3^3 
InftltutlonuTn Moralium. 
3^4 
cum quibus ipfe opJratur.Henr.quodi. i.q.id._fle<!ftitur, 
inquit,volunras ad bonum per feipfam, non excludendo 
primum motorem, dirigentem omne agens tum natura 
le,tum liberum: flcftif vero ad malum omnino per feip 
fam folam.H*cille.fle<3itur, inquit, ad malum4? feipsa 
folam.hoc efl ad malum,vt malum eft.-ite perfeipfam fo 
Iam,hoceft fine voluntate Dei antecedenti,idem penitus 
docet Mai.i.d.jr.q.i Aegi i.d.j/.q.i.Argen. ibid. 
Secundo quaritur, An Dens prafiniar peccata? Praefini 
re,eft ante ftatuere,atque decernere,quid fit in rebus age 
dum.Sunt tres opiniones,quarii Prima docet,Deum nul 
lum opus liberum praefini/Te, fcd tm quicqd ex neceflita- 
te naturae fit, ita vt oesnaturales caufasad fuos efFedtus 
deftinauerit, liberas vero in fuo arbitratu reliquerit; q,- 
uis cum ipfisopevef. Quod jpbat audforirateDamafceni 
lib 1 .de fide orihodoxa c.30.dicentis, Deum ola quidem 
praenoffe,non tn praefinire.Ac fubdit r6nem;Peccatum.n. 
admitti non vult,nec virtutivim affert.quare, inquit,pr? 
nofeit quide Deus,fed n6 pr$finir,q funt in liberi arbitri) 
A cat,dicere oportere. Qui enim peccat tantummodo ante 
decernit facere adhim,q. malus,eft,& folum vult adhun, 
qui eft peccatummeque enim vult, qua; eft in adhinialo 
cum redfa ratione repti gnatiatn, nec debita: bonitatispri 
uationermhaecenim , cum in quodam refpecifu,& ordine 
confiftant,per fe,& diredld non funt voluntaria, fed con- 
fequunc adfum, qui eft peccatum. Prima item opinione- 
fcio quid bonis operibus, ac potiflimum gratisediuin£c,& 
Deo omnipotenti derogare videtur. Verum de hac ipfi 
opinione fatis fuperque noftre quidem iudiciodicemus, 
cum de gratiadifputabimus In pra-fentia folumcontra 
tertiam, & fccundamopinione argumenta proponemus, 
vt clarius intelligamus in quofita fit huiufce rei difficul 
tas Contra tertiam,videt omnino,a Deo malefaiftapr^fi 
nita minimefuilfemam prafimre,vt pradixi eft ante fta- 
tucre,quid fis, in quibusq; rebus a£hirus quid vitaturus; 
at Deus, ficut quia oium prafeientiam habet; ideo quid 
fit in quaq; re futurum,ex omni aternitate certo prano. 
uitffic quia ola prouidet; idcirco fuoconfilio, & nutu ex 
poteftate Huius fententi? fundamentum eft,qa fi ea.que B aternitate de fingulisconftitiut, quid fuo tempore fit fa- 
*. . , ■, . . n r • n- ’ ... * * i c\ ■ 1 „ r. ^ _. . . a ^ j . j 
funt in liberi arbitri) poteftate,prffinifiet Deus,libertate 
fuftulifiet. Diuinum .n.decretum eftefficaciffimum,cui 
refifti non pot. Si enim cocefferispofnofemel diuino de ■ 
creto,liberum arbitrium polfe contrarium efficere,necef 
fe erit,vt fatearis polfe diuinam voluntatem impediri,va 
riari, mutari,tolli.Rurfus,in noftra poteftate no eft diui 
num decretum ponere, quia Deus perfeipfiim fine nobis 
ola pfiniuit. Ergo fi ia ab aternitate polita impedire, aut 
mutare non poffumus,fequif,vtex neceffitate operemur: 
hoc aute dici non pot,ergo Dens no oia prafiniuit.Secun 
da opinio concedit,Deum ola bona fine naturalia, fine li 
bcra pra-fini'fle,fed non peccata Et certe Auguftinus,Pro 
fper,& Fulgetius locisinfra citandis vident id magna ex 
parte docuiffe Sentiunt n.contra Pelagianos,Deum prae- 
deftinafle quidem hominum benefa<fta,& merita,non tn 
peccata lustahanc itaqjpofterioremlententiaprafini- 
tio diuina nihil de libertate voluntatis detrahit: quis em 
eius patroni fateant Deum benefafta liberi arbitrii pra- 
£lurus,quid refutaturus At de peccatis quidem decreuit 
ea non facere,&,ppterea fieri prohibuit,ac vetuit. Pnfi. 
