Full text: Recollectiones Morales Extemporaneæ Super Theologiam Moralem Universam A. R. P. Patritii Sporer Ordinis FF. Minorum Recoll. Prov. Argent. Lectoris Jubilati & Deffinitoris

Si Recoli- V. fuper Part. IV. Gap. IV. 
vigllahtibus Faverit. Sectoriis, fi uniis Creditorum fit no- 
tanilirer pauperior aliis, & in gravi necelfitate conditu 
rus, quia ex LegeCharitatis eft praeferendus aliis. Tertius, 
fi debitis gravatus ante aliosGreditofes lolvac aliquid, un 
de ejuS- facultates non diminuuntur , d. g. juftum pretium 
pro aedibus emptis, famulis, vel operariis mercedem pa 
ritam . Quartus, fi aliquid expendat pro necelfariis ad vi 
tam, famam, datum julte acquifitum confervanduiii. Por 
ro nec famuli, nec operarii, qui operas luas bona fide con 
duxerunt, & debitam pro eis mercedem receperunt , nec 
uxor, vel liberi, qui aliunde bona propria habentes, necef- 
faria ad vitas fuftentationem, ad ftudia &c. receperunt , 
tenrintur poftea quidquam reftituere Creditoribus debito fuo 
fraudatis; fecus judicandum, fi uxores vel liberi accepta- 
rint gratuitas donationes, aliofve fumptus fuperfluos; tunc 
eriitif reftifuere debebunt Creditoribus debito fuo fraudan 
dis, fi tempeftive exigant, & multo magis, quae de Bonis 
debitoris in fraudem, & damnum Creditorum furripucrunt. 
Spor. a n- 4 5. 
SECTIO IV. 
t)e Cdufis dxcufantibus a Reftitutione. 
jSjtJ/TRES L. Quaertam ftnt Cauf<e excufantes aReftitu- 
KfiSP. I. Pro Regula Generali habenda eft illa data a 
otfdto, nimirum: Quotiefcumque Dominus, vel Creditor ra 
tionabiliter contentus efje debet, quod rejlitutio differatur, vel 
prorfus mittatur, poterit etiam differri, vel omitti. Hinc 
RESP. II. Alias effe caufas tantum ad tempus a reftitu- 
tidne excufantes, ut nimirum licite differri polfit, alias in 
perpetuum excufantes, ut polfit etiam licite omnino omit 
ti t Spor. a n. 4$. 
QU/ERES LI, Quot funt Caufe, ob quas Rejlitutio lici* 
te poff.t differri? 
RESP. Quatuor funt caufe, nempe ignorantia, impoten 
tia, neceffnas propria, & damnum ex reftitutioneproventurum, 
aut ipjiCreditori, aut ahcui tertio, aut communitati. De igno 
rantia eft clarum, fi nimirum fit invincibilis, eaquevelfa- 
rili, v.g. fi ignores rem effe alienam, vel Juris v.g. fi ne- 
fcias debitum etiam defunilb Creditore effe rellituendum 
Haeredibus. De impotentia etiam liquet; quia ad impoifibile 
nemo tenetur, dummodo femper adfit voluntas reftituendi 
Irrtpoftemm illa impotentia celfante. De damno Creditoris 
Vel trirtii fatis dirilum eff. Q. 1,6. Refp.3. Spor. a «-5J. 
QUAERES LIL Quando excufat neceffitas propria ?' 
RHSP. L Toties excufat, quoties reftitutio fieri non po 
teft . Primo abfque damno vel periculo falutis animae, vi 
te, vel fanitatis corporalis, famae vel libertatis . Secundo 
ablque mutatione llatus honefti , & jufte acquifiti. Tertio 
abfque damno in bonis temporalibus propriis gravi, &ma- 
jori, quam fit damnum Dornihi, vel Creditoris ex dilata 
reftitutione. Spor. n. 
Primo enim nulla eff obligatio ffatim reftituendi cum 
damno fpirituali, feu periculo falutisanimae, puta, fi Debi 
tor, ablatis omnibus per reftitutionem, effet laplurus inde- 
fpefationem, aut fufteritationem mediis illicitis quaefiturus, 
aut uxor vel filiae prae inopia , fe e (ferit proftituturae &c. 
quia longe eff major obligatio confulendi faluti animae iu* 
& fuorum, quam procurandi bonum temporale proximi , 
per reftitutionem . QuOd fi hujufmodi damnum , vel peri 
culum animas femper perfeverafet , omnino celfuet obli 
gatio reftituendi, dummodo adhiberentur media , ut illa 
mala tollerentur, & reftituefeturfaltem pars, quae fine fuo 
magno incommodo reftitui poffet. Spor. an. 59. 
