Ex Append. Supplem. Decal. 
ram fruelihui xpfius, & gattiai gratis datus. Prout figilla- 
iim exponit App. cit. a ».178. 
QU/LRES ili. Quid, ifi' quotuplex fit vitium ? 
RESP. Vitium eft habitus eledivus a mediocritate decli 
nans; poteftque in tot genera , & Ipecies diftingui , quot 
funt genera, & fpecies virtutum, imo in longe plura; cum 
ordinarie eidem virtuti plura vitia adverfentur , puta per 
exceffum, & per def?dum. Porro eftedus vitii elt pecca 
tum, de quo latis in hac Recol/. Secl. 3. per tot. app.n.181. 
QUAERES I V. Quid fit prudentia, & quot fint vitia ei-? 
dem oppofita ? 
RESP. I. Prudentia eft refla ratio agendorum , five ell 
virtus intelledus, qua in quovis negotio occurrente npviraus, 
quid agendum fit ut honellum, & quid fugiendum ut in- 
honeflum. Dicitur tamen virtus moralis , quia ell proxima 
diredrix aduum voluntatis, & quidem hic, & nunc exer 
cendorum; & ideo, cum objeda, circa quasverfatur, fint 
diverfiffima, & difparatiffima , non ell unus fimplex habi 
tus, fed Ipecie multiplex , cujus tres funt functiones juxta 
D. Thomam: bene confuitare, bene judicare, Se bene praci- 
pere executionem. Penes quorum aduum diftindionem odio 
etiam partes integrales prudentiae enumerantur, nempe me 
moria, intellectis , docilitas , f'olertia , ratio , providentia , 
circumfpeclio, & cautio , quas facile ex nominibus intelli- 
guntur. Vel vide app. a ».182. 
RESP. II. Sicut alias virtutes morales , ita & prudentia 
habet fuas partes fubjedlivas & potentiales , quas fnb illa, 
vel ut fpccies, vel ut cognate continentur, e quarum nu 
mero funt prudentia perianalis, oeconomica , militaris, re 
galis, politica; item Eubulia, quae faci!icat , ad redle ex 
cogitandum media, fynefis, quas facilitat ad ferendum re- 
dmm judicium circa operabilia conformicer legi: & gnome, 
quae facilitat ad fimile judicium circa licite operabilia con 
tra tenorem legis, ut facit Epikia. 
RESP. III. Prudentis extreme opponitur imprudentia , 
quse, fi committatur aggrediendo rem cum impetu fine pre- 
via deliberatione, dicitur praecipitatio-, 11 cum negledla at 
tentione circumdandarum , dicitur inconfideratio ; fi facile 
mutando confilium, dicitur inconfiantia ; fi demum negli- 
gendo execurionem rei refolutas, vocatur negbgentia . Sunt 
& alia vitia prudentiae oppofita, fcilicec prudentia carnis, 
quas dirigit adus fecundum inllindum naturae corruptas ; 
eifiutia, quas eligit prava media ad fallendum idonea; do 
lus, qui ell adutiae executio, vel per verba , vel per fa- 
da; fraus vero determinate per fada &c. app. a n. 184. 
QUIRES V. Quid fit temperantia , & qttcs vitia ipfi 
Opponantur ? 
RESP. I. Temperantia ed virtus moralis moderans appe 
titum circa concupifcibilia, fcilicec honores, & voluptates; 
prior moderans appetitum circa honores vocatur proprio no 
mine humilitas; poderior moderans circa voluptates reti 
net nomen temperantiae. Intemperantia e contra ed vicium, 
quo quis in appetendis honoribus , & voluptatibus excedit 
didamen redas rationis. Temperantia; partes integrales 
lunt verecundia , honefias; hsec ed perfedio moralis 
avertens operantem ab inhonedis voluptatibus: illa ed do 
lor confurgens ex confideratione alicujus fadi inferentis de 
decus, vel ipfa fuga adualis ipfius. 
RESP. II. Partes fubjedivae feu fpecies temperantias funt 
humilitas, cafiitas, pudicitia, abftinentia in cibo , fobrietas 
in potu- Humilitati, quaeeft virtus, qua aliquis vera fui agni 
tione fibi ipfi vilefcit , per defedum opponitur nimia fui 
abjeclio, per exceffum fuperbia, de qua fuperius ad fi n. Re 
coli. de caditate, & vitiis oppofitis dicetur in6. &q. prae 
cepto Decal. abdinentias opponitur gula, fobrietati ebrietas. 
