 
utpote validiora Sc fortiora , magis fuadeant, 
quam motiva fententia: minus probabilis. 
188, Objiciunt odtavo : Inter duos Reges poteft 
dari bellum juftum ex utraque parte, ut commu 
niter docent Theologi : Sed hoc non poteft 
aiiunde peti, quam ex ufu probabilitatum , feu 
exeo quod quilibet Rex poteft tuta conficien 
tia fcqui opinionem probabilem , rcli&a pro- 
Tom. III. 
A habiliori : Ergo id licitum eft. 
Refpondeo concefta:,Majori, negando Mino 
rem : ratio enim ob quam poteft dari inter duos 
Reges bellum juftum ex utraque parte , non pe 
titur ex eo quod quilibet poilit eligere opinio 
nem minus probabilem, relidta probabiliori, fed 
quia quilibet de jure alterius, quod fa:pe obfcu- 
rum Sc ignotum eft, poteft habere ignorantiam 
invincibilem , qua:, ut infra oftendemus, a pec 
cato excufat , fubindeque per accidens reddit 
bellum juftum ex utraque parte. 
Objiciunt nono : Eadem videtur efte ratio de 
probabiliori, ac de tutiori fententia: Sed non 
g femper eligenda cftneccflario tutior fententia: 
Ergo neque probabilior. 
Refpondeo,negando Majorem: opinio enim di 
citur probabilior , ex eo quod magis apparet ve 
ritati confona ; tutior vero, ex eo quod magis a 
periculo peccandi recedit: licet autem fempet 
teneamur fcqui fententiam , qua: apparet verita 
ti conformior, non tamen tenemur eligere id 
quod a periculo peccandi magis recedit, fi non 
fit veritati confonum: Tum quia, ut ait D. Am- 
brofius in Pftil. uti. Sicut non eft fapientia fine ti 
more y itatimorfinefapientia efte non debet: Tum 
etiam, quia ex hoc plura fequerentur inconvc- 
nientia : fi enim tutior pars , etfi minus probabi 
lis, femper cflet fequenda, omnes opiniones, 
qui docent aliquos contradtus efte illicitos, 
dtiiimprobabiles,vel minus probabiles, eftenc 
fequenda:, utpote tutiores , Sc ab occaiione pec 
candi magis remota:: quod eftet onus intolera 
bile , Sc tollens fere humana commercia, cum 
fere nulla fit adtio,?c nullus contraftus, circa 
quem non fit opinio aliqua damnans illum. Item 
ciimquis dubitaret, an res quam poflideret ef- 
fet fu a , vel alterius, teneretur ftatim eam alteri 
tradere, vel cum eo dividere; cum liocfit tu 
tius , & a periculo peccandi remotius : quod 
etiam abfurdum eft. 
Inftabis : Opinio minus probabilis, licet mi- 
j) nus tuta, cft tamen tuta: Ergo fi non teneamur 
eligere tutiorem fententiam , fed fufficiat elige 
re tutam, poftumus eligere minus probabilem. 
Confequenria patet , Antecedens probatur ex 
illa celebri regula luris: In dubiis tutior pars eft 
eligenda, de qua fuse articulo fequenti : cum 
enim comparativum fupponatpofitivum , fi fen 
tentia probabilior fit tutior, minus probabilis 
debet efte tuta. 
Refpondeo, negando Antecedens. Ad cujus 
probationem dicendum , illud nomen tutior, 
in pratdifta regula non fumi comparative ad 
partem tutam, quafi ex duabus partibus , una. 
tuta, alia tutiori, teneamur fequi tutiorem , rc- 
k li<fta minus tuta; fed fumi adverfative, hoc eft: 
pro ea parte qua: opponitur parti non tuta:; Sc 
lcnfus eft , in obfcuris , feu dubiis, debefnus fe 
qui partem tutam ( quam regula tutiorem appel 
lat ) relidta parte qua: non eft tuta. Quod duplici 
exemplo, ex Scriptura delumpto , explicari Sc 
illuftrari poteft.Sufanna enim Danielis 13. a fe- 
nibus impudicis ad peccandum folicitata , 
ingemuitait: Slnguftia funt mihi undique: 
fi enim hoc egero, mors mihi eft: Ji autem non ege 
ro , non ejfutriam manus veftras. Sed melius eft 
mihi abfque opere incidere in manus veftras .quam 
peccare in confpeUn Domini. Quibus verbis Su 
fanna declarat melius ipfi ejfe mori,quam pecca re ; 
non quafi bonum fit peccare, fed eo folum fen- 
fu, quia ex duobus propofitis, unum malum eft, 
Pp i*