1(57 
efl verior opiniojquia cum pernitentis fnla fit probabilis, A 
imprudenter,aut temere Presbyter nonagit, fieamcon- 
tra propriam fequatur.Ex quaefficitur.vt tunc temporis 
Presbyter debeat poenitentem abfoluere,cum einscqnfef 
fionem audiuerit: nam eoipfo pernitens iure abfolurione 
petit. Immo et Parochus compellitur ad pandentis con- 
feflionem audiendam, rainetfi nouerit panitentem aliam 
opinionem probabilem habere,atque iple habet; quonia 
Parochus ratione fui numeris,&offici) cogitur eoru.quo 
rum curam habet, confeffiones audire , qh id infla ca pe 
tunt : iufta autem caeft , cum peccator refipifeensdiuina 
gratiam fibi conciliarede.fiderat, <k ob idftudetSacerdo 
ti fuacrimina confiteri.Ea vero diftinftiode Presbytero, 
vel officio, & aiidloritate fua, vel commiffione confeffio 
nes excipienti,nihil impedit-qnia is,qui mandato, ik co- 
miflione alterius audit, poteft quidem pandentis cqnfef- 
fionem non audire: in quo a Parocho plurimunTdiffert;fi 
tamen audierit,iure non poteft abfolutionem poenitetui 
denegare.Ea item diftindlio de pernitentis opinione,quan 
doeflcura alterius damno, nel abfque eo,nihil etiam ob- 
flat;quia is, qui confeffiones pandentium audit, eorum 
faluti profpicere debet:& fictu poepitens probabilem opi 
nionem feoutus poteft tuta confcientia rem alienam fibi 
retinere,nec ad redimendum vllalege compellitur; fice: 
confeffionis auditor Presbyter iure non cogitur,panden- 
ti prascipere, vt rem alteri reftituar , quam ipfe bona fide 
_ , . pofficiet,quia melior eft conditio poffidetuis. 
T)t hacqo Yubecimo quaeritur, An in morbis curandis, in quib.eft 
ne Sy/u. g raue mo rtis periculum, Medicus tutiorem , velcommu- 
Med:cin. n j orein>ve i probabiliorem opinionem fequi debeat, vbi 
1 ,u & funt duas opiniones adiierfns,fed probabiles. Animaduer- 
■Ang.Mc- fendum eft,pofte hoc duobus modis contingere.Primo qh 
dictis.nu. f unc jnterTheologosopiniones,quarum vna affirmatpof 
te.lnnoc fe Medicum asgroto hanc vel illam medicinam porrige- 
tn cn. ua rer& altera negat.Deinde quando inter Medicos funt dug 
net . De opiniones,quarum vna afteuerat hoc remedium elie aegro 
homic. to falutaresaltera contra,illud docet efte lethaie.Quasri- 
tur modo an Medicus contra propriam opinionem tuta 
Inftkudonum Moralium. 1(58 
vel 
, illam cahfain,& litcrn rueri:altera'v«r6negat. Sectth 
do quando inter ipfos Iurifconfultos,funt duae opiniones; 
vna affirmat in hac ca,& lite tuenda ius 'efte .-'altera vero' 
diffitetur Quaeritur ergo an in his ruto poflit aduocatus 
caufam defendere'contra propriam opinionem , aliorum 
probabili fluasadhaerens. Hac in re conuenit inter omnes 
non poftecaufam fufcipere,&agere,quando tertum irt li 
teeft aduerfarij ius; quia bellum nequit elfeex vtraque 
parte iuftura. Deinde certum eft contra.Sotum, Aduoca- 
tum polle tuta confcientia caufam tueri.quando dubiu m 
eft ius adnerfarij.Ica doccntSylu. Aduocatus q.to.Anto 
nin.p.z.tic.i.c.8v$ ip Armil.Aduocatus.nu. 10 Nauar.m 
Manu. c. 2.5 .num. 18. Et id probatur, quia Aduocatus nu[. 
lam fententiam fert,fed tm rationes, tefti monia , & iura' 
pro cliente contra aduerfarium coram Indice proponit ; 
8c Indicis eft, ijs,qui litigat, auditis, fnlam prommeiare. 