RESP. III. Partes potentiales feu virtutes huc reducibiles 
funt manfuetudo, clementia, Semodefiia . Manluetudo mo 
deratur iram juxta rationis prasfcriptum ; cui per de 
fedum opponitur nimia ira; vacuitas-, per exceflium ira, de 
qua fimiliter fupra . Clementia mitigat exteriorem vindi- 
dam, & punitionem; eique per defedum opponitur nimia 
lenitas ■■ per excefllim crudelitas, & fi tormenta inferantur 
proximo fine omni culpa ex fola voluptate, favit ia ■ Mo- 
deftia continet hominem intra limites fui datus ingenii , 
& fortunas, cujus tres funt fpecies, fiudiofitas, modeflia mo 
rum, Scmodefiia cultus externi. Studiofitas ell affinis tem 
perantias & fortitudini, priori, quatenus refrasnat nimium 
appetitum fciendi; poderiori, quatenus excitat ad ferendos 
labores dudiorum; & hinc per defedum opponitur torpor, 
per exceffum curiofitas. Modedia morum moderatur motus, 
& gedus corporis; cui per defedum opponitur morum cru 
ditas, per exceffum ni mia gravitas : dum vero medium ra 
tionis tenetur in lufibus, & facetiis , dicitur virtus Eutra- 
pehcte. Modedia cultus moderatur externum apparatum in 
vedibus, conviviis &c. in quarum omnium virtutum defe- 
du, «Scexceffu poted quis peccare graviter, vel leviterpro 
ratione materiae, & circumdandarum. App.an. 188. 
QUAERES VI. Quid fit fortitudo, qua vitia ipfi op 
ponantur ? 
RESP. I. Fortitudo ed virtus moralis fervans mediocri 
tatem inter metum & audaciam , circa ferenda , & pro- 
pulfanda mala ob honedatem, quae in eis ferendis vel pro- 
pulfandis elucet. Quod fi hoc fiat ex alio motivo v, gr, 
Recolietl, Morale ad Thtol, P. spo/er % 
quando quis Martyrium fubit cx amore Dei folum materiali 
ter , non autem iormaliter, ed adus fortitudinis; quod ta 
men intellige facundum dida dzaclibus humanis. Vitia per 
defedum ei oppofita funt timiditas, & ignavia . Prior ex 
cedit in timendo, poderior deficit in audiendo . Vitia per 
exceffum oppofita funt intimiditas, & temeritas ; prior defi 
cit in timendo, poderior excedit in audendo. Adus praecipui 
funt fuftineremala, cumhonedum ell illa ferre; & ea pro- 
pulfare, cum hoc convenientius didat reda ratio. Et hinc 
RESP.II. Partes fubjedivas fortitudinis funt patientia, & 
magnanimitas: illa moderatur timorem in fudinendis malis, 
cui per exceffum opponitur impatientia , per defedum in- 
fenfibtlitas. Ida inclinat ad omne arduam aggrediendum ex 
motivo propria; honeflatis, eique per exceffum opponuntur 
pnefumptio , ambitio, & vana gloria '• per defedum vero 
pufillanimitas . 
RESP. III. Partes potentiales fortitudinis funt magnificen 
tia, longanimitas, & conflantia. Prima magnis fumptibusin 
materia externa aliquid magni efficit, cui per exceffum ni 
mia fumptuofitas, per defedum parvificsntia, feufumptuum 
modicitas in operibus magnis opponuntur . Longanimitas 
elt, qua aequanimiter perfertur moledia, quas ex rei defl- 
deratm dilatione percipitur, huic opponuntur eadem vitia, 
quas patientiam frangunt . Conflantia ed virtus inclinans 
ad continuationem bonorum operum ufque in finem ; ei 
que per exceffum opponitur pertinacia, qua vult quis con 
tinuare id, quod non debet, & per defedum inconfiantia, 
qua faciliter & abfque diffidenti caufa defledit a bono in 
cepto. App.an.19i- 
QLJ/TRES VII. Quid demum dejuftitiahicfit notandum ? 