nire item, eft anteuellequid fit agendum ; at Deusnunq 
voluit,vt mali quicquam fieret. Ampliusprefinire,eft an 
te aliquid decernere de fine ^polito afiequedo,&;dec6. 
modis, & idoneis remcdi)s adeum confequendura oppor 
tune adhibendisjDeus vero nunq peccatum,vt finem prs 
fiituit,necquippia adhibet,proponit,aut offert, quo quis 
peccet.Ad hac,cu quis peccat,Deus non fuadet,non pra- 
cipitpio excitat.no impellit,non confilium dat, vtfac at 
adfum.qni eft peccatum,ergo non prafiniuit tnalefadfa. 
De bonis ideo longe anteftatuifledicitur, quia decreuit 
adea fuadere, hortari, monere, excitare, & impellere. 
Obijcies S.Thomani i.p.q.zf.ar 5 . ad 1 afferentem fieri 
non poffe.vt aliqua faciat Deus,q non pfciuerit,& pordi- 
nauerit facere.qa ipfum facere fubdit prqfcietia,& pra- 
ordinationi ipfius.Refpondet ceteri,nihil fieri,q nd pr$- 
nouerit Deus, non qadecreuerit oia facere, quia malum 
finiffc;malefa(fta tn ideo inficiantur prafini ffe, non quia C fiuc peccatu non facit;fedquia conftituerit cum rebus fin 
r ■ - 1 • • . 1 •. vim . J . . • 1 ■* - n' ' t-n, . 
prafinitio diuina noftri arbitri) libertatem tollat,aut mi 
nuat, fed quia ad malum , nullum praueniensauxilium 
praftet,hoc eft nemini malam cogitatione fuggerit.cum 
tn ad oiabenefadfa opem ferat,hoc eft bonam cogitatio 
nem inftillet.Tertia opinio in vniuerfum ait, Deum pra- 
finilfebenefa(fta,&; nialefadfa hominum. Benefacta qui 
dem omni ex parte , qua funt; malefafla vero, quatenus 
funt quidam liberi arbitri) adfus, non tamen quatenus a 
re£la ratione diffentiunt,aut debita bonitate caret: quia 
yt acftus funt, reipfaexiftunt, fiunt, freonferuantur, & 
ideo boni rationem habent. Id probant vnica rone,quia 
diuina voluntas omnium rerum eft prima caufa,fi ne qua 
nihil eft,aut fit,fiue fit naturi,fiue res, flue a(ftio,fiue mo 
tio : ergo ab etern itate voluit, vteffet omnis res,natura, 
motio,a£lio,quas proceffu temporis fit. Inter hasopinio- 
nes quidam pauci juniores Theologi primam tuentur, vt 
liberi arbitri) vim,& facultatem in agedo liberam defen 
dantifcd fortaflis, vt voluntatem noftram libera faciant. 
