743 Inftitudonum Moralium. 744
latinus interpretes reddit Sandhim Sandlorimvffolusfum A ad inore: tamen fpedlat,ncn eft abrogata,'quia pracepta
mus Sacerdos intrabat,& feme! tantum in anno,&non ni n;oraiia,licet ex lege veteri vim non habeant,' habentta.
fi perfanguinem , hocelt,non priusquam victimam im-
molaffetr&fanguinis facrificiurmobtuliffct.
Qiiinto:in Atrium Gentium omnes intrabant, etiam
Ethnici; in atrium Ifraelitarum , foli Ifraelitat; in acrium
interius,foli Sacerdotes,& Leuita.
Sexto precepit Deus,vt terfinguIis annis rudaei Hiero-
folymam conuenirent gratia orationis, & oblationis in t6
plo.Deutero. 16 habetur: Tribus vicibus per annu omne
mafculinum tuum in confpedlu Domini Dei tui appare
bit in loco,quem elegeritsin folemnitatero Azy morfi, &
in folemnitate hebdomadarum,& in 1'olenitateTaberna-
culorum, &Deutero.12.Cum terram Chananacru pof-
federitis, ea facietis, qu$ Deo placita funt. Sit vobis vni
ciuitas fandlam loco optimo, & praciaro, quemcunque
Deus fibi eleger it :&Templum vnum in ea lit, in alia vero
duitate, nec teplum,nec altare fit.Deus enim vnus, & ge
nus Hebraorum vnum. Conucnitfntq; in illa duitate ter
men ex lege naturali,quam lex Euangelica non tollit n$ n
abrogat,fed perficit.Hinc eft, vt multa praecepta moralia
in lege noua expreffuis,& clarius,quam in lege vetere et .
plicentunLex enim vetus repudium vxoris 'impune per.
mifitmoua tamen non item. Lex verus,ab externis vfuras
exigere,& accipere permittebatjno tamen Noua. In lege
veteri nuptiae commendabantur : in Noua, virginitas po-
tiffimum laudatur.In veteri, vxorum multitudo permitte
batur,in Noua non item.
In Sacramentis lex vetus a Noua differt, quia legis ve-
teris facramenti gratiam non conferebant, fed fignifica-
bantper Chriftii coferendajat Sacramenta legis Nouae,&
gratiam fignificant,& fimul et continent, & conferunt.
In Promiffis multum intereft etiam inter legem vetere
& Notiam Nam tefle Bonauentura, lex vetus p^nas tem
porales i n fontes conlf ituebat; & temporalia bona legem S.Bon t,
feruantibusproniittebat;atNoua,iuftisaeterna bona pro- d 40 . ar '
in anno a finibus terrae, quatenus Deo pro illis, qua; pofli- B mittu,& fuppheia perpetua in improbos conftftuit.Qna i.q.j,
dent,gratias referant. Omne mafculinum apparebiteo-
ram Domino ; bonum eft enim,vt inuicem contribules fe
non ignorent, fed fua ftudia fibi communicent . Illuc ve
nietis^'offeretis in loco illo holocaufta,& vi di mas ad Ia
crificia vcftra, primitias , vota,&:donaria: primogenita
quoque,ibi Epu labimini coramDominoDeo.Caueneof
feras in omni loco,fed in co tantum,quem elegerit Domi
nus.Sit ibi.
Animaduertendum eft, antequam Tabernaculumfjde
riseffet extrudlutn a Mofe Hebr^os confueuiffe facrificia
Domino offerre omni loco, in quo Dominusfuam praefea .
tiam declarabat re aliqua mirabiliter efleda;poft Taber
naculum vero extrudum , illis non licuit extra Taber-
naculum offerre, quia in Tabernaculo Arca fideris conti
nebatur. Et poftquam in terram Chananaoru deueneruc
Tabernaculum mafit inSilo44.annis, vbi vidtima tradla
, p e g i4 bantur,& facrificia offerebatur.Deinde tfe Heli Sacerdo
3 tis capra eft Arca fideris a Philiftais,&peraliquot annos
fuit a Tabernaculo feparata , & tunc licebat Indais Diio C
hoftias,& facrificia immolare.& offerre, vbicuq;crat Ar
ca federis,donec tade illata eft m Templum a Salomone.