RESP. I. Dejuditia, ejufque fpeciebus, ac viciis oppofi 
tis agitur a P.Sporer in tra:i. 4.^-is? 6. Decalogi, & a no 
bis confequenter in Recoli. 5- 6. (s? 7. De Religione vero , 
quse ed prascipua ejus pars potentialis, agetur cum P.Spo 
rer in Recoli. 3. In frac etiam de pietate erga paren 
tes, patriam, &conlanguineos inquarco praecepto fit men 
tio, uti & deobfervantia erga Superiores & Magiftros. Un 
de folum de reliquis partibus potentialibus aliquid tangetur. 
RESP. II. Partes potentiales etiam funt cbedientia, gra- 
titudo Severit as. Obedientia, ut ed fpecialis virtus, illaed, 
qua praedatur opus prasceptum ex eo motivo, quia prgee- 
ptum ed; & haec pro varietate potedatum imperantium , 
dividitur in divinam, & humanam. Humana 111 Ecdefiafli- 
cam, civilem, & oeconomicam . At obedientia materialis, 
feu generalis fe extendit ad cujufvis generis adus praece 
ptos. Porro obedientia formalis, ficutell virtus fpecialis, vix 
unquam ed in praecepto; quia difficit opera praecepta fieri 
ob intrinfecam bonitatem, &non ed opus ca facere, quia 
praecepta funt, utdidum ed hac Recoli- Q-24- Vitium eiop- 
politum elt inob -diemia , quae rarius ell alia formalis, quan 
do quis transgreditur praeceptum, quia tale ell, & hic con 
currit contemptus formalis, de quo Q. 47. alia materialis, 
quando quis fine ido motivo opus praeceptum omittit, vel 
prohibitum committit . Gratitudo ell virtus , quas refpicit 
debitum ex beneficio natum; unde inclinat ad illud com- 
penlandum, extenditque fe ad omnes, a quibus aliquod be 
neficium accepimus, & cum ex Ipeciali hac honeltate fit 
aliquod opus, illud in fpecie hujus virtutis conllituitur. Ei 
opponitur vitium ingratitudinis, quas quidem formalis ed, 
& dillindam malitiam fuperaddit, quando beneficium be- 
nefadoris contemnitur: materialis vero, quando lolumnon 
praedatur id, quod ex debitogratitudinis fieri deberet. Ve 
ritas ell virtus inclinans ad redum ufum lignorum exter 
norum ad mentem nodram patefaciendam inditurorum ; 
ei opponitur mendacium, feu locutio contra mentem, dum 
quis aliud fignificat verbis , aut fadis , quam habeat in 
mente ; quod in violationem humana; focietatis tendit , 
ideoque ed intrinfece malum , nulloque calu licitum,»uc 
condar etiam ex cap. fuper eo 4. de ufuris. 
RESP. IV. Alias adhuc partes juditias potentiales funt 
affabilitas, & liberalitas. Affabilitas ed virtus, quse in ver 
bis & fadis feriis ad talem inclinat mediocritatem, fecun 
dum quam alicujus conveifatio ed proximo grata , Sc ac 
cepta: didinguicur ab Eutrepelia, quod hgc didam medio 
critatem fervet in jocofis. Affabilitati per exceffum oppo 
nitur adulatio, per defedum morofitas, quas tamen per fe 
folum liant venialia. Liberalitas ed virtus, quae moderatur 
amorem divitiarum, & inclinat ad eafclem elargiendas fe 
cundum redam rationem; huic per defedum opponitur 
avaritia, quas deficit in erogando, & de fe folum veniale 
peccatum ell; quare autem inter peccata capitalia nume 
retur, didum elt in fi». Recoli. Q. 48. per exceffum oppo 
nitur prodigalitas, & ed vitium , quo exceduntur limites 
redas rationis in erogatione divitiarum, quod rurfus ex ge 
nere luo folum veniale ed. 
RESP. V. Ad virtutem Juditias etiam pertinet pqnitentia, 
ut virtus fpecialis, de qua a P.Sporerinpart.3.Theol.Saeram. 
a nobis in Recoli, a,. Sacram. Porro adus omnes harum vir 
tutum pure moralium de fe funt folum naturales, fiunt 
autem fupernaturales, & meritorii vita; asternas, dumfiunt 
in datu gratias, cum influxu auxilii fupernaturalis, &me- 
diante lumine fidei, vel imperio charitatis in finem fuper- 
naturalem, nempe Deum diriguntur, App. a n.196. 
P 2 RECOL-