3 sp
Liber Quartus.
3 90
nccommonis,nullo affeflti fenfus, & carnis impulf us .
Quarto Quaeritur, An qui ex mala natur*conditione
aut depratiatocorporis morbo peccat, videatur peccare
exnialitialS Th. i-i.q-rS.art.j.vidcturidconcedere Sed
non aperte id docet: quia folent h*c in naturam verti &
proinde videtur voluntas a feipfa mota,& impulfa dc’lin
quere. Probabilius meoiudiciocft eiufmodi peccata fie
ri ex perturbatione animi,quia morbus corpus immutat
quo mutato varijs pnttibus appetitus afficitur, ac deinde’
voluntas pro huiufmodi motuum varietate huc illueq-
ducitur. Pari quoq; ratione praua conditio natur* folet
corpus,& appetitum fenfus varie afficere & proinde vo
luntatem quoq; monere,St fleflere. Cernere eft pu e ros H
bentervefeentes carbonibus,cinere, terra, & aliis fimrli
bus,in quibus deprauata humorum infirmitas dominat'
Ex quibus oibus intel|igic,id peccati,ex affeflione S- ner
turbatione animi fieri, q. perturbationis dominantis im
pulfu committit. Quod tripliciter pot accidere vno mu
do,qn perturbatio mentem,& tonem diftrahit ita vt non
A Tota haec controuerfiavideturfacile expediri pofle,{i
animaduertamus,poffe voluntatem aliquid velle, appe
tere, eligere,profequi abfq; vlla rationis enuqciatione.vt
iam ante annotaui;fi quidem puerorum,amgtium,& bcl
luarum appetitus ad aliquid profequendum^vel refpuen-
dum mouecur; & tamen eorum fenfus erumciationes non
format Satisenimeft.vt voluntas in aliquid feratur, fi ra
tioid proponat tanquam bonum,vtile, iucundum,vel ho
neftum,etiam(i nihil affirmet. Quare ex his duocoficiun
tur,qu* tanquam certa mihi videtur; Vtium eft: nullum
peccatum effie voluntatis , quin antecedatrationiserror.
Alterum eft , eiufmodi errorem non efie in Fide, alioqui
enim,quoties aliquis delinquit,contra Fidem faceret.,Eft
igitur error rationis abfque vlla enunciatione,& proindq
in Fide intelleflus non erratjfed quia voluntati ro propo
nit malum, quatenus maius bonum, vtile fcilicet vel iu.
eundum,quam fit honeftum.Nam in revoluntati jppofi.
ra ro ipfa tres boni ronesobijeit,videlicet vtilis,iucundi,
& honcfthar rationem vtilis, vel ineundi efficacius ponit
„erfpiciat,quid fieri oporteretialtero modo,qn perturba B antcoculos;& idcircotanquam maius bonum ; voluntas
. . - (C S r m IMviir ..<snA Air Viim/sfVwi/t /r ni 4 f. O /A «alno Ur>n.< C.. — >■ ■ 1 u ~ J ..
tio corpus afficit, & proinde voluntatem varijs corporis
affectionibus exagitatam,allicit,ducit, Sc torquet,& mo
«etadfe.Tertio modo.qh appetitus fenfus.ita viget,& va
let,vt ad fe moneat,& fleflatquodamodo voluntate ali
quando obluflante , aliquando fua fponteobfequentem.
1 QumtdQiicrit-ur,Aci poffitefle in voluntate peccatum
ablq; vlloerrore mentis , fiue rationis? quod eft quatrere,
An voluntas poliit malum eligere contra rationem perfe
fle,ac plene (cientem,quid agere,oporteat? Fuit commu
nis veterum Theologorum fententia; quandocunq; quis
(ponte fua,& voluntate delinquit,aliquem in eo procede
re,non quidem tempore ,fed natura errorem intelleflus,
ita vt nili erret ro,voluntas peccare nequeat.Sic S-Th.i. i.
q77.a.i.Gotif.quodU.q-i-2'-quodl.8.q.i6 Flenrquodl.
xo.q. 10.fkq.13. qfequuti funt poftea Dur.z.d.39.q. i.
Adrian.qu0dl.4 q.i.art.i.Burid. lib.y.Ethic.q 7-ficoes.
S.Th.difcipuli Cai.Conr.Med. i.z.q.v/.a.i.At.n difficile
explicatu eft,quilnani fit ille ronis error.quem mala vo-
t._i_ n* -..-r : : J c. r. .. j-
vero ex hypothefi fi velit,ad maius bonum fertur,ac du
citur. Neq; enim poteft, quod minus bonum apparet,eli-
gere,ac profequi maiori bono negleflo,! icet nutu fuo pof
lit,nec minus,nec maius bonum ampIefli.Et ideopecca-
tur,quoniam vtile,vel jucundum efficacius monens eligi
turhonefto pofthabito.Quod autem vtile,vel ineundum
vehementius alliciat,& moueat,indeeft, quod ndomnia
aequaliter ratio perfpiciat: & propeerea aliquantula in-
teruenit inconfiderantia.Errorautemeftabfq; vllaeium
ciatione,cum ratio vtile, vel iucundum proponitex ma
iori vi,& efficacia,quam honeftum. Ac proindd veriffimu
eft nunquam voluntatem in eligendo peccare,quin ratio
erret in proponendo. Verum item eft, peccame ideo con
tra confeientiam agere,& id profequi,quodeft lege inter
diflumquia vtile,vel iucundum eligit honefto poftpofi-
to. Et quo magis perfpicif turpe, & malum,g, fit, eo ma
ior eft conficientia-accufatio.Nec item fequicur, vt in ra
tione duo iudicia contraria antecedant voluntatem ma-
Juntatiseleflioconfequitur. Quidam facile feexpediunt C leeligentemmametiamfi demus rationem iudicando'af-
jJl . ... 1 > n... _ _ J A. r. i 1. n . . _ i ..Mlirtn i.» • * i •
dicentes,errorem intef lectus no ad fpeculationem,fed ad
praxing&aflionem pendnerefita vt perfefle,&plene ro
perfpiciat.qaicquid eli fpeculationis non kem;& propte
Ka ante qiiamcumquie malam eleflionem pr*ire ronis.
