667
Inftitutlonum Moralium. <568
mi menfis exierunt, Vtfcriptum eft Numerorum c.3 8. & A luna refurrexit a mortuis. Hic ille : Et certe negari no»
\ J 1 ^ l n i'. ... M IV, rv, . T ll I f* X i , fl l* I I* T i a t V M I1/1 H Q I* ■ /1 / 1 I __ i A .ff.
illud mane.quoegrefli funt, prosi me confecutum eft vc-
fperam.qua agnum immolarunt. Sic enim ibi legimus:
Profedti de Ramefle in menfe primo , in quintadecima
menfis primi,altera die a Phafe, filij lirae! in manu ex-
celfa;& Angelus Dni media nofle percuflcrat primoge
nitos Aegyptiorum,vt fcribitnr,Exodi iz.Fadlumeft,in
quit Mofes.in medio nodlis,percudit Diis omne priraogc
nitum in terra Aegypti. Ergo illa nox fuit,qui proxime
confecuta eft vefperam,qua fuerat agnus typicus immo-
latusmequc.n Hebrji integrum diem ab agno immolato
in Aegypto manferuntj&hic eft opinio communi Theo
logorum confenfu recepta.
Altera fententia,eftquorundam iuniorum afferendi!;
equibus funtOleafter Leniti. 15.in iliis verbis.Hc afflige
tis animas veftras nono die raeniis Stella in Lucam c.iz.
in illis verbis; Venit autem dies azymorum, agnum Pa-
fchalem maflari ad vefperam,qua incipiebat lunadeci
maquarta ,&£erininabatur!unadecimaquinta . Id pro-
, bant primum aufloritate lofephi, ita fcribenns: Illuce-
?.° C PJ 1 * fcente vero quartadecimaluua.omnesadexitum anima
tio ’ facrificabant,& fanguine domos luftrabant.Vel vt alij
t q.c.X5. vertunt jCum autem mftaret decimaquarca dies.Eodem
item auclore,ce!ebruas azy morum per o£lo dies couti-
nuosfoleni ritu colebatur. Sed hjc celebritas finiebatur
luna vigefimaquinca, ergo confcquens eft, vt inciperet in
lunadecimaquarta ineuntemam alioqui,fi exeunte deci
maquarta luna,& incipientedecimaquinta inchoabatur
celebritas azymorum , durare non poterat nili per fepic
dies.Deinde,Leuitici 13 legimus:A vefpera vfquead ve
fperam celebrabitis Sabbata veftra, ergo celebritas Pa
fchatis,qui lunadecimaquarta colebatur,celebrari inci
plebat a vefpera exeuntis Ium decimitertii, vfquead
vefperam,qui finiebatur luna dccimaquarta,&incipie-
bat lunadecimaquinta. Item,quia Hebraei,dies numera
re folent a vefpera diei prscedentis vfque ad vefperam
dieifubfequentis, juxta illud Molis: FaCtum eft vefpcre,
& mane dies vnus;hoceft,Fadlaeft nox,&diesciuilis ab
ortu folis vfque ad occafam;& fuit vnus dies naturalis.f. (
Xoan.13. vigintiquatuorhorarum . Praeterea,apud loauuem legi-
3 mus: Ante diem feftum Pafchi,&qu£fequuntur.Ergo ve
fpera illa,qua Dominus cum Difcipulisagnum pafchale
comedit,erat initium decimasquarti Ium, Sdinisdeci-
nmtertiae. Alioquin enim llerat finis Ium deci miquar-
ti,& initium decimiquinti, falso dixiifet loaunes.aute
diemfeftum Pafchi:nam edebatur agnus ad folisocca-
fum; fed aboccafu folis in lunadecimaquarta incipie
bat dies feftus Pafchi.de quo loaunes: Ergo in ipfo fefto
