DE VOLYNTARIO LIBERO. 113
155.
15 <?,
Probatur primo ex illo Gencf. i. Faciamus ho- A
minem ad imaginem & Jimilitudinem nofiram:
■ quod SS. Pattes ad libertatem indifferentias,
quam homo a Deo in lua creatione accepit,
communiter referunt: prsfertim Tertullianus
lib. a. contra Marcionem cap. 5. ubi docet liber
tatem effe eximiam illam ac lingularem perfe-
dtionem , fecundum quam homo ad imaginem
Dei conditus dicitur : Liberam (inquit) fr fui
arbit-n‘j & fua patefiatis invenio hominem d Deo
infiitutum ; nullam magis imaginem & fimi liti 1-
dinsm Dei in illo animadvertens , quam ejufi
modii fiatiis formam : neque enim facie & corpo
ralibus lineis , tam variis in genere humano , ad
uniformem Deum exprejfus e fi , fed in ea fubfian- B
tia quam ab ipfo Deo traxit, id e fi anima ad for
mam Dei fplendentis , & arbitri] fui libertate Cf
pote flate fignatus efi.
Sic etiam Damafcenus , quem refert Divus
Thomas r. p. qu. 93. art. 9. ait; Hominem ejfe ad
imaginem Dei , fignificat intelleflualem, er ar
bitrio liberum , & per fie potefiativum. Idem do
cet Iremus libro 4. adverfus hsrefes cap. 9 di
cens : Homo rationalis , & fecundum hoc fimi-
lisDeo , liber in arbitrio faEtus , & fua pote fia
tis. Vel ut loquitur Tertullianus ubi fupra cap. ,
6. Tota libertas arbitri] in utramque panem con-
ceffa efi illi, ut fui dominus confianter occurre
ret. Irem Bernardus lib. de gratia & libero arbi- C
trio; Hac (inquit) dignitatis prarogativd, ra
tionalem ■ fingulariter creaturam Conditor infigni-
vit , quod quemadmodum ipfe fui juris erat,
fuaque ipfius voluntatis , non necejfttatis erat,
quod bonus erat: ita & illa quoque fui quodam
modo juris in hac parte exifieret: quatenus non
ni fifua voluntate aut mala fieret, & jufie dam
naretur, aut bona maneret, & merito falvaretur.
Demum Marius Vidtor lib. 1. Deum ita lo-
quenrem inducit Genefis 1.
Nunc hominem faciamus, ait,qui regnet in orbe-,
Et fit imago Dei: fimilem decet effe creanti ,
Liber ad arbitrium fruitur qui mente creavit. D
His addi poliunt quicumque per imaginem
Dei in homine intelligunt dominium ejus fuper
reliquas creaturas: confequens enim eft , ut qui
habet aliorum dominium , habeat multo magis
&fui. jQuale enim erat (addit Tertullianus ubi
fupra ) ut totius mundi poffidens homo, non in
primis animi fui pojfefione regnaret ; aliorum
dominus , fui famulus ? Et Novatianus lib. de
Trinit. cap. 1. Cum omnia (inquit) in fervitu-
tem illi dediffet, fiolum liberum effe voluit: nam
& liber ejfe debuerat, ne incongntenter Dei ima
go ferviret.
Plures etiam pro noftra aflertione fuppetunt
rationes, quas adducit D. Thomas 1. p. qu. Sz.
art. z. & qu. 83. ar. 1 lib. z. contra Gentes cap. 48. ^
qu, zz. de verit. ar. 6.Sc qu. 15. art. 4. Sc in z. dift.
zj. ar. 1. & z. Sed prscipiia Sc fundamentalis cft
illa qua; fumitur ex propria natura voluntatis ,
qua: cum fit potentia coeca, debet fequi per om
nia duCtum intellcdtus : atq; adeo ficut ifte in ju
dicando de appetibilibus cft indifferens, Sc tali
ter unumquodque apprehendit,ut ejus judicium
non ligetur,neque ad unum determineturfita illa
debet in appetendo fimilem fervare indifferen
tiam, ita ut a nullo bono particulari Sc finito nc-
ceffitari pofiit. Unde ait 1. p. qu. St. art. 1. Quia
judicium rationis ad divcrjfa fe habet, & non efi
determinatum ad unum, ncceffe eft quod homo fit
liberi arbitri],ex hoc ipfo quod rationalis efi,
T&m. 111.