errorem,quo rotudicat hoc loco,& tepore, hoc aut illud
Hialumefle ampleflendom, vel appetendii, honefto poft-
habito.Alij veroScot.j.d.j.^.q i.ar.i.Oehaaij.q.ix &
quodl.4.q.6,Gabr.3 d ;3<5,q . 1 ar.z.p.z.conci.3.putantta
le ronis iudiciu minime inintelkflu prscedere, eo quod
huiufmodi iudicium fine errore contra fidem elfe no pof
lit,Fides enim non folum generarim pr*fcribit,omnetur
pe elfe deuitadum, fedetiam fpeciatim hoc, & hoc turpe
elfe fugiendum. Deinde,indicante refla ratione, hoc aut
illuduon eifte faciendum, voluntas aut poteft facere, uud.
non poteft focerc;fi poteft, ergo nihil errante ratione, vo
luntas poteft malum eligere; fi non poteft, ergo voluntas
libera in eligendo non eft,fi quidem aflu fuum in fua po-
teftatenoo habet. Adde his, g, extant hac de re tres arti- _ _
culi Parifiiefes, quorum primus eft Stante fcientia in vni- D piant Theologi?Refpondeo, quemadmodum in rebus cor
«erfali,& particulari,volutas non pot oppofitum eligere poralibus priuatio indufla rem priuat forma (ibi debita,
Error. Vel, exiftente maiori in-aflu, & minori in aflu in- vt ceci
firmare,vel negare,vnum tamen eft iudicium, quo iudi-
cat.hoc elfe turpe,fiue non faciendum,fiue lege vetitum:
alterum eft iudicium,hoc nempe,idemobieflum corpo
ri, vel fenfibus minus vtile, & minus iucundum efle:qu*
duo iudicia de eadem re obiefla cotraria non funt,quam
uisdiuerfa-.nam verbi gratia furtum,vel verbum otiosii,
ratio nd folum dicit,efie malum.efie turpe, elfe vitaiuiu;
fed etiam proponit illudvolutati.vtcorpori,vel fenfibus
male affeflis tanquam vtilius, vel iucundius, & tunc vo
luntas eligit.quod vcilius,& iucundius eft corpori,vel feti
fibus,honefto contempto.
De peccati ejfeffiis, Cap. XXII11.
] Nterpeccati effeflusTheoIogi recefent maculam,rea
tum,& p^namide quibus eftbreuicerdiflerendum .
Primo Quyritur,Quidnam appellatione maculc acci-
Syllogifmo,voluntas no pot oppofitu velle. E-rtor'Secun
dus articulus;Si refla ratio eft, refla quoque voluntas eit
Error. Tertius: exiftete voluntate in vltuna dilpontionc,
homo non poteft oppofitum velle.Error Qui artteu 1 vi
dentur effe editi contra fentemiam prsdittorum veceru
Theologorum S. Thomx, Gotifredi, Hennci, qui omnes
aperte docent contra reflam rationem perfe6te,& piene
(cientem generatim,& fpeciatim quid fit agendum, non,
polfe voluntatem malum eligere . Caietanus,Conradus,
&alij aiunt contra iudicium rationis ,quodm conunca
tione,& confilioconfiftit,pofle voluntatem malumappe
tere, d;eligere ; non tamen contra ronis praeceptura, quo
ratio voluntati denunciat, FIoc facias, illud ne racias; in
quo aflu nihil affirmatur,nihilnegatur;&: proinde nullus
tft in fide error,& tamen eft error rationis. Alijs non pla
cet huiufmodi fententia, eo quod putant rationis prsce-
ptum elfe non pofle abfque enunciatione aliquid aientc,
aut negante.
cecitas priuat oculos afpcflu, & proinde priuat et re
obiefla, & fine quoq; debito: c$cus enim priuatus eft lu
ce,colore,& 01 eo fine,que propofitum fibi afpeflus,(i ad
eflet,haberet: Ita et lethalecr.men priuationem quanda
affert, qua quis gratia,&charitatenudaf,& eo ipfo,pec
catum hoiem aDeodifiungit,& auercic, qui eft finis fibi
congruens. Et quia gratia eft quidam nitor, fplendor,&
decoranim*, priuacioeius merito macula nuncupatur.
Secund6Qiicntur,Num fi homo cum folisnatur*do
tibus,ac viribus a Deo procrearetur, & deinde laberecur
in peccatum,v llam in ani mo maculam contraheret.nam
macula vti dixi diuina: eft grati* priuatio, fed tunc pec
catum hoiem nulla orbaret gratia,quam non acceperat.
Eefpondeo, parum aut nihil referre, acceperit quisgra-
tiam necne , quoniam leihale crimen dium* grati* ad-
uerfatur, eamque, aut vi, & efficacitate fua , (altem
merito excludit,vbi eft, &excludcret, fi inuenirct indu-
flam. Quemadmodum etiam hoc ipfo, quodelt lethale
peccatum hominem a Deo amicitia diuellit; quia quic-
R 1 quid