PafclmDominus lauit pedes Difcipulorum,non ante die
Ioan.19 feftum. Poitremo.quia loaunes de ea die,qua Chnftus
Cruci affixuseft; ita icribic: Erataute Parafceue Pafchg,
hora quali fexta ;i& poftea inferius : Erat enim magnus
dies ille Sabbati. Ergo in feria fexta, qua palfus eft Domi
nus adhuc durabat cotinuata per eam luna deci maquar
ta, &diesfeftusazymorum, qui luna decimaquiuta cole
batur,nondum aduenerat. Denique,quiaaIioqui fi feria
fexta qua Dominus eft in crucem fublatus,dies feftus, &
poteft,quin communis fuerit Patrum fententia, Chriftti
Dominum fuille in crucem a dium,in die fefto,& folemni
PafchatiSj&in fexta feria.Origenes Tradl.3 6.explanans
illa verba Matthiic.z7. Per diem autem folemnemcon-
fueuerat Pnfes. Arbitror inquit,propter iftum diem fe
ftum ludiorum, jn quo Barrabas ad vitam eledlus eft,
Chriftus autem negledlus,Dominum dicere per Prophe
tam : Ieiunia,&ferias,&diesfeftos veftros odit anima
mea. Er quia magis folemnitatem agere voluerunt, cum
latrone dirr.iffo,quam cum Chrifto.Idem homil. 2,3 ,iu ft
bro Numerorum . Perierunt omnes feftiuitateseius, &
foleneseius, quoniam iu loco fandlo,& in die folemnita
tis eius Dominum meum lefum Chriftum occiderunt.
Tertullianus libro contra ludios, ca.io.difputans, do
cet, folemnes eorum celebritates fuiffe in ludium conuer-
fas.quia in die folemni Pafchatis,& primo azy moru fol-
occidit in meridie, & tenebnfadli funt per vniuerfam
terram.Eodem modo loquitur Eufebius in libro lo.demo
jj Arationis Euangelici ea 6. Clemens quoque Romanus
in Conftiturionibus Apoftolicis libro 5 ca. 14- de ludeis
fermonem habens: In ipfo, inquit, die fuo fefto Dominii
comprehenderunt , vt perducerent ad exitum quod feri-
ptum eftiPofucrunt figna , & in mediofolenitatis fuina
cognouerunt.Epiphanius contra Andianos hirefi 70.hu.
bet hic verba:Dicunt enim ijdem Apoftoli; Quandoilli
(Iudii)coiuiiuantur,vos ieiunantes pro ipfis lugete, quo
niam in diefeftiuitatis Chriftu m crucifixerunt. Ghryfo-
ftomus homil 87. in Matth feribens Per diem autem fo-
lenem; poftquam Pilatus,inquit,cogitando legem quan-
daminuenic qui folemnitaci ex condemnatis aliquem
condonare iubebatturbisperfuaferunt Pontifices, vtBa
rabbarn omnes vna peterent voce.Et mox:Pripofuerunc
itaque illum orbis feruatori, nec rationem temporisali
quam habuerunt,quod fandlum erat atq;folene.Cyni
lus Hierolbly mitanusCatecheii 13 .loquens de morte Do
mini, ait folemnitates ludiorumeife m ludium conticr-
fas,quiain primodie azymorum,&folemni mulicresip-
> forum plangebant, & flebant,& Apoftoli occultati dole
bant,quando palfus eft Dominus.Socrates libro I .hiftor.
Eccleliaft.capit z 1.dicit feruatorem azymorum tempo
re paifum fuiffe,cum celebre apud ludaeos ageretur feltu.
Vt oftenderent illi, quod ludii in diebus feltis fe eide,
& fanguinepollaerunt.Auguft.Tradt.57. in illud loann.