^ • 1 J . T-V ~ 1 
gulis operari. Et negamus,inquiunt, efleaDeoprsfinita 
mala eo padlo.quo funt bona diuinitus conftituta: nam 
in bonis ftatuit non folum Vperari cum naturis,aut volu 
tatibus bene agetibus, fed St eas ad id commodis auxili)s 
preuenire; at vero in malis folum conftjtuit permitte 
re fponte fua,vt quis peccet,& folum decreuit,operan cu 
voluntate male operante, non tnea ad malum excitare, 
aut pr^uenienti aliquo fuo auxilio praeparare. Deinde,fi 
obijeias; peccatum eft adfus, & ea ratione eft qusdares; 
at quicquid tonem,& vim habet rei.fubijcit diuina; volu 
tari,qu£B pot efficere nutu fuo, &: arbitratu quicquid pot 
effc. Refpondent cateri,peccatum effe adlum quide, fed 
cum ratione pugnante;adfus vero rationi aduerfos,&ini 
micosDeusnon vult, & ideo ex aternitate eos nequaqua 
prafiniuit:au<!ftores vero tertia fentetia ita colligunnqa 
Deus eft ipfum primum,eft ideo nihil eft, ab eo non 
fit,fic quia eft primus adfus,primu agens, primumoues: 
ideo fine ipfoelfeno pot vllusa<ftus,v)la adlio, vllamo- 
faciunt facri legam, dum negant Deum libera noftra ope D tio: ergo peccatum, vt eft quadam adf io fine eo effe, aut 
ra bona prafinire. Ali; itidem recentiores fecundam fen 
tentiam acriter tuentur, ne Deum peccati audforem fa 
ciant,& necum Caluiniftis, & Luteranis fentire videan 
tur, dicentibus Deum in nobis peccata facere, ficut facie 
etiam ipfemet bona noftra opera.Ali) vero tertia fenten 
tia ita adharent,vt afferant cateros cum Pelagianis fen- 
tire, dum negant atftusnoftros etiam matos non prqfiniri 
aDeo.vtatftusre ipfa funt. AHjs videtur tertiam fenten- 
tiam,nefcioquid abfurdi,&: incommodi habere,male- 
fatfta nimirum prafiniat Deus, quoniam inde colligi vi 
detur,voluntate,ac decreto Dei mala,'^ peccata fieri; at 
is ante ftatuere,& deliberare aliquid videtur,qui fine co 
ftituit,& ea,qua conducunt ad alfequendu m finem, defti 
nat.acdirigit: Sed Deusnullum peccatum proponit,"t 
finem,in quemintedamus , &quem adtioneveiuti curfu 
petamus, nec aliquid adhibet, vt aliquis peccati adlum 
eliciat; fed tm cum i)s,qui peccant,operatur Nec obftat, 
fi dicas, pr^finiffe quidem Deum a£lum peccati,vt adfus 
eft,fed non vt redfa rationi contrarius,aut debita bonita 
te priuatus; quia obijeiunt ali) hoc idem dc eo, qui pec- 
fieri non pot, fed Deus extra feipfum nihil facit, nili ab 
aternitate voluerit,vt idcirco tfiporc fieret.Ite peccatu, 
vt adfio eft,mali ronem non habet,fed bonimam fi homo 
peierando,occidendo peccat,amens tn, fiue furiofus, vel 
dormiens peierando, vel occidcdo non peccat;ergd idem 
eftuaturaliter adlus.qin vnoeft moraliter bonus in aite 
ro malus;& ideo odio peccatum,vt adlio eft.Deusno ha 
bet,nihil enim odio habet eorum.qu? facitfficut Deus no 
odio habet naturam hominis,licet in eo,odio habeat ini 
quitatem . Item,ficut opus bonum eft a Deo, non folum, 
vt adtioeft, fed vt bona adtioeft , eo quod Deus ficut eft 
primum ages,fine quo nulla adfio eft,fic etiam eft primu 
bonum,fine quo nuilum bonum eft: ita etiam peccatum 
quatenus a 61 io eft,fineDeonon fit,at quatenus malu eft, 
a Deo non eft.Quidquidfitde hifceopinionibus,quaefor 
taflisfi benignius,& mitius explicentur, fecfmopugnat; 
quamuis verbo interfeplurimum diftarc videant, nihil 
in prsefentia definio, fed folum oftedo, quid viri alioqui 
Catholici,& dodi fentiant,quid doceant,quid dicant,& 
quid in fingulis corum fententijsdifficile appareat. Alio 
rum