3jS
DISPV TATIO PRIMA
DE NATVRA V IT
Ad quceftionem 71.
C VM eafitoppofitorum conditio, nt jux
ta Te pofita magis elucefcant, Sc fe mu
tuo quoad fui cognitionem juvent, jure
meritoS. Thomas, poftquam quaeftionibus pro
cedentibus, de virtutibus & Spiritus Santfti do
nis , quibus ad ultimum finem pervenitur, accu
rate egit,in hoc Sc fequentibus quaeftionibus,
de vitiis Sc peccatis , quae ipfis virtutibus Sc do
nis opponuntur, ab eodemque fine ultimo aver
tunt, pertradtat; priufque februm naturam, Sc
contrarietatem quafli rubent cum virtute, Sc
cum natura hominis explicat, quam de variis
eorum fpeciebus diilcrat. Unde fit
ArtiCVlvs Primvs.
Vtrim •vitium proprie & directe con-
tranetur virtuti ?
§. I.
Quibufdam przmijfis difficultas refolvitur.
N O t a n d v m primo, quod vitium Sc pec
catum, quamvis conveniant in hoc quod
deviant a regula, differunt tamen , fi proprie lo
quamur , in hoc quod vitium deviat a regula per
modum adtus primi , inclinantis ad adtionem
deordinatam , peccatum vero deviat per modum
adtus fecundi : unde vitium dicit habitum feu
difpofitionem permanentem , peccatum autem
dicit adtum fecundum Sc tranfeuntem.
Notandum fecundo , quod ficut triplex eft re
gula , videlicet naturalis, artificialis, Sc moralis,
five rationis 3 ita vitia Sc peccata funt in triplici
differentia: alia enim fiint natura: , fcilicet qui
cumque defedtus naturales; alia funt artis, fci
licet defedtus in exercitio artium contingentes;
alia funt moralia, five rationis, nimirum defe
dtus circa regulas morum; Sc haec fimpliciter &
abfolute dicuntur vitia Sc peccata, folumque de
his agimus in prtefenti.
Notandum tertio, quod ficut virtutes mora
les alite funt acquifitae , qua; regulant hominem
conformiter ad prudentiam Sc rationem natura
lem ; alis infufae, quae ipfum regulant, confor
miter ad prudentiam infufam Sc fupernatu.ralcm,
ut tradbatu praecedenti fuse declaravimus : ita
inter vitia quaedam folutn tendunt per fe contra
rationem, Sc legem naturalem , non curando de
aliquo fupernaturali motivo,neque repugnan
do illi exprefse ; quaedam vero afeendunt rupe
ritis ufque ad praecepta Sc motiva fupernatura-
lia,iifque fe immediate opponunt: unde vitia
primi generis per fe correfpondent virtutibus
II ET PECCATI.
Divi Thomas.
acquifitis; alia vero virtutiblis Theologicis, aut
moralibus infufis opponuntur. His praemiffis;
pro refolutione difficultatis propofitae :
Dico primo, aliqua vitia,ea nimirum qua:
per fe tendunt contra rationem naturalem, pro
prie Se diredte contrariari virtutibus acquifitis.
Ita D. Thomas hic art. 1. Sc Ariftoteles cap. de
qualitate', bbi loquendo de contrarietate dire-
£t.i Sc proprie diffta , affert Sxemplum in virtuti
bus Sc vitiis, dicens injuftitiae juftitiam contra
riari.
Ratio etiam fuffragatur: Ad contrarietatem 4;
enim diredtam Sc proprie didtam , requiritur Sc
fufficit, quod extrema fub eodem genere confti-
tuta , inter fe maxime diftent, Se ab eodem fub-
jedto fe mutuo expellant , ut docet Arilloteles
10. Metaph. cap. 6. Sc confiat ex definitione con
trariorum : Sed totum hoc convenit vitro Sc vir
tuti, de quibus loquimur in prafenti: nam funt
fub eodem genere nedum remoto , quod eft qua
litas, fed etiam proximo , quod eft habitus mo
ralis , Sc maxime diftant inter fe, faltem in gene
re moris: Tum quia virtus Sc vitium conftituun-
thr perratiohes boni Sc mali, tanquam per pro
prias differentias , ut docet D. Thomas fupr.a
qu. 54. art. 3. nihil autem fic diftat in genere mo
ris , ficut bonum a malo. Tum etiam , quia virtus
moralis ex fua propria differentia inclinat ad
a£tuin confonum Sc conformem rationi redtae,
vitium vero ad adtum eidem rationi difiontim :
haec autem duo per ordinem ad regulam ratio
nis, adeoque in genere habitus Sc inclinationis
moralis maxime diftant; ficut in genere motus
localis, maxime diftant furfum Sc deorfum, an
te Sc retro. Irem vitia quae per fe tendunt contra
rationem naturalem, Sc virtutes morales acqui-
fitas,func in eodem fubjedto, nimirum volun
tate, vel appetitu fenfitivo. Demum ab eodem
fubjedto fe mutuo expellunt, nam ad ingreffum
virtutis in voluntate, vitium oppofitum expel
litur , vel diminuitur, Sc e contra ; ita ut in gra
dibus intenfis nunquam coexiftant, ut experien
tia ipfa reflatur: Ergo opponuntur inter fe con
trarie , contrarietate diredta, Sc proprie dicta.
Dico fecundo, nullum vitium proprie Sc di- 5*
redte contrariari virtutibus infufis. Eft contra
Zumcl hic difp. 1. concluf. i. ubi fine ulla diftin-
dtione affirmat, vitia diredte contrariari virtuti
bus infufis, Sc contra Montezino difp.i. num.
16. Sc Aravium dubio 1. Sc alios, qui licet conce
dant vitia naturalia, feu quae per fe tendunt con
tra rationem naturalem, non contrariari dire
dte virtutibus infufis, contendunt tamen vitia
contra fupernaturalia ,feu quae afeendunt ufque
ad praecepta Sc motiva fupernaturalia , iifque fe
immediate opponunt, virtutibus infufis propris
Sc diredte contrariari.