&fau. ir 
Wanual 
cap. 6. 
PU.18. 
3II 
Inftitudonum Moralium. 
312 
fint inter fefe fpecie,& natura diftindta?Rcfp6deo,fpecie A 
differre peccata, quae in voluntate ipfaconfumantur ab 
ijs.qtuE verbo,aut opere complenturiqifiqiiandocunque 
talia funt,re:obiedla,& materia differunt.Nam ambitio, 
Aiperbia,conteptus,odium,ira,inuidia,ha2reffs, qua; funt 
peccata cordis,fpecie diftingu-untur a contumelia,detra 
dftione,conuit io, maiedidto, penario, medacio, qu£ verbo 
perficiuntur,&a furto, adulterio,homicidio,qu® in ope 
re,&fadk> Gonfiftunt.Quandocunq; vero peccata cordis, 
vel oris refpedtem.&ordinem habent ad opus, quia funt 
cauf*,&origines tnalefaftorum fiue malorum operum, 
tunc peccata cordis, vel oris, a peccatis operis fpecie non 
differunt,vt voluntas,cupiditas,& defideriu furandi eiuf- 
fiufpeciei eff,cuiuseftfurtum:& perfuadere alteri adul 
terium,in eadem fpecie, in qua adulterium reponitur. 
Tertio quaeritur,Quo padlo peccata cogitationis mul- 
tiplicitur fpecie,ve! numero' Rndeo,fpecie multiplicari 
cx diuerfitateobiedli, fiue materia; fpecie diftindlae, ta» 
metfi vnus numero fit voluntatis adfus;veluti fi Titius ve 
lit Caiu occidere,& vniuerfa eius bona furripere,etfi vn* B 
cft voluntatis aftediusffunt due tnpeccari prauitates fpe 
cie diuerfe Delde,ex obiedto & fine,fpecie,& rone diuer 
iis,peccatu cogitationis fpecie diftinguitur :queadmodu 
ii Titius velit furari,vt habeat,qff donet meretrici.Item, 
qh inobiedfo, & materia funt fi mul du? cotra redia rone 
prauitates,peccatum cordiseff et fpecie diuerfum,quale 
eft.fi Titiusvelit rem facra furari,aut poft votu caftitatis 
Deo nuncupatu cum fcorto rem habere,clericu occidere, 
velin teplo alterum necare : numero vero multiplicatur 
peccata cordis et ex parte obiedti fiue materiae, licet vn a 
alioqui volutatis fit adlus:vti elt voluntas mala habes re 
fpedfii,& ordine ad duo obledla numero diftindfa , Que- 
' ad modum n.adfus interfe fpecie diftant,perobiedfafpe 
cie diuerfa,ita et ex obiedtis numero diftingunntur. Quo 
ii Titius eode a diu velit occidere tres hoies; a ut tria fur 
ta comittere,eft triplex peccatum,fiue furti,fiue homici 
dij. Et eade ro eft de peccatis omiffionis;vc fi quis vna vo 
luntate velit Midae faerificio abelie tribusdieb.feftis,aut 
trium dierii indidfa ieiunia praemittere,aut tria vota, C 
quibus tenetur adftridlus,violare . Ex his oibus intelligi 
pot,quanta: prauitatis fit voluntasj, qua quis vult necem 
«ium hoium, aut qua vult omittere mdidta in tota Qua- 
dragefima ieiunia.Obferuaduaut eft,obiedla debere effe 
integra per fe, ita vt vnum non lit pars alterius, necola. 