Confirmatur Sc magis illuftratur hsc ratio.
Natura intelle&ualis triplici gaudet univerfali-
tate & amplitudine, qua carent natura: rationis
expertes. Prima eft, univerfalitas in effendo,
quatenus per fprmas apprehenfas, &perfpe-
cies intelligibiles, poteft fieri omnia, & reci
pere naturas & quidditates omnium rerum, non
quidem in cfie naturali & entitativo, fed in effe
intelligibili & reprsfentativo , ut docetur in
libris de anima. Ex hac univerfalitate oritur al
tera , nempe univerfalitas in judicando, quate
nus poteft in omnem faciem vertere objedta , Sc
confiderare illa ut funt digna amore vel odio ,
& ut fibi neccffaria vel utilia, aut nociva Sc dif-
convenientia. Et ex hac nafcitur tertia, qua: eft
in appetendo , ratione cujus poteft velle vel nol
le , eligere vel non eligere quascumque bona
particularia, qux non habent cum futn-mo bono,
feu cum bono ut fic (quod eft objedtum forma
le voluntatis j neceflariam connexionem. Im-
materialitas ergo eft radix remota libertatis;
univerfalitas vero & indifferentia judici; imma-
terialicatem confcquitur, cftquc proxima liber
tatis radix : unde ex eo quod voluntas humana
fit appetitus rationalis , Sc reguletur per judi
cium rationis indifferens, rede infert. S. Tho
mas eam gaudere libertate indifferentia:, Sc non
foliim fpontaneitatis : prsfertim cum indiffe
rentia principi; in agendo fumatur ex forma per
quam agit , quae refpe&u appetitus cft bonum
apprehenfum ; quare ficut appetitus fequens
apprehenfionem Sc formam ad unum determi
natam , operari debet cum fimili determinatio
ne; ita qui fequitur formam apprehenfam, com
munem Sc indifferentem ad plura, deber ope,ra
ri cum indifferentia,
§. III.
ErrorLittheranorum & Cdlviniflarum refellitur^
& hominem in (latu natura lapfagaudere
libertate indifferentia, multipliciter
offenditur.
D ico fecundo : Etiam in ftatu natura: lapfa:
hominem gaudere libertate indifferentis.
Conclufio eft certa de fide, Sc definita in Tri-
dentino, locis citatis, & inSenonenfi, celebrato
Parifiis contra Lutherum , paulo ante Tridenti-
num anno 152.8. in decretis fidei cap. 15. ubi fic di
citur : Cum reliquerit Deus hominem in manu
confilt] fui, appofueritqs coram eo ignem & aquam,
bonum & malum , ut ad quodeumque voluerit
porrigat manum fuam : nec abs re beatus ille ju
dicetur, qui potuit tra nfgre di efi non efi tranfgref-
fus , facere mala efi non fecit, quod fub eo fit ap
petitus ejus, & dominetur illius: ac denique per
currenti Scripturam facram, pafiim obvium fit,
quod liberam utramvis in partem hominis arbi
trium ajfeveret, fatis ejfe vifum efi facro Provin
ciali Concilio, libertatis ejufmodi vires & metas
exponere. Quibus verbis Concilium nonfolum
libertatem indifferentis aperte ftatuit ; fed
etiam variainfinuatScriptura: loca, quibus illa
commendatur ac declaratur , Sc in quibus, ut
ait Auguftinus libro de gratia Sc libero arbitrio
cap; z. apertifiime videmus exprejfum liberum
humana voluntatis arbitrium.
Nec valet quod aiunt Hsretici cum Calvino
lib. z. Inftir. cap. 5. in his locis a Concilio alle
gatis fermonem effe de homine integro, qualis
a Deo conditus fuit, five de primo parente , qui
P