(52*
Liber Sextus.
6i6
bisotnia fumamus. Fortaffls etiam malefici & venefici A ret, decimam panem pauperibus viduis, pupillis,peregrl
Vtebanturin fuis maleficijs veneficijsquc matre & pullis
eiusfimnl captis; aut etiam augurium fauftum credeba-
turmatrem fimul &pui os inuenire;&inhumanum itide
videtur,matrem nihil fibi metuente capere vnacum pul
lis . Eodem quoque loci fic eft: Cu m a?dificaueris domu m
rouam.facies murum tedli per circuitum.Scilicet in Pale
flinadomus habebant tedla plana, in quibus deambulare
prandere,coenare,(altare,& ludere Palatflini folebant.Vn
Watt rodeChriftusdixit: Quod in aure auditis, praedicate fuper
Jdatt.j tedla;& paralyticum eftoffb tedfo, pertegulas demiflutn
legimus. Vt igituromnccafus&damni periculum fum-
moneretur a proximo, ftacutumeft, vt cedla domorum
per circuitum extrudto muro fabricarentur Ibidem ha:c
r rh lo lex continetur: Non arabis in boue fimul&affno quod
cd funra decretum eo quoque fpedftabat, vt illaefa erga proximum
citam charitas fcruaretur,vt aequitas in omnibus teneretur. Ali
’ quando enim ad arandum bos vel afinus conduci folebar,
& bouem condudlum fupponebat quis iugocum proprio
afino,&boui totum onus imponebat: aut contra , afinum B
codudlum ad arandum cum proprio boue iungebatjcum
lamen afinus infirmum alioqui animal, cumrobuftiore
boue nequaquam conueniret.huius rei gratia cautum eft:,,
ne araretur in boue & afino . Et lex in vniuerfum intelli—
gebatur, ne afinus cum boue fungeretur ad curru trahen
dum,aut alia onera deportanda:&generaliter, nediuerif
generis animalia ad fimilia onera iungerentur. Item, vt
inrelhgeremus non permifeenda munda cum immundis,
nec facra profanis. Item,onera elfe a:quaiiter diuidenda:-
rationem elfe habendam virium cuiufquc.
Item:Non feres vincam tua altero femine: ne &femen-
S.Th.ib- tis.quam feuifti,&quanafeuntur ex vinea,pariter fandli
ficentur, id eft, polluantur, quorfum hoc? vt omnis pror-
fus occafioaut male decimam foluendi, aut partem fru-
dtus alteri debitam reddendi tolleretur, quifqucenim ex'
frudibus decimam foluere debcbat.Qj.16d fi agro & terrat
diuerfa femina mandarent,aut ex vno frudtu tantummo-
dodecimam f nerent, quafi ex frudlu ex vno agro colle-
ad 18.
«rg.
nis,&Leuitis refemaret,
Deuteronomij quoq; zj.Lex eft: Non alligabis os bonis i-Cor.tf
terrentis in area fruges tuas. Quod Paulus Apoftolusre-
dle intellexit, ita fcilicet, vt quifqueex labore fuo vinat, .. JQ
& minifter,fui operis,& laboris mercedem dignam &fti- j ’
pendium habeat.Hebraff ffpebouescondudtos habebant ^
ad fuas fruges terendas:praecipit ergo Iex,vci eos, cametfi
alienos,bene tradia ren t, perinde ac fuos, ac proinde ne eis
necefiariadenegarent. Quo docentur Principes, & domi
ni miniftris fuisneceffariaadvkse vfusfubfidia Scalimen
ta praebere,
PRAECEPTA
De ^Alienationibus & venditionibus.
Op- n-
Euitici . ftatuitur, vt agri & domus,
accetera: pofleftiones non nifi ad cer
tum tempus venderentur, ita vtanno
quinquagefimo ad venditores redirfir.
Vndequo annus quinquagefimus pro
pior erat,eo minoris poftefliones ven
debantur : &quo remotior, pluris, «t
in eodem capite legitur. Quod Lex
ideo praecepit,vt hereditates,quibus & ludiorum tribus,
& familiae diguofcelrantur, feparatte femper manerent.
Tum etiam nd aliorum bona alij poffidercnt,& locupleta
rentur,alijs in egeftatem redadlis Deinde,nd fortes in ter
ra promiffionis fingulis tribubus aftignatae permifeereu-
tur,fiad a!iastribustranfirent;nameo ipfofamilia?con
funderentur, quae fortibus internofeebantur, & qui habe-
batagrum in tribu Indae,ineatribu cenfebatur, atque ita
<£fo,aut falcem, decimam mixtam ex duierfis frudl'ibus,ac C in reliquis; & proptereaad veterem dominumpolleliio-
proinde vkio affedtam foluerent.Idctn quoque erat,fi ex
frudhi partem alteri deberent. Aut htec lex ideo data eft,
quia ludei agros coducebant,immo etiamff emerent,ad
tempus tantum emebantex legis praeferipto , nempe ad
annum quinquagefimutmacpropterea prohibddum fuit,
nediuerfis feminibus agri onerarentur, quibus nempe vc
nimium laborantes defatigantur; cum tam en ad fuos ef-
Xent dominos anno quinquagefimo redituri.
