DE EFFECTIBVS PECCATI. 4,3 
i. 
3‘ 
4- 
J- 
ad bonum ipfi conlonum St proportionatum : 
Sed natura: rationali , qute ratione regitur, 
per fe confonac bonum lpfius rationis , quod 
bonum honeftum dicitur : Ergo natura: ratio 
nali indita eft inclinatio Stpropenfio ad bonum 
honeftum. 
Suppono fecundo , inclinationem illam e fle 
duplicem : unam remotam St radicalem, qute 
eft ipfv fubftantia anima: rationalis , ut habet 
rationem natura:, & principii radicalis & me 
diati operationum redarum : aliam proximam, 
qua: invenitur in potentiis qua: ab illa dima 
nant,ut principia proxima St immediata talium 
operationum. Hujufmodi autem potentia* funt 
praecipue incelledus St voluntas : quamvis 
etiam in ipfo appetitu fenfitivo, ut participan 
te aliquid rationis, ob conjundionem quam ha 
bet cum parte rationali (juxta dida difp. j. art. 
2. ) imperfede talis inclinatio reperiatur ; un 
de ut fit completa St perfeda , adduntur habi 
tus virtutum moralium , qui in tali appetitu 
fubjccbantur. 
Suppono tertio , dupliciter fieri poffe ut in 
clinatio alicujus potentia; diminuatur : primo 
intrinfece & ex parte fubjedi, fubtrahendo ab 
eo aliquid enatatis , vel intenfionis , ficut di 
minuuntur habitus quando remittuntur : fe 
cundo extrinfece St ex parte termini, integra 
manente fubjedi entitate , quatenus fuperve- 
nientibus aliquibus impedimentis , potentia 
removetur ab attingentia vel confecutione ter 
mini in quem erat inclinata : quo enim poten 
tia ratione impedimentorum magis fuerit ab 
aliquo adu impedita St remota , eo fit minor 
inclinatio St habilitas ejus ad talem aduna. His 
pnemiffis 
Dico primo , inclinationem naturalem homi 
nis ad bonum honeftum minui per peccatum, 
non quidem intrinfece 8t quoad entitatem * 
fed extrinfece , ponendo fcilicct obftaculum 
St impedimentum , ne ita prompte St expedite 
ad tale bonum perveniat. Ita D. Thomas hic 
art. i. ubi fic ait : Cum peccatum Jit contrarium 
'virtuti., ex hoc ipfo quod homo peccat, diminui 
tur bonum natura , quod efi inclinatio ad virtu 
tem. Etart. 2. loquens de inclinatione hominis 
ad bonum honeftum , dicit quod dupliciterin- 
te!ligi potefi ejus dimimttio : uno modo ex parte 
radicis, alio modo ex parte termini. Et addit: 
Primo quidem modo non diminuitur per pecca 
tum, eo quod peccatum non diminuit ipfam na 
turam , ut fupra diElum efi ; fed diminuitur fe 
cundo modo , inquantum fcilicetponitur irnpedi- 
mentnmper tingendi ad terminum. 
Probatur etiam conclufio ratione. Et in pri 
mis quod inclinatio naturalis ad virtutem, feu 
ad bonum honeftum, non minuatur intrinfece 
per peccatum, manifeftum eft; cum neque fub 
ftantia anima:, neque ejus proprietates , intel- 
ledus St voluntas , poflint diminui intrinfece 
St quoad entitatem , utpote immortales St in 
corruptibiles. Quod vero minuatur extrinfece 
St per appofitionem impedimenti, non minus 
evidens eft, quia per peccatum acquiritur pra 
va difpofitio inclinans ad bonum inhoneftum : 
Sed ifta difpofitio eft impedimentum feu obfta 
culum, quo homo impeditur ne de facili fe 
ratur ad bonum honeftum, St rationi confo- 
num : Ergo inclinatio naturalis ad bonum hone 
ftum, peccando minuitur extrinfece , St per ap 
pofitionem impedimenti. 
