3«4
DISPVT ATIO PRIMA
dona in probatione addidta, taliter cum illis per-
fedtionibus pugnant, quod ipfa etiam natur*
congruunt, illamque perficiunt; vitium autem
taliter virtuti infui* opponitur, quod ratione
fui naturam rationalem non perficit, confequens
cft , quod dona illa contra naturam hominis non
fint,benc tamen vitia virtutibus infulis oppofita.
Ex didis inferes , vitia Sc peccata oppofita vir
tutibus relidentibus in appetitu hominis lcnfiti-
vo , effe contra naturam fenfitivam, non fecun
dum fe conlideratam, fed prout in homine parti
cipat aliquid rationis Sc voluntatis: quia appeti
tus fenfitivus fecundum quod participat ratio
nem, naturaliter inclinatur in cjusbonum:8e ita
vitium quod hujufmodi inclinationi adverfarur,
contrariabitur etiam tali 'appetitui, prout natus
eft obedirc rationi, Sc aliquid de ilia in homine
participat.
Confirmatur: Temperantia v. g. qu* fubje-
dtatur in parte concupifcibiii, eft virtus natur*
fenfitivx , quatenus cft apta obedirc rationi: Er
go vitium intemperanti* huic virtuti oppofitum,
cft difforme & di (Tonum natur* fenfitiv*,fub hac
confidcrationc , Se confequenter eft illi contra
rium. Patet Confequentia, nam i d quod adver-
Tatur perfedtioni confon* alicui natur* , eidem
natur* eft contrarium, ut ex fupra didis patet.
Ar.ticvi.vs III.
ytrumpeccatum in ratione malitia moralis,
excedatJ,impliciter habitum vitiojum ?
B
oppofitionis ad regulas morum,habitus potentia
fuperat, ratione ejutdem, adlus habitu fuperabit.
Confirmatur ex D. Thoma hic art. 3. Habitus
medius cft inter adum Si potentiam , Sc medio
modo fe habet, quia neque eft ita adualis, nec
ita determinatus ad bonum Sc malum, ficut adus
fecundus ; neque ita potentialis, Sc ad uirumque
indifferens , ficut ipfa potentia: Debet ergo me
dium gradum inter illa obtinere, adeoque taliter
fuperare in bonitate Sc malitia potentiam, ut ce
dat adui, Sc ab eo fuperetur.
Probatur fecundo conclufio ratione quam ibi
dem fub finem articuli idem S. Dodor his verbis
infinuar: Habitus non dicitur bonus vel malus,niji
ex hoc quod inclinat ad alium bonum vel malum:
unde propter bonitatem vel malitiam altus, dicitur
habitus bonus vel malus fic potior eft alius in
bonitate vel malitia, quam habitus, quia p-opter
quod unumquodque tale, & illud magis eft. Quod
axioma verum habet, quoties id propter quod
iquid dicitur,eft formaliter tale : ficut quia me-
ali
Sententia tamen affirmans communis cft inter
Theologos, eamque cxprelse docent Magifter in
2. difp.3> Sc D. Thomas hic art. 3. ubi fic ait : Po
tior eft aEltu in bonitate vel malitia,quam habitus.
Et in folut. ad ultimum: In bonitate & malitia
altus praeminet habitui.
