Rom. i 
Rom.i 
3 87 Inftitudonum Moralium. 388 
naturaliter agentibusoperatur, & eas vult iuxta fuana- 
turse conditionem faditare : non tamen per fe, ipfe facit 
aliquid,quod moneat ad malum. 
Quarto Quxritur, An error ronis hoc eft falfus intelle- 
dus aflenfus, ex bona fide omni vitio, & culpa carens in 
Deum,vt in;audore,& caufam referri queat. Simili quo 
que rone dicendum exiftimo,errorem in Deum, vc audo 
rem falfi conijciendum non tffe:qm Deus per feipfum er 
rare non facit; nec errorem immittitmam licet alia fitro 
de mendacio, & quocunq; alio'peccato, atq; de errore a 
culpa libero, & immuni. Deus tn per feipfum nos errare 
non facitffedcaufx fecftdas libere, vel naturaliter operan 
tes nos in errorem inducunt,cu m quibus tn Deus ipfe ope 
ratur.Mendaciumquide eft adus roni cotrarius; & ideo 
in Deum nec cadere vllo modo, necconijci pot: Ac vero 
etrorfine culpa, eft tantummodo falfus ronis alfenfus,qtii 
ficut a caufis libere,vel naturaliteragencibus exiftir,fic a. 
Deo non quidem proxime , fed cum iplis caufis operante. 
Obijcies,indeconcludi,Deum fallere, & deciperemam fi 
eft caufa erroris,quo intelledus labitur,& errat,inde fit, ; 
vt eiufmodi intelledum errantem Deus ipfe fallat.Erra 
re enim fenfum, vel intelledum, eft labi, falli, & decipi. 
Refpondeo,Deum non effe caufam doli & fraudis,hatc.n. 
funt mala,quia redse roni cotraria.at error,qui omni cui 
pa caret, fraus & dolus non eft, cum peccatum non fit & 
natura! |ter eueniat Deus igitur fallere nequit, hoc eft,te 
ftificari falfum n0 n pdt, nec fuo teftimonio.audoritate, 
fuafione> con filio,imperio falfum cofirmare : operaturta 
cum caufis> qua: naturaliter errorem, & falfum affenfum 
in nobis i n generant,& voluit caufas naturales iuxta vim 
fuam,& conditionem aditare, cum tamen nunquam vo 
luerit,vt quifpiam peccet,nunquam voluerit, vt perpera 
faciat: non igitur Deus perfe ipfum in errorem quempia 
indnciuSed cum caufis naturaliter in errorem inducenti 
bus operatur. 
Quinto Queritur, An peccatum quod eft p^na alterius 
peccati,fit a Deo tanquam audore. Cai.lib. 2. Reg.c. vz. 
in)illa verba,ego fufeitabo fu per te malum, & 2. Reg.c. 16 
(quem alij etiam fequuntur) ingenue fatetur , eiufmodi q 
peccatu effe a Deo, quia eft p$na alterius delidi, Si pro 
inde eft luftitite peccatorum vindicatriciseffedus Deus 
enim quofdam in reprobum fenfum tradidilfe perhibet, 
quia peccauerantjitemque aliosexcacaffe:df quoque z. 
Reg.i6.Dominus pramepifle Semei.vt malediceret Daui- 
di;&c. n.eiufdem libri ait Dominus ad Dauidem, Ecce 
ego fufeitabo fuper te malum dedomotua, & tolla vxo 
res tuas inpculis tu is,& dabo proximo tuo, & dormiet cu 
vxoribustuis in oculis fnlis huius. Sed certe Aug. lib. de 
prtedeft.fando.c. ro.non concedit peccata,et qfunt alio 
rum p?U£e,a Deo fierijeius enim ha?c funt verba:Et fi funt 
quaeda m,qti£E ita peccata funt,vt pena? et peccatorii fint: 
Vnde didum eft : Tradidit illos Deus in reprobum fensu: 
non ibi peccatum Dei eft,fed iudicium.Mihi itaque vide 
turidicendum,nequa<|Deum effe audore m peccatorum, 
licet illa fint aliorum p$nff,qm peccatum a reda rone,& 
proinde a diuina lege difcordat,ac diferepat: at intelligi 
nequit, Deum effe audorem, & caufam eius, quod cum 
reda ratione pugnat,Sc a diuina lege diffentit,licet male n 
fada condemnet,ac p?nis meritis (ubijciat:hoc enim eft D 
iuftitisediuina?pr.Tuifa peccata deputantis, &deftinan- 
tis ad penam ; peccatum vero eft hominis, qui a redo,& 
aquo aberrat,&deficit Notandum eft,quadam elfecri- 
mina, qua p^na aliqua fuosaudores afficiuntnimirii de 
decore,ignominia,infamia,dolore, triftitia, cruciatu,an 
xietate,metu, ac interdum etiam amiflione libertatis, li 
berorum interitu,rei familiaris fpoliatione,honoris,Sc fa 
moe iadura,& huiufmodi pinarum,& malorum ciTDeus 
eft caufa,quemadmodu reitera effe pot, df effe caufa eo 
rum peccatorum,quibus tales pgnae debentur,&qua prg 
diffla incomoda,& damna pariunt. Quare in Deum pro 
prie nequit iraledidum conijci.quodSemci in Dauidem 
peccando conferebat, qiiod vero Semel maledida effent 
Dauidi dedecori,ignominiae,militiae,& dolori, Deus cau 
fa erat.Pari ratione quod Abfalon fui patris vxores vio- 
lafiet peccatum erat ipfius Abfalonis,non Dei:quddvero 
parensDauid ignominiam,& dedecus,ac tant? calamita 
tis,& mali dolorem fentiret, & fui peccati p^nam debita 
fuftineret,Deus faciebat.Ex quo licet nobis, colligere,ea, 
A qu? pgna: folam rationem habent,in Deum effe refereda, 
non autem qua? culpa,& peccati,cum ha:c diuin£ boniu 
ti repugnent. Deinde,animaduertendum eft,facrarumef 
fe litterarum phrafira.qua ea,quaefoIoDei permiffu fi ut, 
ipfi Deo, aefi ipfefeciffetattribui folent; atqjhocmodo 
ex feriptura conftat,quofdam a Deo traditos fu ille in re 
probum fenfu m,alios exefeatos, alios deceptos, &fedu- 
dos Immd in peccatis etiam vtitur interdum feriptura 
faera, m. dd imperandi, cum de Deo loquitur,ac fi malu 
quod quis facit,ipfius Dei iufiuj& audoritate faceret.Le 
gimusChriftum Dominum dixTfieluda: proditorijQuod. 