Hxc ratio folum procedit de peccato aduali , 
quod in aliquo pofitivo confiftir. De originali 
vero, quod fupra diximus in fola juftitia; ori 
ginalis privatione confiftere , poteftfic oftendi. 
Peccatum originale, auferendo juftitiam origi 
nalem , avertit hominem ab ultimo fine : Sed 
homo fic averfusnon eft ita promptus adrede 
operandum : Ergo per peccatum originale mi 
nuitur promptitudo , habilitas, St inclinatio 
natura: rationalis ad bonum honeftum. Major 
patet, Minor probatur. Eodem modo fe habet 
ultimus finis in operabilibus, quo prima prin 
cipia infpcculativis, ut paflim docent Arifto- 
teles St D.Thomas: Sed inrelledus carens ai- 
fenfu pranuiffarum , non eft ita habilis St prom 
ptus ad aflentiendum conclufionibus , ficut 
dum aflenfu prxmiflarum inftrudus eft, utpote 
cum per illum ultimo compleatur ad aflentien 
dum conclufioni: Ergo nec voluntas averta ab 
ultimo fine, ita prompta St expedita eft ad bo 
num honeftum profequendum, ficut dum ulti 
mo fini adhxret. 
Confirmatur: Peccatum originale auferendo 
juftitiam originalem , cujus frteno potentia: ho 
minis ab inordinatis motibus compefcebantur, 
St a malo prohibebantur , in dire de , St ficut 
removens prohibens , caufa eft ut tales poten 
tia: efframate in fuaobjeda tendant, St in mo 
tus illicitos prorumpant , maneantque proin 
de debilitata:, St minus habiles ad bonum ho 
neftum , Ut docet D. Thomas fupra quxft. 82; 
art. 1. ad 3. ubi recenfer quatuor vulnera natu 
ra: ex peccato.originali caufata, nimirum igno 
rantiam in intclledu, malitiam in voluntate, 
infirmitatem in irafeibili, St concupifcentiam 
in concupifcibili; de quibus egimus in tradatu 
de homine St variis flatibus natura: humana:, 
difp. 4. ar. 2. ibique art.;. oftendimus,homineni 
in flatu natura: lapfx minores habere vires ad 
profecutionem boni honefti, quam habuiflet in 
ftatu naturae pura:, fi in eo fuiflet conditus: Ergo 
peccatum originale, indirede faltem, St tan- 
quam removenstprohibens, minuit inclinatio 
nem naturalem hominis ad bonum honeftum, 
St rationi confonum. 
Dico fecundo: Per peccatum, five originale, 
five aduale, non tollitur omnino inclinatio na 
turalis ad bonum honeftum. Ita D. Thomas hic 
art. 2. St omnes Catholici, contra Haereticos hu 
jus temporis, afferentes hominem per pecca 
tum originale libertatem ad bene agendum, 
fubindeque omnem ad bonum honeftum St ra 
tioni confonum inclinationem amififte, St fo- 
lum rcnianfifte potentem ad peccandum St male 
agendum. Qui error in tradatu de adibus hu 
manis fuse impugnatus eft , potcftque adhuc 
magis confutari ratione D. Thomte loco citato. 
Inclinatio ad bonum honeftum , St rationi con 
fonum > homini convenit ex hoc ipfo quod ra 
tionalis eft , St ad ipfam rationem fequitur tan- 
quam proprietas illius : At per peccatum non 
poteft ab homine tolli quod fit rationalis j alio- 
quin peccati capax non eflet: Ergo nec natura 
lis ejus inclinatio ad bonum honeftum totaliter' 
deftrui. Unde videmus quod nullus eft homo 
quantumcumque barbarus St infidelis , etiamfi 
adhuc exiftat in peccato originali, qui ex pro^ 
pria natura non inclinetur naturaliter ad ali 
quod bonum honeftum , puta ad colendum pa 
rentes , ad educandos filios , ad diligendum 
-amicos ; St qui non approbet virtutem, ac non 
Lll iij j 
6- 
% 
8. 
Difp. 2i 
f.Tt. S.