3^5
niffi efto iudiciutn.
Liber Quartus.
3 85
Ego quidem primam opinionem inA idonea, & commoda auxilia ferente, ac deinde hominem
:a: :<r “ r '" opportunisauxilijsexcitatum, & motum adiunante ad
bonum cogitandum, volendum,&faciedum.At vero pec
cata, quia no fiunt Deo audtore.nec fiunt Deo volente,vc
fiant,ideo Deus ea prohibuit, non voluit vt fierent Bene
facta,inquiunt,praefiniuntur a Deo, malefadtanon item
quoniam illa fiunt a Deo hominem pr?uenieute,& adiu-
uante,&faciente,vt fiantstum quatenus funt,tum quate
nus bona funt.Haec vero funtab homine,Deo quidem fa
ciente,& volente voluntate confequenti, no antecedenti,
vt fiant,etiam quatenus adtus funt.Qbijcies,faepe pecca
ta fieri,aut cofilio,&fuafione Daemonum, aut hominum
prece, & hortatu, aut impulfu rerum in fenfus naturali
ter incurrentium , aut incitante appetitus illecebra :Sed
Deus cum his omnibus caulis agentibus operatur, ergo
ficuthacc lingula hominem peccantem praeueniunt, ita
etiam Deus.Refpondent: quae monent hominem peccan
tem, naturaliteragere, aut libere: quae vero naturaliter
agunt non efficiunt, vt hominem ad peccandum impel-
eum fenfum accipio,in quem exiftimoeamaccepiffeDa
mafcenum.cum dixit,Deum praenofcereomnia , fed non
rrsefinire omnia: id dixit Damafcenus contra Manicheos
oui oia dicebant fatali quadam necelfitate euenire;& ita
cunfla ex fuis caulis elfe decreta, vt fuis quaeque tepori
bus neceffario,contingant:& proinde liberuarbitriiie me
dio iuxta ManicheorQhaerefim tollebatur: ita S.Fh.i.p.
- ,j,art.t ad. 1 Damafcenum explicuit. Secunda fenten
tiafolum contendit,Dei|m opera holum,quae mala funt.
nunquam voluiffe voluntate antecedenti,ita vtDeusnec
ptzceptum.nec confiliu de peccato det,nec malam cogi
tationem , vt adito quaeda eft, boni naturalis ronem ha
bere,& eatenus fieri a Deo,quatenus eft atftio,& motio.
In hac itaque cotrouerlia cocludo cum Auguftino libro
primo de praedeftinationeSandfqrum capite decimo:Prae
deftinatio eft,qu? fine prasfcientia elfe non p6t:at pot effe
jine pr^deftinatione pryfciencia. Pratdeftinatione quippe
Deus ea prasfciuit,qua; fuerat ipfe fadturus; praefare aut
poteft etiam ea,quae ipfe non facit,ficucquaecunquepec- B lant,& incitent,fed vi,& conditione fiiae naturas agunt,&
cata;& cum Fulgctio lib. i. ad Monimum capite 14 Deus
cmniahoium opera,fine bona,fiue mala pr*fciuit;fed fo
] a bona pradeftinauit.qua: fe in filijs gratiae fadturiim ef
fepraefciuit Item eodem capite Non omnia praedeftina-
nit.quae praefciuit, quamuis oia predcftinata pr?fciuerit.
Praefciuit enim voluntates hoium bonas,& malas; praede
ftinauitautnon malas,fed folasbonascap ic>.Quod datu
rum feprsefciuit, m aeterna bonitatisdifpofitione praede-
ftinauitiipfaeft enim praedeftinatio Dei fempiterna nem
pe difpolitio futuri operis Dei . in iniquis aut puniturus
eft,quod vt effenc mali non dedit, nec eos ad iniquitatem
aliquam praedeftinauic.quia vtiniqua vellent,hoc eis da
turus ipfe nonfuit.Idem docet.c. 17 '9 Scio. Profperad
obiedlionesVincentianasin refponfioncdecima : Cuius
praedeftinatio nunq extra bonitatem eft: adulteria enim
<coniugatarum,& corruptelas virginum non inftituere no>
«itDeus,fed damnare,nec difponere,fed punire. Non er
go cafus ruentiu m, nec malignitatem iniquorum, neque
Deus cum illis operatur,quia debita eft rebus ratione pn
mae creationis diuina operatio : & rurfus res naturaliter
agentes bene,non male agunt; homo vero fua voluntate
peruerfa rebus male vtitur.ac male vcendo peccat . Quae
vero libere mouent ad peccandum, vt d?mones,& impro
bi,ac perditi homines, ad malum alios impellunt, & de-
prauata fua voluntate mouent, non autem Deo audtore.
Deus enim cum illis operatur dumtaxat, ficut etiam cu
i)s,qui peccato confentiunt: non tamen hos, aut illos im
pellit,& monet ad malum faciendum, vel ad male fuade
dum. Obijcies; Aliquando Deusquaedamante hominem
proponit, ex quibus inouecur homo ad peccandum • Re-
fpodeo.ea effe cantu bona,quae Deus proponit, aut offert,
fed homoeis male vcicur& fua fponce, & voluntate pec
cat ; fic miraculis, & prodigijs tot ac tantis a Deo editis
obftinatior nihilominus in malo erat Pharao. Non igitur
Deus mala proponit,fed bona,quibus homo male vtitur.
