DE COMPARATIONE PECCATORVM ADINVICEM. 4 oj
cedant; ficut in habitibus intellectualibus ille
' eft nobilior , qui habet nobilius objeCtum, fup-
pofito quod eodem modo , hoc eft vel fcientifi-
cc, vel opinative, uterque procedat ; fi enim
unus habitus procedat modo fcientifico , & al
ter opinativo, quamvis hic pofterior verfetur
circa nobiliorem materiam, non tamen erit per-
feCtior , quia habet diverfum & imperfe&io-
rem modum procedendi: unde cum peccatum
mortale & veniale habeant loime diverfum mo-
1 dum procedendi ( mortale enim ponit inordina
tionem circa finem , veniale folum circa media)
, quamvis veniale contrarictur nobiliori virtu
ti, non ideo erit gravius quam mortale.
Dico fecundo , inaequalitatem accidentalem
in peccatis, fumi ex circunftantiis non mutanti
bus fpeciem.
Probatur : Inaequalitas accidentalis in pecca
tis fumi debet ex his quae fc habent accidenra-
literad aftum in elle moris fpeCtatum : Sed cir-
cunftantire non mutantes fpecief)a,accidentaliter
fe habent ad a£tus humanos in elle moris fpedta-
tos; funt enim vcluti quatd.am illorum acciden
tia eos afficientia, v. g. in furto, hoc quod eft
rapere alienum, fe habet per modum eflentia:,
fed quod Iit magnum vel parvum , fe habet per
modum circunftantire & accidentis : Ergo inx-
qualitas accidentalis in peccatis,fumitur ex cir
cunftantiis non mutantibus fpeciem, fed intra
eandem fpeciem aggravantibus. Videantur qua:
diximus in trabtatu de moralitate a&uum hu
manorum difp. 5. art. i.
Qiiterunt hic aliqui , an peccatum quod ex
objecto ,Sc fecundum fpeciem, eft minus grave,
poffic ratione circunftantiarum adeo crefcere in
malitia,ut fuperet vel adxquet peccatum ex ob
jecto gravius ? Eft autem fermo de circunftan-
riis aggravantibus intra eandem fpeciem ; quia
de circunftantiis qua: fpeciem peccari mutant,
dubium non eft, quin ratione earum peccatum
ex objeCto levius, poffit fuperare aliud gravius
ex objcCto , ut fi Furto , quod ex fuo objeCto
eft levius quam rapina, fuperaddatur circun-
ftantia loci facri , qux transfert illud in Ipeciem
ficrilegij, majus peccatum erit, quam rapina.
Pro refolutione hujus difficultatis, adverten
dum eft, dupliciter nospofle loqui de peccatis,
metaphyfice fcilicet, confiderando eorum eflen-
tiam, fpeciem, Sc quidditatem; & moraliter,
judicando de illis fecundum prudentis xftima-
tionem Sc appreriationem. Hoc pofito
4 < '- Dicendum eft primo , quod Ii loquamur de
gravitate peccatorum metaphyfice, peccatum
ex objeCto levius, quantumcumque malitia ip-
fius crefcat ratione circunftantiarum aggravan
tium intra eandem Ipeciem , nequit fuperare
vel adiequare peccatum gtavius' ex objedto. Ra
tio eft, quia nulla forma qux eflentialiter eft
conftituta in gradu inferiori, quantumcumque
intra fuum gradum Sc fpeciem crefcat, poteft
pertingere ad gradum forma: eflentialiter fupe-
rioris ; alias ralis forma amitteret proprium gra
dum cflcntialem , & feipfam deftrueret: v. g.
nigredo,quantumcumque intendatur, nunquam
pertinget ablolute loquendo ad perfcCtionem
albedinis ; nec aCtus humilitatis , vel tempe
rantia;, ad perfedtionem aCtus religionis, aut
charitatis : Sed malitia peccati levioris ex obje-
dto,eflentialiter eft conftituta in gradu inferiori:
Ergo quantumcumque intra fuam fpeciem cref
cat , nunquam pertinget, metaphyfice loquen-
Tom. III.
A do, ad malitiam peccati ex objeCto gravioris-
Unde D. Thomas qu. i. de malo art. S. in corp.
ait quod femper major eft gravitas, qua eft ex
peccati fpecie , quam qna eft ex circunftantia
fpeciem non confiituente.
Dicendum eft fecundo, fi loquamur de gravi- 47.
tate peccati moraliter , Sc de illa judicemus fe
cundum viri prudentis xftimationem & appre-
tiationem , peccatum ex objecto levius , poteft
ratione circunftantiarum intra eandem fpeciem
ita crefcere , ut adajquec vel fuperet gravitatem
peccati ex fpecie Sc objcCto gravioris.
Probatur: Nam in communi hominum xfti-
matione , Sc fecundum judicium viri prudentis ,
occidere mille viros , aut deprredari bona totius
E reipublicx, cenfetur peccatum /impliciter gra
vius , Sc majori poena puniendum, quam ali
quod perjurium, aut blafphernia, licet illa ex
objeCto & fpecie fint graviora. Q
Confirmatur & illuftratur hoc exemplo : Li-
cet aurum ex fu a fpecie , 8c phyfice loquendo ,
fit majoris valoris Sc perfedtionis quam argen
tum ; in individuo tamen poteft ita multiplica
ri quantitas argenti, ut moraliter loquendo, Sc
fecundum xftimationem hominum, majoris fit
valoris quam parva quantitas , v. g. uncia auri.
Ita ergo fimiliter,quamvis perjurium fit gravius
ex fua fpecie , quam homicidium , Sc femper fit
tale , metaphyfice loquendo , moraliter tamen,
^ & attentis circunftantiis, aliquod homicidium
poterit efle abfolute gravius , & majori poena
dignum,quam unum perjurium; puta fi perfona
occifa fit maxima: dignitatis , vel utilitatis in
republica , aut fi plures occidantur , Sc aliunde
perjurium ex inconiideratione , metu , & aliis
circunftantiis allevietur , quamvis rationem
peccati mortalis non amittat.
DI SP VT ATIO V.
D De Jubje&o peccatorum.
u4d quaftionem 74. Divi Thoma.
C Onsiderata eflentia , Sc diftin-
ctione peccatorum , corumque inxqua-
iitate Sc gravitate , confequens eft ut
eorum fubjeCtum inveftigemus, Sc in quibus po
tentiis formaliter Sc intrinfece refideant, brevi
ter declaremus. Unde fit
Articvlvs Primvs.
Vtrum non folum in voluntate ,fd etiam in
p aliis potentiis a voluntate motis, fit for
maliter & intrinfece peccatum?
§. I.
Tramittitur quod apud omnes eft certum , &
difficultas refolvitur.
C E R t v m eft, peccatum , utpote aChim li- r.
berum Sc voluntarium , involuntate ut in
propria fede Sc principali fubje&o & principio
refidere , juxta illud Auguftini lib. 1. retraCt.
cap.9. Voluntas eft qua peccatur, &re£te vivi-
E e e ij