fullscreen: Continens Tractatus de Beatudine, de Actibus humanis, eorumque Moralitate, de Virtutibus ac Donis, de Vitiis ac Peccatis, & de Legibus, nec-non Dissertationem Theologicam de Probabilitate (3)

DE PROPRIETATI 
jiibus externis fenfibus antcccllir: Unde ficut P 
Philo vifum, Regem fenfuum appellar, itapru- 
dentia virtutum moralium Regina nuncupatur, 
propriufque ejus a£tus eft imperium. Si autem 
Permolit de virtutibus ejufdem fpeciei, fic nul 
la eft major, vel minor fecundum feipfam, fed 
folum ratione participationis fubjcdti, vel ma 
joris intenfionis feu radicationis in di ver/is fub- 
jedtis , vel etiam in eodem fecundum diverfa 
tempora. Quod fi attendantur prout funtfimul 
connexo in aliquo fubjedbo, tunc ratione parti 
cipationis fubjecli funt «quales quadam «qua 
litate proportionis , quantum ad id quod eft 
formale in illis, nempe conftitutioncm medij 
rationis. At quantum ad id quod eft materiale, ^ 
nempe quantiim ad inclinationem ad adlum vir 
tutis , poteft elle inaequalitas : quia poteft ali 
quis promptior elle ad adlum unius virtutis , 
nempejuftitio , quam ad adtus alterius, puta. 
„ fortitudinis , idque vel ex natura, vel ex confiie- 
tudine , vel etiam ex gratio dono. 
Hac dodtrina D.Thomo confutatus manet er 
ror Stoicorum , qui (ut videre eft apud Tullium 
5. de finibus , & apud Laertium in Zenone) 
virtutem ejufdem ubique flaturo effe afferebant, 
nec intendi poffe, aut remitti. Quo fpcdlat il 
lud Senecte Epift. 7. Virtus non poteft major 
aut minor fieri , unius ftatura eft. Et mox : 
Non intenditur virtus, idem effe dicebat Socra- q 
tes veritatem & virtutem, Quomodo illa noncrefi- 
cit, fic nec virtus quidem. Habet numeros fuos, 
plena eft. Rurfufque paulo poft : Pcrfuadebit fa- 
pientia unum bonum effe , quod honeftum : hoc 
necremitti, nec intendi poffe, non magis quam 
regulam, qua retium probari fiolet , quam fi fle- 
ites, quidquid ex illa mutaveris, injuria eft retli. 
Idem ergo de virtute dicimus ; fit hac refla eft, 
flexuram non recipit, rigida eft, amplius inten 
di non poteft. 
Docet praeterea S. Thomas eadem quoftione 
virtutes intelledluales praeeminere moralibus : 
quia illa: perficiunt inteiledtum ; ift<e appeti 
tum, qui eft miniis nobilis quam intelledtus. 
Inter illas vero fapientiam dicit effe omnium ^ 
perfedtiflimam: tum quia confiderat objedlum 
nobilius, nempe altiffimam caufam , qua: Deus 
eft : tum etiam quia cum per caufam judicetur 
deeffedtu, & per caufam fuperiorem de caulis 
inferioribus, Capientia habet ferre judicium de 
omnibus aliis virtutibus intelledlualibus, & 
ejus eft alias in fuos fines dirigere & ordinare ; 
unde eft quafi architectonica refpedtu omnium. 
6i. Qua: autem ex virtutibus moralibus procel- 
lar aliis , quas vero cedat, difficile declarari pof 
fe afferit Nazianzenus orat. 16. Quemadmodum 
{inquit ) etiam in prato quodam , plurimis fit 
fuavibus floribus referto, florem omnium pulcher 
rimum & fragrantiffimum reperire haud facile eft; 
alio nimirum alias olfattum fir afpettum ad fe E 
diftrahente, atque ad primum eum decerpendum 
alliciente. Nihilominus S. DoCtor inter virtutes 
pure morales juftitiam ex eo dicit proferendam 
effe reliquis , quod & fubjedtum habeat fubli- 
mius, nempe voluntatem , cum reliquo appe 
titui fenfitivo infideant; & objeflo etiam nobi 
liori potiaturverfatur enim circa operationes 
ad alterum, quibus homo non in fe tantum, 
fed etiam erga alios perficitur. Unde Ariftoteles 
5- Ethic. cap. 1. Praei ari (fima virtutum (inquit ) 
eft juftitia , & neque H efferus, neque Lucifer 
ita admirabilis. Dixi ex virtutibus pure morali- 
BVS VIRTVTVM. 349 
bus, quia prudentia , quam casteris virtutibus 
moralibus proferendam effe diximus , nedum 
moralis eft, fed prasterea intellectualis. Ct. 