Tertio Quaeritur, An habitus vitiofus lita Deo tanqua Visoria
-cupiditates peccatium praedeftinatio Dei, aut excitauic, q caula? Quidam arbitrantur in Deum, nec peccata vlla, 1 relefti.
autfuafit,aiitimpulit.Idem in refponfione vndecima;Ni
liilergdmalorumnegociorum praedeftinauitDeus, vtfie
ienc,nec alam turpiter,& male vidluramad hoc, vttota
literviueret,pra'parauit, fed talem futuram non ignora
vit,aede tali iufte fe indicaturum effe praefciuit; atq; ita
ad predeftinationem eius nihil aliud referri pot,nili q*ad
debitam iuftitiae retributionem , aut indebitam pertinet
gratia largitatem. Idem quoq; tradit in refponfione 11.
'B-H- i5 Audior librorum Hypognofticon libro fexto,
ftatim poft initium,ait.Praedeftinatio quippe a prquiden
do,&pra:ueniendo, vel praeordinando faturum aliquid,
dicitur.Deus quicquid, antequam fit, praefc.it, praedefti-
nat;& propterea praedellinat,quia quale futurum fit,pr?
Icit. Sed omne,quod praefcit,praedeftinat:. mala enim tan
tiim prsefcit, & non praedeftinat; bona vero, &prxfcit,&
fraeddlinat Quod ergo bonum eft, prtefcientiaprsedefti-
natjhoc eft,priufquam Iit in re, praeordinat, hoc enim cu
ex ipfoaudlore ca-perit,ordinat,& difponit.Id ipfum af-
lent-audior Auguftini nomine praaiotatus., in refponfio-
ne ad articulos libi falso impolitos, art 10,11. 13.14. Et
Anfelmus m lib de concordia praefcientiae,& prtEdeliina-
tionis Dei cum libero arbitrio cap.i.Certe hi omnes Pa-
tres videntur fenfiffe,nihil boni polle nos facere fine Deo
prsueniente,& adiuuantemoc eft, line Deo bonam cogi
tationem luggerente,& line Deo faciente, vt velit volun
tas bonum, quod Deus ipfe fuggelfit, fine Deo incipiente
bonum , quod facimus, & line beo perficiente nobifeum
bonum , quod ccepit:at peccata facit homo line Deo raa.-
am cogitationem dante, & line Deo perficiente malum,
quod ipfe caperit: neque enim cu quis peccat, ineo perfi
£lt Deus vIlum malum,quodc?perit.
Ex quibus omnibus multi colligunt,Deum peccata no
prafinireiquia voluntate antecedenti non voluit, vt quis
vnquatn peccet, nec ftatuit Deuspratuenire hominis vo
luntatem ad malum,quia nunquam,decreuit malam co
gitationem fuggerere.Colligunt etiam bona ideo prosfini
u a ue°,qui a cum fiunt,Dei voJuntatcantecedete,&; pt£
e mente geruntur,Deo hoiem rnoucnce,& inftillante bo-
- ,1! cogitationem , 0 per fe ipfum, vel alios fuggent, Sc
.Inftit.Moral. Parsi.
nec habitus viciofos polle conferri; tum quia habitus vi- h orn .
tiofus noftris malis aedibus comparatur,tum etiam quia 0,1 M g d-
habitus vitiofus vi fua,&natura monet ad malum:volu- 74
tacem item,&animam faepe fleitit ad praua • Concedut ai1,
quidem habitus viciofos, vt habitus fune,effe a Deo; ne
gant tamen e Ile aDeo,vt viciofi funemam vc habitus suc,
boni naturalis rationem habent,non mali moralis. Quo-
rum fentenciamnos etiam probamus.C^cerum 116 eftea-
dem prorfus ratio de adlibus, quae de habitibus vitiofis:
quia peccatu in moribus, eft atlus voluntarius, & liber,
qui a rationediffencic,ac dillidet;& promdeculpy tribui
tur,& p‘^ua debita vindicat; ac vero habitus vitiofus non
eft a6lus,nec rationis,& voluntatis imperio fubijcit. Ho-
moenim a peccatis miidatus,&dminae gratiae reftitutits,
vitiofos adhuc habitus recinet, nec propterea culpatur,
nec plectitur. Quare habitus vitiofus prauitatem moris
non habet in fe,quam habet opus malum: fed actus,qui
bus acquiri cur mali fune: nec tamen quia caufaeft mala
D continuo fequitur, vt ipfe habitus ex malis actibus com
paratus Iit malu moris. Ex adulterio enim fufeepea pro
les mala noneft:Nec ite ideoculpandus eft habitus,quia
procIiuem,& propenfum hominem reddat ad malum.ea
enim in habitu propenlionon eft aliquis aCtus,fed eft ip-
fa habitus fubftantia,natura,atq; condicio: & peccatu in
eo eft,quod voluntas fua fponte confentiens, habitus pro
penfionem fequatur;noin eo,quod habitusex natur? fu?
conditione eam prompte, & facile moueat: quia tii ma
lus habitus quadam qualitas anime eft,&eius facultati
bus inhsrens,licet culpa vacans, ex malis tamen aClibus
genita,& ad malum rationis monens, & incitans, quate
nus ex malis aditibus comparata . qua ranone in bclluis,
pueris & infanis non repentur, qui agendo non peccant:
ideo Deus per feipfum proxime habitum vitiofumcrca-
re non po:eii:nam vc vi tiofus eft,ex malis adtibuscompa
ratur. Item,vitiofus habitus ad malum mouec, idcirco a
Dcoproxime non finquanquam in habitu peccatum non
elt,quod ad malum moueat, ad futim enim effedtum, 8c
adtunanaturalicerimpellit: non autem fuafione., coufi-
lio, prece, vel iulfu libero: ac Deus quidem cum caulis
R natu-
