j8.
Liber Quartus.
382
Hon permittit,nifi votens. Refpondeo, permittere quide A tureum peccante,delinqueret, & non Deus? Refpondenc
Deum volentem eo, q> vult permittere peccatu hominis,
fedpeccatum haud velle; & propterca magnudiferimen
eft inter operationem diuinam, qua cum hominibus ope
ratur in bonisj&t inter operationem eius,qua operatuqiu
malis. Operatur enim in bonis volens vtea fint,& fiant,
nonfolum,vt adlus funt, fed etiam,vt bonafunt, &ad ea
commodum,& opportunum auxilium dat, ac mouet,fle
flitd; voluntate,& facit,vt velit:at vero operatur in ma
lis vna cu m homine peccante faciens adlum,vt adlus eft,
non tamen volens,aut faciens adlum,vt malus eft : Et id
circo peccatum in peccantem ipfum,vtjinaudlorem con
fertur,in Deum non item, quoniam is,qui peccat, eo ipfo
perperam, ce male vult, a dium, vult enim contra redtam
rationem:Deus eundem adura vult,& facit, fed non ma
le,quia non contra legem, aut rcdlam rationem.
Oppones 1.Homo cum peccat,116 vult peccatu, vt ma
lum,qa nemo malum,vt malum velle pot,nec malum,vt
malum appeti pot; ergo homo cum peccat,et malum ip
Deum non effecam moralem confilio,hortatu,mandato,
impulfu,vel audloritate ad peccandum mouentem. Con
tra hoc vrget adhuc argumentum:quia quilibet alius pec
caret, etiamfi folum cum peccante operaretur nihil fua-
dendo,prmcipiendo,rogando,aux i liando, vel irnpelledo.
Refpondent,Deum noneife audlorem peccati,quia pec
catum nulli tanqaudlori eft tribuendum, nili talis fit iit
agendo caufa,vt poftit a redlo defledlere At n.hoceft,q>
in argumentoquaeritur,cur potius homo, qui cu peccan
te operatur,a redlo deficiat,q, Deusmam hoc ipfo,q> De y
cum peccantibus operatur, videtur a refla tone recedere
Refpondent, hoiem cum peccante operante delinquere,
& a redlo aberrare, qa legibus redhe tonis in agendo fu-
bijeitur, quibus operari jhibeturcum altero peccante;
at Deus in natura fubfiftit omnibus legibus foluta ; ipfe
.n.eft perferedla ro,Iex, & bonitas. Aliud quippia, meo
indicio,addi oportet, vnde argu meto plene fatisfiat,Deti
nempe tantu mmodd cum peccante operari,q quide ope
fum vult,vt bonum eft. Refpondeo, ideo hominem pecca B ratio omni vitio,& culpa vacat,eo $ Deuseft prima om
re,quia vult, q turpe,& maltieftfticec id velit,vt fibi vti- nium ca,fine cuius operatione nihil omnino nat une ab eo
le,veliucundum;& ideo vult, q eft cdtra legem, & redi a condi tae,& inftitutas facere queunt.Inter naturas aut,ho-
rdnem,qiiis id velit,vt fibi vtile,vel tucundum.-Deus ve- minem rone,& libero arbitrio praeditum procreatur,ac fi
rocumfack adtum malum cum hole peccante,non vult, cut reliquas finit iuxta codinones,ac vires fibi datas age
aut facit,eft turpe,vt fibi vtile,vel iiiciindiufcd folufa- re, & propterea ipfis fuam operationem no fubtrahit,ita
cit vna cum hole adlum malum, vt adlus eft, ac proinde dt naturam tonis ,& libertatis compotem permittit age-
■ 1 1 rl ... nnn -C„ nit- n llt. 1- t. - - . . 1 ii . L f-.i irnlnntOKl A/ 1 t-Kltfl Mi t^-1 r, . , . tr .. , . . I,
illu male non facit, aut vult, homo cum peccat, vult,&fa
cit turpe,non vt malu eft,fed vt eft fibi iucundu, vel vtile
vult tn,& facit turpiter,& male,qa contra tonem,& con-
fdentiam.Deusvero vult, & facit cum hole, fed non ma-
Iciqiiia non contra ronem,eo qtm vult,& facit adlum, vt
aftus eft qui ea ratione fine Deo fieri nequit.
Obijciesi.Suntquida aditis per fe, hoc eft,Tua natura
mali,cuiufmodi funt odiuDci, medqciu, ergo huiufmodi
adlus-fieribene non polfmt etiam a Deo, nihil.n.fieri pot
finefua naturaalioqui.n.homo fieri poffet, & non ratio
ne praditus.Refpondent aliqui,nullum adlu itaeffe mo-
raliter per fe malum,quin fieri benequeatmam quicunq;
re iuxta voluntatem, & arbitratum fuum;a!ioqui .n.aut
operationem fuam denegare, aut liberum arbitrium nc-
cefiitate quadam cogere deberet. Melius autem Deus iu-
dicauitfinere in vuiuerfum, vt natura; oes iuxta faculta
tes^ vires fibi inditas operentur,q fuam operatione fub
ducere Quo fit, vt liberum arbitrium in fuis adlionibus,
vt pr£emij,& laudis capax eft,fit etiam pante, ac vitupe
rationi obnoxium.Ex quo et perfpicitur, magnum elle di
ferimen inter hominem operarem cum eo, qui peccat,&
Deumipfununam homo cum peccante operat, cum pof
fet,& deberet non operariieius.n.operatio non eft pecca
ti ad agedum debita;at vero operatio diuina,ex ipfa pri
adlusperfemahis,adlus-quidameft,&hocipfo, qadlus C ma rerum inflitutione, eft omni creata; caufas agenti ne-
eft,mali tonem non habet, fed ideo eft j? fe malus, qa non — —; <?