Eodem loco praeceptum datur,ne quis vtatur veftimen
eo,quod ex lana,& lino contextum eft.Lcuitic. jp. Vefte,
inquit,quse ex duobus texta eft,non indueris.) id enim pp>
terat elfe vel quia,,vt aiclofeph. libro 4.Autiqu.cap.d.ea
veftis folis facerdotibus, cormeniebat.erac enim veftis fa
cerdotalis facerdotum propria , vel fortaffis quia apud
Gentes fuisdijs facnficances in vfu erat veftis ex lana fic
lino texta.
Oeutcron zj.praecipitur, vt fi quis vineam alterius in-
grederetur.vuas libere comederet,pro fui animi voto;feJL
extra in fporta racemos nullos efferret; vc omnis fcilicet
«occafionocedi grau i ter proximo fubmouerecur .Ibidem:
Si intraueris, inquit, fegetem amici tui, franges fpicas,&
manu conteres;falce autem non metes. Loquitur demef-
foribus lex ad metendumcondudtis,quibusconcedic,vc II
quid efferre velint,manu colligant,non falce. Cauicdein
de lex,ne fegetesTalce colligerentur, vtomneanfam pro
ximo damnum inferendi procideret. Praecepta chancatis
funt haec, quibus monemur, vt contenti fimus rebus pra;-
fentibus,& quae fuperfunc, relinquamus, vc ali)quoq; ha-
beant,quibus fruancur. Extant & leges ciuilesdc beneuo-
3entia,e6 pertinentes,vt alter alteri fic commodo &vfui,
vt velitamicorum omnia elfe communia.Hinc et Deute
ronomii praeceptum eft,vt manipuli perobliuioneomiili,
vel neglecti,vel oliuae & vuarnm racemi pauperibus, pu
pillis,viduis,& adueuis relinquerentur.Hinc et Exodi z
praecipit lex,ne feptimoquoque anno femipent,aut colat
vineas, oliueta, aut agros alios: &ideoqu*fpontenafce-
bantur ex terra,eo anno relinquebantur in agro, vt ea ede
reut pauperes:Ec Deuceron. i+.conftiruitur.vt fiuguloter
tio quoque anno ex omnibus qute a terra quifque collige
luft.MoraJ.Pan.t.
«e redeunte , quifque etiam ad fuam tribum Sc familiam
teuertebatur.Tandiu in tribu ludae numerabatur aliquis;
quandiu in illius forte polfeffiones habebat, etiam fi elfct
ex alia tribu . reuertente vero poffefflone ad virum ex tri
bu ludte, ipfe quoque qui emerat eam, rcuenebaturad
fuam tribum; hoc eft, definebat in tribu ludae numerari,
& cenfebatur in fua vera tribu: & poffeftlonem venditans
propinquus venditoris poterat redimere ante quinquage
fimum annum,quia fatius & vtilius erat, vt iplceam ha
beret,quam extraneus,eam enim, vt propinquus, melius
adminiftraret & coleret. Si quistamen vendebat domum
fi tam in vrbe muris cindla, poterat intra anni fpatium rc
dimere : ipfo vero non redimente, poterat aliquisex pro
pinquis eius id facere . Quod fi nec ipfe , nec propinquus
intra annum redimeret,non amplius poterat etiam in an
no quinquagefimo, fed ad emptorem , & eius pofteros in
perpetuum pertinebat; vt habetur in eodem capite Leui-
tici. Quod ideofadtum eft,quoniam per poftefliones,qu^
D fitae erant in vrbibus muro circumdatif,non fiebat diftip-
dtio tribuum, & familiarummam Leuitis datat funt vr-
bes, vt haberent domos, in quibus habitarent. Numero
rum 3 5. lofue z 1. & tamen, vt confiat Numerorum 18.
Leuitte nullas poftefliones habuerunt, quoniam loco pof-
feflionum affignata funt eis iura decimarum, primitia
rum , &oblationum . Sedfi in villis &: oppidis muro non
munitis, qute erant in agris,domus vendebantur, etiam fi
intra annum non redimerentur, poftea tamen in anno
quinquagefimo vnacum coeteris pofleflionibus & agrisad
dominum redibant , acta fiebat, vt pauciores domi
ni domos fuas venderent in vrbibus muro circundacis:
&O ideo vrbes magna hominum frequentia habitaban
tur, quoniamdomus villarum facile vendebantur cum
agris. Quod ideo fuit lege decreturo; vcvrbesciuium
frequentia cohoneftarentur nam cum domus villarum
facile venderentur, eo quod anno quinquagefimoefienc
ad venditores reditura» , confequens erat Vt ex villis mul
ti ad vrbes commigrarent. AEdes tamen Leuitarum,
qua; erant in huiufmodi vrbibus , femper redimi pote
rant : quod fi non redimerentur, reuertebancuradDo-
Dd minos