tanq, partes, totu aliquod coftituanntunc, n no funt obie 
! dia numero diuerfa . Hincquoq; perfpicue intelligitur, 
, quid dicendu fit de eo,qd' quatit,& tradlat Nauarrus,An 
fi Titius velit occidere Ca ium cu tota eius familia, duo 
tm peccata homicidi; comittat voluntatisaffediu, an ve 
rotot homicidia,numero,quot funthoies in familia. Ait 
ille non efle tot homicidia,quot funt hoies; quia tota,in 
quit,familia in iure,vna perfona reputatur,!, i.ff. fi fami 
lia furtufeciffe dicatur. Deinde,quia familia eft multarfi 
perfonarucolledlio ; ficut domus eft quodda totu ex mul 
tis reb. tanq, ex partibus conftitutu. Quare fi quis vellet 
domuc6burere,vel oes certae alicuius Bibliothecc libros 
furto furripere,aut tritici ingentem aceruum,aut magnu 
domum totam exuere: in his enim omnibus vnumtan, 
tum peccatum eft,quia oues, vel porci vnu m gregem^ 
piuresboues vnum armentum , & plures libri vnam Bi 
bliothecam, & pluresnumeri viuun cumulum efficiunt; 
peccatum igitur in his finguHseft vnumquaimus eo gra 
uius,maius,quo materia peccati maior eft. 
Quarto quaeritur , An peccata voluntatis interna tpis 
interruptione multiplicentur: Vt li Titius velit Caiiioc 
cidere,& deinde dormit,vel nihil de Caijccdecogitatad 
alia diftradlus,& poftea expergefadfus,vel adfeipfum re 
uerfus,iterum vult,&optat: interitum Caij, Quaerituratt 
lintjduo numero peccata, an vero vnum tmmbdo? Dus 
funt opiniones; Vna docet, peccata voluntatis in vniner- 
fum tpis interruptione multiplicari. Hoc aperte videtur 
docuilfeS.Th i.d 41.q.i.ar.i.Armil.Peccatunu.-t.Tab, 
Peccatum. iq.S.Mai 4-q ij.q.xp.0. ex qua definitione, 
Antoni.p.i-tit S.ci.$. to.Cuifententia? plurihlu lauet& 
rd:quia ad vnitate motus,& a dius requiritur vnitas tpis. 
Nam fi quifpiam apertis oculis cernat, & deinde non vi 
deat,ac poft paululii tpis iterum cernat,erunt duo adiws: 
alioqui.n.quod femel iuterijt, idem per natura rediret, 
quod fieri nequaq poteft Ergoduf funt voluntates nume 
ro diftindlae,fi qmppiam volo, ac deinde ceffo,& poft rno 
rara tpis iterum volo. Deinde,quia dubitari no pdt,quin 
lint duo numero peccata , fi Tutius odio Gaium habeat, 
vel ei inuidsat.ac deinde ab eo a diu defiftat.mterualloq; 
tpiselapfo odium renouet,aut inuidiam reuocec Poftre- 
md, queadmodum peccata externa femel admifla,fi ite 
rentur,vere fiunt plura,&augenturnumero;eode modo 
& peccata,qua; voluntatis affedlu confummantur,toties 
multiplicatur,quoties interiedla tpis repetuntur.Altera 
opinio tradit peccata cordis interna multiplicari,qtiado 
poftq, funt per contrariam voluntatem interrupta,repli 
cantur Exemplum eft: Si Titius poftquam necem,& inte 
ritu Caij ccncupiuit,ac decreuit aio,ab ea voluntate per 
p^nitenriam receftit,& iterum deinde concupierit, erunt 
duo numero peccata, fi tn priorem voluntate non exuat, 
ac deponat,ac interim dormiat, vel nihil de nece Caij co 
g.tansnegociatur,& poftea iterum Gaij easdem exoptet, 
vnum erit peccatum,quia priorvolantas,Iic6tnonadln, 
habitu tn permanet; & ideo fecunda voluntas accedens 
priorem non multiplicat,fed confirmat.Sicut (inquit Ca 
ktaniis^) lumen denub produdlum,& priori accedens au 