Dico igitur '.Peccatum in ratione malitias mo
ralis excedit fimpliciter habitum vitiofum. p>
Probatur pri.mb : Habitus in ratione mali mo
ralis, fimpliciter excedit potentiam : Ergo pec
catum habitum vitiofum excedit. Antecedens
conftat,Primo quia id quod eft incTfferens ad bo
num Sc malum morale, non ita malum cft, ficut
id quod tali indifferentia non gaudet, fed deter
minate ad malum inclinat: At potentia de fe eft
indifferens ad bonum vel malum morale, habitus
vero malus ad malum determinate inclinat, ita
ur ipfo uri ad bonum non poflimus: Ergo habitus
viriofus in malitia potentiam excedit. Secundo ,
Habitus proximius adverfatur regulis morum ,
quam nuda potentia , cum proximius ad adtum
regulis morum diffonum accedat: At ex hac con- de exceftu aut inaequalitate in eo quod perfedtio-
trarietate fumitur malitia moralis : Ergo in illa
habitus excedit potentiam. Confequentia veto
oftendirur primo , quia habitus vitiofus etfi ra
tione fui determinate malum refpiciat, non ta
men omnino potentiam ad malum determinat,
fed indifferentem illam relinquit ad bonum Sc
malum aftum ; Adtus autem malus omnem po
tenti* fulpenfioncm tollit, illam ultimo ad ma
lum determinans : Ergo fi habitus potentiam ex
cedit , ratione determinationis ad malum, adtus
etiam excedit habitum,ratione majoris determi
nationis. Secundo , Actus proximius adverfatur
regulis motum, quam habitus, cum ratione fui
fu illis difformis; habitus veto, quia inclinat in
*.«uui difformem: Ergo fi ratione immediatioris
40.
dia liint bona , Sc quaeruntur propter finem , Sc
finis etiam quaeri tu i;, Sc eft bonus, melior eft, Sc
magis quaeritur ipfc finis: Cum ergo habitus fic
bonus vel malus propter adhim, qui eft formali
ter malus aut bonus , fit hujufmodi denomina
tiones magis convenire adfui, quam habitui.
Probatur tertio: Malitia peccati hominem pm-
na Sc odio Dei dignum conftituit , per illam
offenditur Deus , Sc lex divina violatur»: At
malitia vitij nihil horum praeftat formaliter, fed
folum inclinative Sc originative, quatenus ex
Artem negantem tenent aliqui, quos fup- peccato caufatur, Sc ad illud inclinat, ut parer in
prclfio nomine refert Marrinez hic dubio 1. homine juftificaro per adtum ferventiffimum
4».
charitatis, cui peccatum remittitur, Sc quando
que omnis poena peccati, Sc a Deo valde diligi
tur,in quo tamen qualitates vitiof* perfeverare
poftunt: Ergo malitia peccati major cft malitia
vitij.
Demum, Malitia per quam homo vituperabi
lior redditur, major eft in ratione malitia:: At
per malitiam peccati, homo vituperabilior red
ditur, quam per malitiam vitij; majori enim vi-
tuperio dignus cft adlu peccans, Sc legem adtu
tranfgredicns,quam qui ad tranfgreffione perha-
bitus vitiofos inclinatus, lege adtu non tranfgre-
diiur: Ergo malitia peccati,vitij malitia excedit.
Objicies contra iftam conclufionem: Caufaef
ficiens vel excedit effedtum , vel ad minus illum
ad*quat , cum quidquid eft in effedtu , in illa
adlu debeat prarcontineri vel formaliter vel emi
nenter : Sed habitus vitiofus cft caufa efficiens
peccati adtualis : Ergo vel illud cxccdir,vel ad
minus adasquar in rarione malitix.
Refpondco , Majorem ad fummum effc veram
45-
44-
45-
nis eft in effedtu, non autem in eo quod imperfe-
dtionis eft; licet enim effedtus nequeat effc fu»
causa perfedtiorfimperfedtior illacffe potcft:cum
ergo malitia moralis,non perfedtio , fed imperfe-
dlio fit, ex eo quod peccatum efficienter princi
paliter caufatur ab habitu, vel potentia,non col
ligitur quod in malitia habitum vel potentiam
non fuperet.
Dices , Saltem adtus honeftus non erit prat-
ftantior habitu virtutis in morali bonitate , cum
talis habitus fit caufa efficiens illius , Sc bonitas
moralis perfedtio fit: Sed hoc repugnat D. Tho
ma:, qui hic art. 3. univerfaliter docet, omnem
adtum fecundum , five bonum,five malum, fupe-
rarc abfolute Sc fimpliciter fuUm habitum in
4«-