Quinam vero fit ordo dignitatis inter tempe 
rantiam & fortitudinem , difeeptatio eft inter 
Philofophos. Piaro enim 2. de legibus, tempe 
rantiam fortitudini proflare docet. Cui fuftra- 
gari videtur Scriptura , cum ait Proverb. 16. 
Qui dominatur animo fuo ( concupifcentiam 
fcilicet franando ) melior eft expugnatore ur 
bium. Unde Cyprianus libro de bono pudici 
tia : Qui hoftem vicit, illo fortior fuit: fed al 
ter qui libidinem repreffit , fortior feipfo fuit: 
qui inimicum proftravit, externum hoftem per- 
cujfit; qui cupiditatem repreffit, hoftem domefli- 
cum fuperavit. 
Nihilominus Ariftoteles & D. Thomas forti 
tudinem temperantia proferunt: nam S. Dodtor 
hic qu. 66. art. 4. in corp. fic difeurrit : Virtus 
aliqua fimpliciter dicitur major, fecundum quod 
in ea majus bonum rationis relucet firc. Inter 
alias autem virtutes morales, qua fiunt circapafi- 
fiones , tanto in unaquaque magis relucet ratio 
nis bonum, quanto circa majora motus appetiti- 
vus fiubditur rationi. Maximum autem in his 
qua ad hominem pertinent, eft vita, a qua om 
nia alia dependent: fir ideo fortitudo , qua appe- 
titivum motum fitbdit rationi in his qua ad. vi 
tam fir mortempertinent, primum locum tenet in 
ter virtutes morales , qua fiunt circa pafftones. 
Unde quando Proverb. 16. dicitur : Qui domina 
tur animo fuo , melior eft expugnatore urbium , 
per dominatorem animorum , in eo divino oracu 
lo , non incommode intelligi poteft ille, qui per 
patientiam , fortitudinis adminiftram , cohibet 
impatientis animi motus, ne erumpant; ita ut 
his verbis nihil aliud fignificetur, quam inter 
munera fortitudinis patientiam proflare aggref-. 
fioni : quod verum effein traClaru >de virtutibus 
cardinalibus oflendcmus.Sic fane eum locum in 
tellexit S.Gregorius homil. 35. in Evang. ubi hoc 
feri bir: Minor eft vifloria urbes expugnare, quia 
extra fiunt qua vincuntur : majus autem eft quod, 
per patientiam vincitur , quia ipfe a fe animus 
fiuperatur , fir fanetipfium fibimetipfi fubjicit, 
quando eum patientia in humilitate tolerantia 
ft ravit. 
Articulo 6. ejufdem qu. 66. docet S. Thomas 
charitatem effe maximam inter virtutes Theo 
logicas, quia propinquius Deum refpicit quam 
cotero. De quo fuse intradlatu de virtutibus Difpio. 
Thologicis. art.S. 
Quantum vero ad durationem virtutum idem 
S. Doclorqu. 67. art. 1. docet virtutes morales 
acquifitas non remanere poft hanc vitam, quo 
ad ipfarum materiale : quia ibi nullus erit lo 
cus concupifcentio , & delectationibus cibo 
rum & venereorum , quo funt materia tempe- 
rantiojaut diftributionibus,& commutationibus 
rerum quo veniunt in ufum profentis vito, cir 
ca quas verfatur juftitiauemanere tamen in Bea 
tis, quantum ad earum formale, nempe quan 
tum ad modum, feu ordinem rationis, quo ap 
petitus redlificatur Sc conformatur rationi. Un 
de Auguftinus 14. de Trinit. cap. 9. ‘Trudentia 
ibi erit fine ullo periculo erroris; fortitudo fine mo- 
leftia tolerandorum malorum ; temperantia fine 
repugnantia libidinum. 
Articulo 2. fimiliter afferit virtutes intelle- 
dluales poft hanc vitam remanere quidem in 
omnibus, fecundum id quod in ipfis eftforlnas 
Xx iij
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.