get antiquum,no aur facit aliud . Itafentiunt Caiet.cpu 
fculorum tom 1.tradi.} 1 qui eft refponfionu,!?. refpon- 
ftone 15 ad z.dubitationem. Nauar.in Man.c.d nu.i6.& 
de peenit.fi.$ c.cofiderec nu.42,.&fequcntib.quanquam 
Caiet.Nauarr.ex parte tm fequitur: fatetur.n.peccata,(i 
lint ex ijs,quse in volutate coplentur,vere fieri plura folo 
tpis interiefihijcuiufmodi funt odium,fuperbia,inuidia, 
herefis,deledlatio morofa.iudiciu temerarium,ambitio; 
ea vero, quae fadto, vel verbo perficiuntur, cu i ufmodi eft 
defiderium,cupiditas & voluntas mali aliquid perpetra- 
di,noa multiplicari folatpisinterruptionc, nifi prioret 
voluntas mutetur.Probant Caiet.& Nauar.fuam fenten 
tiam fimiiiexeploifi quis.n.longum iter faciat volunta 
te,fieftudio certae cuiufdam rei faciend^.toto tpe,quodu 
alique aureorum cumulum furari, aut ouiu, totu grege, D ra t iter fufeeptum, permanere quoq; prior voluntas 
veltotumboum. autequofum armentorum abigerevnfi 
tm peccatum admittere diceretur. Veru enimuerd ha;c 
Nauarri opinio mihi non oi ex parte placet. Primu,quia 
vtdixi,Peccata numerodiftiuguutur ex obie<ftis;ergofi 
quis velit fex, vel fepte certs familiae viros occidere, tot 
numero homicidia voluntate comittit,quot funt viri ,vel 
hoies Praeterea,fingamus,infamiliaCaij elie Clericum, 
neq; id ignorare Titium , cu vult & machinatur familiae 
totius interitum,certe negari non pot,eiufmodi affeitu, 
& voluntatem ea rone, qua fertur in perfona Clerici eife 
facrilegam.Accedit his,quod iinguli familia’ hoies, funt 
integra per fe obiedta homicidij,& ideo tot necefte eft, vt 
fint homicidia,quot funt hoies occifi Nec argumeta Na 
uarri vllam vim habent. Domus,n eft cuodda totum ex 
multis rebus, tanqpartib. coftans;perfonae vero familiae 
quauis i uris fidtione dicantur vnam perfonam, videlicet 
fidta efficerejnon tn vere,& re ipfa dici poliunt vna perfo 
nande dicendu de eo,qui vult oes Bibliotheca; libros fur 
ripere,aut ingentem tritici cumulum furari .aut gregem 
ouiu iiijvd porcorum abigere, quod dixi de eo,qui vellet 
vr, 
quae licet millies in itinere repetatur, & redintegretur, 
confirmari df,multiplicari non item.Quibufdam recen- 
tiorib. prima opinio magis arridet multis de caufis . Tu, 
qa peccata que in voluntate coplentur,vere fiunt inulta, 
cumlapfu temporis replicatur, vr redte dixit Nauarrus: 
tum etiam quia in vniuerfum adlus ynluntatis,fi ad ali 
quod tempus effe definat,idem numero non reditj, fed fi- 
milisimanet autem aliquando voluntas in aliquoeiusef 
ftdfu,vt cum ex voluntate,&ftudio aliquid faciendi iter 
fufeepimus. Cum autem voluntas in effe diu fuo perfiftit, 
tadiu perdurat,quadm permanet effedlus . Et huiufrnodt 
voluntas df confirmari,quoties effe dius, licet plurimi fi- 
bi inuicemconnexi,&coniundli fuccedunt:ego tn exifti- 
mopraedidfasduas opiniones facile cociliari poffe in hoc 
modum, ideft, peccata, qua; in voluntate perficiuntur, 
curfu temporis multiplicantur,cum iterantur ; quod di' 
sit Nauarrus,& hoc Caietanus non negauit; Secundo vo 
luntas aliquid faciendi vel omittendi,quefadfoe6pletur 
vel omiffione, quandocunq; habet effedtum,quem facit, 
quamuis multiplicetur,efte^u eodem manente, non cd» 
tinet