Secundo. Nulla eff obligatio ffatim reftituendi cumdam- 
no vitae, vel fanitatis corporalis, idque non tantum in ne 
celfitate extrema, fed etiam graVi ; quia in tali tenetur 
Creditor ipfe ex Charirate debitori fuccurrere : ergo a for 
tiori contentus effe debet, quod reftitutio differatur . Spor. 
n.6i. NequC item eff Obligatio ffatim reftituendi cum ja- 
rilura famae vel libertatis, quia haec funt bona altiorisOr 
dinis, quam bonum (orcunae alteri debitum: & confequen- 
tef non poteft Creditor rationabiliter petere reftitutionem 
hujus cum damno illorum. Intellige autem, fi nec ipfe per 
fe, nec per alium poffet fine periculo infamias reftituere , 
& fi fama fit in hoc genere adhuc integra , & damnum 
infamiae notabile. Probabile eft enim , quod polfit fama 
etiam integra alicujus vilis hominis adeo effe parvi mo 
menti , ut in confideratione Summas ablata? ferme pro ni 
hilo habeatur, ficque non obffante illius jaril iras debeat fie 
ri reftitutio, quod tamen alii negant. Spor. an. 62. 
Tertio. Non ell prohibitum reftitutionem differre, quan 
do quis alias deberet totaliter mutare futim ftatum jufte , 
ac honefte acquifitum, v.g. fi homo nobilis deberet dimif- 
fo omni famulitio fervite alus, artem mechanicam, vel aliud, 
quod flatui fuo indecorum , exercere; fic enim vereeffet in gra 
vi necelfitate, &manifeftopericulo famae vel honoris. Secus 
eft, (Holum deberet diminuereflatum fuurri, v.g. remittere 
defplendore apparatus, conviviorum, famulorum &c. quia 
haecnori eft necelfitas, fed modeffia potius, quod qui facere 
nolunt, non funt dilpoliti ad abfolurionem obtinendam, curn 
hoc ipfoalienum injufte detineant. Secus etiam dicendum, 
quando quis ftatum fuum injufte comparaffet; quia talis et 
iam cum jaritura hujufmodi ftatuS, dealieno injufte acquifi 
ti , deberet reftituere, cum hic non caderet a fuo ftatu, fed ad 
priorem ftatum libi debitum rediret. Unde fi aliud non ha 
beret, deberet totum ita acquifitum reftituere ufque ad extre 
mam neceifitatem exclufive, nifi periculum infamiae excu- 
faret. Et idem de Haeredibus fentiendum , qui mala fide 
cceperunt bona poffidere injufte acquifita a Patre ; tenen 
tur enim etiam cum amiffione rtatiis injufte acquifiti refti 
tuere; nori tamen de iis, qui coeperunt poffidere bona fide, 
cum quilibet habeat jus ad ftatum bona fide acquifitum , 
Hi ergo poterunt experilare commodiorem occalionem fine" 
jaritura fui ftatus reftituendi. Spor. an. 64 
. Quarto. Necelfitas propria in ordine ad differendam re 
ftitutionem etiam excufat, quando debitor iri propriis bo 
nis temporalibus deberet pati damnum grave, & notabili 
ter majus, quam fit damnum Creditoris ex dilata reftitu 
tione. Ratio data eft ad Q.44.R.3. Necobftat praxis con 
traria tribunalium; quia haec principaliter femperrefpiciunt 
bonum commune, privatus autem ordine Charitatis prin 
cipaliter poteft fpeitare bonum fuum privatum, intra limi 
tes tamen aequitatis naturalis. Dixi in propriis bonis, quia 
utique non exedatur debitor a reftitutione ftatim facienda 
ob jaritura trihoriorum alienorum reftituendorum. Ceterum li 
Creditor ex dilata reftitutione, quamvis jufta, patiatur ali 
quod damnum emergens, vel lucrum ceffans, adhuc debi 
tor ex delirilo ad illud refardendum tenetur ob rationem 
fepe diritam. De reliquo haritenus refoluta aeque procedunt 
de debito ex contrarilu, 8c ex delirito. Spor.a n-6g. 