Ergo Aduocatus dummodofalfa feienter tefti monia, vel 
lura non citet,dubiam litem tueri iure poteft. Caput igi 
tur huius quasftionis eft, qh deatquitaie, & iure caufa.ac 
B litis funt opiniones contraria. Iu quo Sotiisficnt et in pce 
denti diftiiiguit.-aut caeft,inquit,criminalis,qualis eft ea 
in qua agitur de vita, vel honore,vel fama ,'vel libertate, 
vel pofteftibne offici),ac muneris, vel benefici) Eccleliafti 
cieanteft ciuilis,& parui momenti Si ca criminalis fit,de 
bet tutiorem,ve! probabiliorem partem tueri',&defende 
re Si vero cinilis,& leuis fit ca,ad id nuila lege,&iure co- 
pellitur.Casteruro ex ijs,qua ante tam dixi, conflat pofte 
tuto aduocatum et in criminalibus caufam contra pro 
priam opinionem fiife : ipere,& protegere,dummodo pro - 
habilem aliorumfniam faquatur, nam vtfaspd dixi:pru 
denter agit is,qui quidpiam gerit verifimili, & probabili 
ca,& rone permotus. In dubijs inquies, tutior pars eft te 
nenda, Relpondeo,quando funt opiniones probabiles,qui 
vnam in agendo fequicur,dubius no eft: quia non dubitat 
fibi iuseife,probabili aliorum adharere lentent i ae.lranrd 
vt prasdixi liceret Aduocato,tamecftcaufa eftet dubia,pa 
trocinium fufcipereiexSylueftro,Antonino, Armilla,Na 
narro locis prascitatis.Irem dices: Melior eft conditiopof 
sv/, / i;., r 
d : mjij 
•j.S crt.: 
confcientia poffit aliorum probabilem fniam fecutus,me £ fidentis;ergofiaduerlarius eft in pofleffione rei,nequit ad 
dicinam grauiter asgrotanti prasbere, cnm tamen ipfe exi uocatus contra eum caufam fuo patrocinio tueri.Refpo- 
ftimeteameffe lethiferam.Relpondeo, Manifeftum dfe 
iure non pofte Medicum remedium aegroto adhibere , qh 
dubitat,an fit ei profuturi!, an nociturum ; quia in dubijs 
tutior,&certior pars efteligenda Qiraeres, Qtiid agendu, 
fide remediodubitetur, an fit falutare; & aliunde certo 
conflet aegrotum moriturum,fi nullum ei adhibeaturre- 
mediumJlefpondeo,Si tunc temporis aegrotus moriatur, 
in Medicum culpa comjci iure non poteft , quia non ipfe 
fed morbus aegroto vitam eripit; nam interdii agroti non 
vitio,& culpa Medici,fed vi morbi pereum.At vero fi Me 
dicus medicinam praeberet,de qua dubitat ipfe, fit necne 
ei falutaris.exponeret periculo vitam aegroti. Deinde per 
fpicuum etiam eft, quando funt opiniones probabiles fibi 
contraria,eftque aliud remedium certum; tunc nefas efte 
Medico certo remedio pollhabito aegrotantibus fecudum 
probabiles opiniones mederi. Eft enim regula hms;certu 
eft tenendum,& dimittedum incertum. Infuper et eft pro 
certo HabendmruMedicum peccare, fi remedijs nihil pro n 
habilitatis habentibus vtatur folum, vt experiatur,an ea D 
fintfalutaria,an noxiadimoi.n. experimetafoient effecu 
graui aegrotantium periculoconumdfta . Tota igiturcon- 
trouerfia in eo eft,quando funt contraria opiniones,an li 
ceat Medico contra propriam opinionem,ex probabili a- 
liorum filia medicinam agroto porrigere. Adquarefpon. 
deq.fi aliorum opinio fit communis,vel tutior, vel proba 
bilior,iusefle Medico id facere; quia tuc imprudenterno 
agit,nec vlla iniuria damnoue agrotum afficit Item fi a- 
liorum opinio fit probabilis quidem, licernec tutior,nec 
prqbabilior,nec communis , ef Medico integrum eft eam 
opinionem in curandofcquhquia quod ex probabili rone 
& caufa fit,imprudentia, & temeritate vacat, & proinde 
Medicus milium in ea re peccatum admittit. 
Duodecimoquariuir, An aduocatus in alicuius patro 
cinio fufeipiendo poflit litem,& caufam defenderecotra 
propriam opinionem, aliorum probabilem fententiam fe 
cutus. Haec quali io fi cut praecedens etiam in duobus po- 
teli locum habere . Primo quando inter Theologos funt 
dua opiniones,ik vna affirmat, pofte iure aduocatum hac 
deo, Aduocatum dum alicuius patrociniu fufcipit fmain 
non ferre,ac proinde aduerfariode rei poffeffione nihil de 
trahere,fed tantum iura,& teftimonia proferre,& citare. 
Index.11.eft,qui litigantem a rei poffeffionefiialnia deij- 
cit.Pari modo refpondeo ad id,quod obijcitur,Neminem 
in dubijs efte c6demnanduin;id locum habere,tum in Iu- ' 
dice,cuius eft rem huic parti, vel illi per fniam addicere; 
tum etiam in nobis,quando dubitamus,ita vt neutri qu* 
ftionis parti aflentiamunquod locum non habet, quando 
probabiliter hoc, vel illud fentimus; vel quando folum 
ambigimus de iure cauf*,& litis; non aurem dubitamus 
ii: necne quis patrocinio defendendus. 
De confcientia dubia. Cap. XVIIL 
Rimo quaeritur, Quid fit confcientia dubia: 
VjS Refpondeo effe eam , quas in quaeftione.dc 
■■ qua agitur,neutri parti allentitur.V g vo- 
catur in quasftionem an liceat Titio ius.qk 
Caius habet ad centum nummos aureose- 
xigendos a Scio,minoris emere, quado neu 
tri huius quasftionis parti per affenfum adhasremus,dubi) 
de quxftioue fumus. 
Secundo quairitur,Quot modis poffit accidere cofcien- 
tia dubia. Rhdeo,Jot modis pofte quot funt genera qonu. 
Porro duo funt qonum genera : aut.n.quasftio eft rerum 
agendaru,autfpqculandarum:illa adtionis; haec fpecula- 
tionis quaeftic df.Illa eft gratia operandi;htec,gratia fci6 -' 
di.Sit exemplum.Quaeftio eft de re agenda,an pridie Pete ' 
coftes fit ieiumum leruandum.Qucftio vero eft de re fpe- 
culanda.An Mundus potuerit ab olteternitate ptate Diui 
na produci.Rurfus ftcut quqftiopot efte iuns.vel fadti,fic 
ct dubitare poffumus,aut de iure,aut de fodio. De i ure du 
bitamus,cum ambigimus,an nobis liceat in die feflo iter 
facere;an teftametnm minusfolemne fu racum,& finuft. 
De fadlo vero hefitamus,cum ambigimiis,an quis votum 
fecerit,an iurauerit,an occiderit, an vim intulerit. Item 
fictu