35^
D I S P V T A T1O TERTIA
fummatur ac completur in acceflu Sc confecu- A
tionc termini ad quem; atque ita utramque mu*
tationem ad fui plenam rationem requirit, & ex
utraque tanquam ex partibus integralibus coa-
lefcit. Ita fimihter in moralibus, tam rcfpedlu
virtutis, quam rcfpedlu peccati, philofophan-
dum eft: nam utrumque dicit motum a contrario
in contrarium fub eadem proportionali ratione ;
peccatum enim dicit motum a bono ad oppofi-
rum malum, virtus vero a malo ad contrarium
bonum; unde utriufque fpecifica ratio, fi adae
quati (umatur ,percingere debet afuo termino
a quo, ufque ad proprium terminum ad quem ,
totumque proceffum , qui eft ab uno in alium
terminum , debet includere : Cum ergo mali
prcfecutio hac per peccatum commiflionis, & R
receflus a bono debito per peccatum omiffionis;
confequens eft , ut fi utrumque hoc peccatum
ex eodem motivo, ac proinde in ordine ad idem
fipecificativum procedat, utriufque malitia ad
eandem fpcciem moralirer pertineat, Sc unicum
moralem proceiTum conftituat, in quo omiflio
feu fuga boni fe habebit per modum termini a
quo, & inchoative, 8c commiflio mali per mo
dum termini ad quem , & formaliter ac comple
tive ; prius enim eft bonum deferete, & deinde
oppoucum malum perpetrare.
Ex quo intelliges, peccata commiflionis Sc
omiffionis,ex eodem motivo procedentia,non di
ci peccata ejufdem fpeciei in efle moris, ex eo
quod fint partes fubjcdtivre unicam ipeciem con» C
trahentes ( ficut duo individua ejufdem fpeciei,
puta homo albus &homo niger, conveniunt in
fpecifica ratione hominis, hateque de quolibet
eorum integre praedicatur, quamvis diftinguan-
tur inter fe accidentaliter ratione alibi & nigri )
fed quia fe habent ut partes integrales, ex quibus
unica in e(Te moris fpecies peccati integratur, &
coalefcit, ficut ex partibus integralibus poeni
tentia: unicum (‘aeramentum conftituitur.
Contra hanc conclufionem in primis obji
ciunt Curicl & Vazquez hoc vulgare argumen
tum. Privatio 8c forma pofitiva ubicumque fint
debent diftingui plufquam fpecifice , imo nec
analogice poliunt convenire in aliquo prxdica- D
to reali, cum enti Sc non enti nihil peflic elTe
commune : Ergo cum malitia peccati connnifi-
fionis fit forma pofitiva, omiflio vero fit priva
tio, in nullo poterunt convenire, nec proinde
efle ejufdem fpeciei.
171* Sed hoc argumentum probat quidem peccata
commiflionis & omifiionis, logice vel metaphy-
fice loquendo , nunquam efle ejufdem fpeciei,
imo neque ejufdem generis,cum pofitivum Sc
privativum, in quocumque genere fint, logice
loquendo in nullo conveniant, fed differant ficut
efle Sc non efle, Sc ficut affirmatio & negatio,
inter quae nulla datur univocatio aut convenien
tia: non tamen convurcit peccata commiflionis p
& omiffionis non pofle dici unius fpeciei mora-
litcr; quia ad hoc non requiritur quod in aliquo
praedicato fuperiori univoce conveniant , fed
fufficit quod per modum partium quali integra-
lium , unam totalem fpeciem moraliter confti-
tuant, ut jam declaravimus.
t7i. Objiciunt fecundo: Si peccata commiflionis
& omiffionis ex eodem motivo procedentia ef
fient ejufdem fpeciei, non neceflc eflet utrum
que feorfim in confeffione explicare , fed fuffice-
ret quod pcenitens diceret fe peccafle peccato
talis fpeciei: Sed hoc videtur falfum: Ergo & il
lud. Minbr videtur certa : Sequela autem Majo
ris probatui*. In confeffione fufficit aperire nu
merum Sc fpecies peccatorum, nec necelfe eft
( juxta probabilem Icntcntiam ) explicare cir-
cunftantias qua: non mutant fpeciem : Ergo fi
commiflio Sc omiflio, quando ex eodem motivo
procedunt, non varient fpeciem peccati, fed Uni
cum in efle moris peccatum conftituant , non
erit necelfe explicare illas in confeffione.