RESP. IT. Semio tamen hucufque (emper fuit de reftitu 
tione debitorum certorum; nana ad differendam reftitutio 
nem debitorum incertorum, pauperibus faciendam, multo 
minor excufat necelfitas debitoris, imo quasvis rationabilis 
caula; etfi debitor in aritualigravi necelfitate effer, in ma 
jori futurus, fi reftitueret, probabiliter omnino liberaretur 
ab obligatione reftituendi, cum poffet fibi ipli tanquam ve 
re pauperi ejufmodi debita incerta applicare juxta fuperius 
ditia . Spor. n. 7 ?. 
QUffiRES L.1II. Quid fi Creditor effet in aquati necejfi- 
tate cUm Debitore ? 
RESP. Si uterque inaequali necelfitate gravi fit, adhuc de 
bitor tenetur ei reftituere, quia tunc melior eft conditio in 
nocentis, & jus ffririlum ad fuam rem habentis. Si aurem uter- 
qtie verfetur iri extrema necelfitate, tunc fi debitor prius in 
eamdem inciderit, non tenetur reftituere, quiain tali necel 
fitate acquifivit rei illius dominium; li autem Creditor prius in 
ciderit, renetur debitor, cum Creditor habeat jusduplex,do 
minii icilicet & poli. Si fimul incidant , vel incilari fini, 
verius nulla eft obligatio reftituendi; quia in extrema ne 
celfitate utriulque Creditor amittit jus Dominii privatum ad 
illam rem, quae tunc communis evadit , & uterque habet 
cequale jus poli ad eamdem rem fibi extreme neceffariarri: 
unde tunc incaufa pari melior eft conditio polfidentis. Ex 
cipe, fi ipfe debitor Creditorem in eam extremam necei 
fitatem fua malitia conjeciffet; tunc enim cum sequali ne 
celfitate extrema teneretur ei reftituere debitor, cum inae 
quali damno potior debeat effe ratio innocentis. Spor.an.ff, 
QUrERES LTV. Quaenam fint Caufa in perpetuum excu 
fantes a reftitutione. 
RESP. L Sunt etiam quatuor . Prima , interitur rei in 
fpecie debitae fine culpa debitoris. Secunda , retriilfio Cre 
ditoris. Tertia, compenlatio farila , vel ipli debitori , vel 
Creditoris Creditori. Quarta, AuthoritasSuperioris. Hisad- 
di polfunt Cejfio bonorum, & in cenis circumftantiis etiam 
ingreffus Religionis. Spor. n. 79. 
RESP. II. Quantum ad interitum rei debitae, conflat jam 
ex Q.16. & alias, id non habere locum in debitore mate fi 
dei, nifi res certo effet fimiliter peritura apud Dominum; 
fed tantum indebitis ex re accepta, & ex contrarilu. Quan 
tum autem adremifiionemCreditoris, (ciendum eft eamCx- 
cufare, five expreffa fuerit, live tacita, cujufmodi cCnle- 
tur, cum Creditor inftrumentum debiti animo condonandi la 
ceravit, vel antelblutiDnem debitori reddidit. Adlegitimam 
autemremilfionem tres requiruntur conditiones, prima, ut 
fiat ab eo, qui actuale rerum habet fuarum dominium, & li 
beram adminiftrationem. Secunda, ut lex nonobftet. Ter 
tia , ut remilfio debiti fiat libere , & line vi vel fraude ; 
nulla eft enim remilfio debiti five totalis, five partialis , 
qua; eft metu extorta, vel per fraudem obtenta. Spor.an.io. 
RESP. III. Omni modo excufat a reftitutione compenfa- 
t io primo farila ipfi debitori, ut cum Creditor ei tanturiidem 
debet; nihil enim intereft, folveritne aliquis, an compenfa- 
verit. Secundo Ctiam ex rationabili caufa excufat compen- 
fatio farila Creditoris Creditori, ut dirilum Q.f6. R.i. Ter 
tio, etiam compenlatio ob caufam rationabilem farila ipfi 
Creditori per donationem , vel legationem atquivalentis ; 
dummodo Creditor faltem tacite confericiat , aut rationa 
biliter faltem confentire debeat , ut fi alias reftitutio fine 
periculo famae fieri non poffet fecundum dirila ^.47. R.2. 
& debitor habeat intentionem compenlandi fuum debi 
tum; lecus enim effet donum mere gratuitum , per quod 
non extinguitur debitum juftitte . Excipe , probabiliter 
cum
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.