Proximum autem erat Pafcha ludiorum ; Illum diem
inquit feftumffcilicet Pafchatis) cruentum habere Diii
fanguine voluerunt; i lo die feftooccifus eft agnus, qui
nobis eundem diem feftum fuo fanguine cofecrauit Glof
fa item Interlinearis, ac ipfe etiam Augullinus, dum ea
verba Pfalmi explicauic, Gloriati funt qui oderant te,in
medio folenitatis tuae; T une,inquiunt, euerfa eft Hiem -
falem, quando folemnitas agebatur Pafchalis, in quibus
crucifixerunt Dominum . Scribit etiam Beda in libro de
ratione temporum, ca.46. Nam quod Dominus decima-
quinta luna feria fexta,crucem afeenderit, & vna Sabba
tornm,id eft,die Dominica,furrexeric a mortuis,nulli li
cet Catholico dubitare,ne legi,qui,& agnum Pafchale
facererat,quomodo ludii non folum illi perditi, & ira- r-. dccimaquartadie primi menlis, ad vefperam immolari
on-i r»-» 1 1 1 rvi i /Ry I m a/i S-i m m nlro rtiAQ Q ~ J ^ „ • • . O . n 1 ■ . 1 P» ■ j 110.
pij,fed etiam alij pij,&reIigiofi,tam multa opera eo die
fadlitarunt,qui nefas erat in die fefto facere.
Hic quiftio mihi valde dubia profedto videtur, quo
niam ex vna parte eft communis Theologoru m fentetia,
typicum agnum immolari vefpera poftenori lunided-
nnquarti:& eft etiam conflans Patrum opinio.Chriftu
Dominum , iuxta legem myfticum agnum comedilfead
vefperam ferii quinti, qui erat velpera luni dccimi-
quarti,& fena fexta cruci affixum fu i fle, qui erat luna
decimaquinta,& primus dies feftus azy morum, fccundu
beatum Ambrofuun in epiftol. 83. ad Epifcopos per
AEmyliamconftitutos: vbi de Chrifto loquens; Ipfcer-
go,inquit,qui legem locutus eft poftea veniens per virgi
nem noni Ulmis temporibus eam conium mauit, quia ve
nit non legem folucre, fed implere,&celebrauit Pafcha
hebdomada,in qua fuit quartadecima luna,quintaferia.
Denique ipladie.licut fuperiora docet, Pafchacum Di-
fcipulus manducauitjlequeti autem die, hoc eft fexta fe
ria,crucifixus eft luna quintadecima , Sabbato quoque
jnagnoillofextadecimafuit,ac perhocfeptimadceima-
pneipie,pariter,& Euangelio, quod Dominum eade ve
fpera captum a ludiis, & vere fexta feria crucifixum,ac
fepultu prima Sabbati reiurrexille perhibet videat inore
duluslEandem fententia habet Gloffa ordinaria in Mat
th z7.Anfelmus ia Matth.z7.S.Th.in catena aurea, Mac
th.z7.A!cuinus, Rabanus, quos citat S.Th.in catcnaau-
rea,&Theologi omnes,vt aitSotus4. ditt.9 .q. 1 .ar.4.
Ex quibus perfpicitur,Patres fenlifle Chriftum Domi
num fuilfe in die fefto ,& folemni Pafchatis in Crucem
fublatum,& in luna decimaquinta,& fexta feria hebdo
madi. Et videtur hic lententia ex ipfis Euangelijsde
duci . Nam eo dic , quo palfus eft Chnltus condonata efl
vita Barabbi ob honorem, &cultum dieifefti Necelfe
autem habebat,ait Lucas.dlmtttereeisper diem frftum,
vnum. Marcus: Per diem autem feftum fokbateisdi-
mittere vnum ex vinctis, Matthius: Per diem foleronem
confueuerat Prifes populo dimittere vnum ex vinclis»
quem voluilfent. Non efl ergo Chriftus cruci affixus in
Juna dccimaquarta, & in die profelto,liue profano . Au-
daiter fane 5 ne dicam temere, ille icripfit, qui Grieos
dait