Huic argumento refpondcnt Aravio , Monte- 175.
zino , Sc alij Rcccntiores , admittendo leque-
lam, fuppoflto quod prxdidta peccata procedant
ex eodem motivo, Sc fuppofit.i probabilitate il
lius lenteneia:, qute dicit circunftantias non va
riantes fpeciem non efleneceflario in conftllio-
ne dettgendas. Sed haec refponfio non videtur
tuta: fi quis enim eo tempore quo urget proree-
ptum charitatis, ejus arauiti omitteret, Sc ex eo
dem motivo Deum odio haberet, nequaquam
confellioni latisfaceret,dicendo fe peccafle lemel
aut bis contra prateeptum charitatis, fed tene-
rCrur explicare, an id feciflet per adtum odij, vel
per lolam omiffionem amoris 'debiti. Unde me
lius refpondetur, negando fe'quclam : licet enim,
juxta probabilem fententiam , circunftant : ar in
tra eandem fpeciem aggravantes non debeant
neceflario in confeffione explicari, bene tamen
ea quae non omnino fe habent per modum cir-
cunftantiae, fed fpedlant ad ipfam fubftantiam
fpeciei peccati, ut partes eam integrantes; unde
cum peccata comiri ffionis Sc omiffionis cx eo
dem motivo procedentia, fe habeant ut partes
integrales, ex quibus unica in efle moris pec
cati fpecies conftituitur, ut fupra oftcnfum eft,
debent neceflario feorflm in conhffione decla
rari.
Ex didlis in hac difputatione intelliges, pec- 1741
catum ab Auguftino lib. zz. contra Faultumcap.
Z7. fic redlc defetibi: Peccatum eft ditium, vel
futium , vel concupitum contra legem Dei i ter
nam. Cum enim in peccato duo fint, nimirum
adtus humanus, qui eft quali materiale illius, Sc
malitia, qiiaetft ejus formale,primum explica
tur per ly ditium , futium , vel concupitum, quod
compledlitur omne peccatum; fiquidem pecca
tum adaquate dividitur in peccatum cordis,
oris, & operis: fecundum vero fignificatur per
illa verba , contra legem Deiaternam. Licet enim
peccatum immediate contrarierur rationi , Sc
legi naturali aut pofitiva:; quia tamen redfa ra
tio , & leges omnes a lege sterna, qua: eft divi
na ratio & fapientia, ut radij a fole, Sc rivu
li a fonte promanant , juxta illud Proverb. 8.
Per me reges regnant, & legum conditores jufta
decernunt,peccatum dicitur potius contrarium
legi aeterna:, quam rcdla: rationi, aut legi natu
rali vel pofitiva’.
Docet autem' fandius Thomas hic qua’ft. 71.
art. 6. ad r. quod hccc definitio poteft etiam com
prehendere peccatum omiffionis , iliique accom
modari: quod facies , fi pro eodem in hac defi
nitione accipias didlurh & non didlum , fadlum
Sc non fadlum , concupitum Sc non concupitum,
prout ifta omnia dicunt Carendam adtus in fub-
jcdlo debito. A ffrmatio enim & negatio (inquit
fandius Dodlor) reducuntur ad idem genus; ficut
in divinis genitum & ingenitum ad relationem,
ut Augnflinus dicit in /. de Trinitate , & ideo pro
eodem ejl accipiendum ditium non ditium , fit
tturn & non fatlum,