eft malused,q lex aliqua feripta vel pofita ipfum prohi-
bcanfed quia taliseft, vt nemo praeter Deum poffit eum
bene fcienter facere, aut velle, quia fi fcienter, & fponte
voluerit, aut fecerit,'_eo ipfo volet,aut faciet contra con-
Scientiam,aut redlam tonem. Sed certe adlus per fe ma
lus ideo eft,quia bonus effenon pot.Qiiarc aliter dicendu
ex illimo odium Dei,vt odium eft,mendacium,quatenus
'mendacium, furtum,vt furtum,homicidium,vt homici
dium eft,nunquam, aut a nemine fieri pot beneifed Deus
nwi facit odium, vt odium, fed vt ell quidam adlus,& vt
adlus eft,boni tonem habet,non mali.boni,inquam,natu
rahs ,non mali moralis, homo vero .facit odium Dei, vt
odium eft,& non vt adlus quidam eft.Similiter,Deus non
tacit mendacium, vt mendacium eft, furtum vt furtum,
aut nomicidum,quatenus homicidiu;fed quatenus adlus
quidam eft,homo vero eft audior medacij, furti, & homt
cidij,& idcahqmoeft audior peccati, fiue mali moralis,
l 1 Deus.Tertid 'oblJcies,fi quis fcienter operaretur cum
aitcio peccate,vna cum eo delinquere diceretur, etiamfi
o et adtum peccati,nec confilio fuo, fuafione,imperio,
i prece peccatum alter committeretiCurergo Deuscu
o ens operetur cum peccantibus, audior peccati no eft?
ropter huius argumenti vim quidam affirmant, in Deu
quaq peccatum poffe conferri ob id, cu peccantibus
nnarf tUr tan ^ c 2-naturalisjnonmoralis : peccatumaute
? , nus ta l e >non in caufas naturales, fed in morales re-
vfi ^“'Ppequseconfilio, hortatu, iuflu,prece.
tur fi P u l . Uo mouent ad agendtim.Caterum non vide
rv, ° c *, e P on f\ lrn om ne argumenti vim labefadlare,qrft
tur a , ir 01 r«ie,& libere.extra feipfum operatur,no na-
tem er,hoc eft,non exinecefliiate natura;.& ingenue fa-
nau ’P eccata referri non poffe in caufas ex conditione
intelleiT^ - r ’° °Perantes: ad peccandum.n.confpirat
tendo c 0 gnof c e n d°,& res,quq obijcitur,mo
a - ium > c at >itus vitiofus reddendo habilem voluntate , &
ratuuiqfr “’ s virib “s cqnfociatis agendo non peccat,cu
«aute hrn- a S ant «vel faciant; aijvero Deus libere cu pec-
une operatur;cur igitur, fi quis libere operare
ceffaria,&; debita. Poffet quide Deus non operari, 8c pro
inde voluntarie, & libere operatur: Verum id agit iuxta
modum naturis iam inftitutis debitum .
Sed queftionis eft dubiae, an peccatum, vt adlus quidi
eft,fiat a Deo non folum cum hoie faciente illum adlum,
fed 6t monente hoiem ad ipfum adtum. Grcg.i.d 3 4.q. i
ar.3 quemfequiturCap.d.28.q.i.ar.3.ad n.fentit Deu,
facere quidem cum hoie adlum malum, fed no incitare,
aut mouerehominem ad adlu malum : hoc .n. dicere ell
impiu.nemd.h Deo mouete peccat, aut fit deterior.Med.
i.i. q. i09.art.2.ad finem Capreolum in hac parte repto
bat,ait n rem elle certiffima voluntate hominis nihil pof
fe vclboni.aut mali, nifi prius moueatura Deo ad opera
dum,ficut calamus nihil pot efficere,nifi prius a feriptore
moneatur ad efficiendum.Sed nihil eft,quod in Greg-ant
in Capreolo reprehendat Medina : qm folum |docueruuc
Deum al iter in bonis operari cum hoie,aliter in malisuia
bona facit cum homine, non folum funt, fed et bona
Dfunt,& monet hoiem ab bona,non folum quatenus funt,
fedquatenus bona funt, & ideo homo fit Deo auctore bo
nus,& melior; at in malisDeusfacit cum homine, quod
funt.-nonquod mala funtitnouet hominem ad mala,qua
tenus bona quasdam funt, fed non quatenus mala funC:&
propterea homo non fit Deo audlore malus,aut peior.No
igitur mouet Deus hominem ad peccatu mificut nec facit
cumh mine peccatum,quoniam peccatum mali tonem
habet,& Deus eam deformitaten,,& turpitudine,nec fa
cit cum homine,nec mouet hominem ad faciendum, fed
facit cum homine adlum malu,quatenus adlus quida eft,
&boni naturalis rationem habet; ac propterea no mouet
hominem ad malum, fed ad bonum . Si quairas, an Deus
voluntate antecedenti velitppccatum , vt adtusquidam
eft,an folum voluntate confequenti.Bonau.2 q.3 7.art 1.
q. .advltimum, ait Deu m velle bona, voluntate antece
denti; mala vero, folum voluntate confcquenti, quia de
malis nui Iu mpraxeptum, aut confi hum dedi tutem,quia
quod ad ipfum pertinet mala non faceret cu homine, nifi
ipfe homo fa'ceret;item per feipfum faspd hominem mo-
uet ad bona , ad mala vero noii fiifi] per caufas fecundas,
cum