facis,fac citius,que tn infelix illc,Iudeistradendum,tuc{° a H 
teporis curabat.Fac citius,ac fi diceret,Permitto, id fce- 
Ieris q, citiftimefacias, nihil obfto, nihil impedio. Licet 
haec verba £ ironia dida efle,intelligi poflint. Et in libns, d 
Regum,Deus ad malit fpiritudixiffe perhibetur. Egrede- 
re,Si fac ita,& tamen dixerat,Decipies,& praeuakbis. 
b *T>e peccato, quod dicitur ex malitia. I 
[ap. XXIII. 
Heologi communi confenfu tradiderunt, quadam 
peccata ex malitia committi, aliaex affedu ap- Theol.i, 
petitus,alia demum per ignorantiam. di,4i,S,l 
Primo Qua:ritur:Qu6d nam peccatum dicatur fieri ex Thorii 
malitia?Scot.z.d.43.q.z efieprobabile,cenfet, maluqua^/J. 
tenus malum eft,polle appeti & deligi; & prapterea pec- 
catum ex malitia effe,cum quis malum,vt malum eft.eli 
git.Sed merito h^cScoti fententia,quamuisOchamo,Ga 
brieli,& alijs z.dift.23. probabilis effe videatur, aliorum 
melius indicantium communi confenfu refellitur. Nam 
quicquidappetit voluntas,appetit,amat,& eligit, vt bo 
num libi, videlicet vt vtile, veliucundum eft, & proinde 
communem libi propofitum finem femper habet,bonum 
nimirum in vniuerfum,aut beatitudinegeneratim,quod 
eft bonum habere, & carere malo : ita vt ipfi quoque,qui 
peccat, in finem bonum intendant generarim acceptum: 
peccando enim volunt bonum habere, Sc malo carere, g> 
eft beaticudo vniuerse fumptamt deficiunt,& aberrant a 
verabeatitudine,qu* in Deo, vtin primo, &fummobo- 
no fpeciatimconfiftit.Praeterea, peccando bonum fibiiu 
eundum,vel vtile confedantur,fed ideo peccant,quia ab 
honefto defledunt,hoc eft,pofthabito honefto, vtile, Sc iu 
eundum perperam profequuntur. S.Thomas i.z. qti.78. 
artic.i peccatum ex malitia vocat,cum quis fcienterma 
lum eligit, non quod per fe diredo, vt contendit Scotus, 
appetat,& velit malum,fed quia vult, vt bonum libi vti 
k, vel iucuudum.fciens tamen effe turpe, Si ratione,ac le 
ge damnatum.Bonauent.z,diftind.43.articul.2.queft.i 
& Duran.z. quaEft.43. q. 1. meritoadiuugunt, peccatum 
ex malitia effe,cum quis fcienter malum eligit,neque ex 
aliqua animi perturbatione incitatus. Non enim fufficit 
ad peccandum ex malitia (quoddixit fandusThomas) 
malumfcientereligere fed neceffariumeft,quoque, ne 
appetitu inftigante malum eligat voluntas: nam alioqui 
peccatum ex malitiaerit quidediftindum abeo, q>p« 
ignorantiam contrahitur.inon tamen ab eo, quod ex ani 
mi affedu,feu perturbatione committitur. 
Secundo Quaeritur, An peccatum,quod fitexhabitu, 
dicatur fieri ex maIitia?S.Th. 1.2 :q,78.art-2.aperte fate 
tur effe ex malitia, fiue id fiat ex habitu in appetitu fen- 
fusjfiueex habitu in appetitu rationis inhaerente. Probat 
hac ratione,Habitus mouet voluntatem,aut per intrinfe 
cas caufas,aut per ipfammet volutatemffed quoquo mo 
do id fiat, voluntas neque per ignorantiam monetur,nec 
ab vllo appetitus affedu pertrahitur, ergo per fe ipfam 
incitata,Sc commota delinquit.Hinc fit, vt quis malo ha 
bitu affedus poflitex ignorantia,aut perturbatione pec 
care, etiamfi non cx malitia delinquat; nimirum cum Ti 
tius habens vitiofum habitum , quidpiam perperamfa- 
citffednon motus ex habitu, fed vel perturbatione inui- 
tatus vel ignoratione deceptus. 
Tertio Quaeritur, An qui ex malitia peccat, ex habitu 
quoque peccet? Negat S.Thomas i.qua:ft.78.arc.3.&me 
rito: poteftenim plerunque fieri, vtquiscitra vllum ha 
bitum fcienter eligat malum , nulla r.r.. mi perturbatio. 
ne