Numerorum primo praecepit Deus vt totus populus
Hebraoru numeraret percognationes,& familias fuas, &
nomina fingulorum: ita vt ois mafculus a 20 anno,&fup.
numeraretur tanquam aptus,& idoneus ad bellum.Etnu
merata funt fexcenta tria millia virorunrquingentiquin
quaginta,Leti itis non nu ineratis;De qbus locutus eft Dhs
ad MofemTribum Leui noli numerare , neq; pones fum-
mamcoruro cii fikjs Ifrael, fed conftitueec» luper taber
naculum tellimonij ,& cuncta vafa eius, & quicquidad
caremonias pertinet. Ipfi portabunt Tabernaculu, & oia
vtenfilia eius;&erunt in minifterio,ac pergyrum taberna
culi metabuntur. Cum proficifcendumfuerit deponet Le
ukatabernaculum:cum caftra metada,erigent.Et mime
rauit Moles oes mafculos ex tribu Leui per cognationes,
& familias.Et inuenti funt filij Leui Gerfon, & Caatli, &
Mcran.De filijs Gerfon,fepte nnllia,qngenti:defilijs Ca-
differentia legis, vt fuperius explicui, eft ita intelligenda.
quod noua lex fine vilis typis,& figuris.caleftia.&sterna
bona bene merentibus promittit, & panas perpetuas ma-
le meretibus;contra,lex vetus expreflim temporalia pro
mittebat bona,fub typis vero,& figuris aeterna. Vnde Pau R , t
lus: Vmbram,ait habet lex futurorum bonorum; & alibi, • . e&,!0,
omnia in figura contingebant illis. , - 1 ' °‘ l0 ‘
His pofitis, Primo Quantur, quare de lege veteri ait
Apoftolus ; littera occidit;& de Noua , Spiritus viuificat! t.Cor.j.
Refpondeo cum Bonau.inj .d 4°.ar. i.q. 1 .& Gab.j.dift.
40.q. i ar. i.& 2 hoc ideo die,quia Sacramenta Noua; le-
gis gratiam conferunt:quam non conferebant,fed adura-
brabann,&fignificabant Sacramenta veteris legis:& ideo
exparte, lex Noua viuificat,non vetus. Deinde.veteris .
pcepta prohibebant carnis cupiditates, & ex altera parte
gratiam non dabant, qua defideria carnis cohiberentur;
ac proinde malum,quod eft fugiendum, offendebant qui-
dem;fed non preftabant gratiam , qua malum vitaretur;
& ideoquafi peroccafioncm occidebat. Crefcit enim libi
do,& defiderium,vbi gratia,& charitas deeft:quemadmo
dum fi alicui famelico, vel fitibundo cibum , vel potum
oftendas,nec tamen des, occafionem ei prabes, qua fames
exardefeat magis.Pr^terca,lex vetus expreflim tempora
lia promittebat; ac propterea non eo modo ad beneagen
dum,& viuendum excitabat,quo modo noua lex,qua a-
perte bona fempiterna promittit.
Secundo Quaritur quare lex vetus dicitur lex timoris,
& non lex amoris.Refpondeocum S.Tho.3.dift.40 q 4-a-
i.hoc ideo effe,quoniam in lege Noua,cura primum pro.
xnulgata eft, Spiritus fandius defeendit in igneis linguis,
diuinam charitatem oftendens, qua corda hominu m fuc-
cederentur. Confirmata item Noua iex eftefFufo Cbrifti
Demini fanguine quod fuit ardentiffima in humanum ge
nuscharicatisindiciurmatlex vetusdaca eft in monteSy £ s0 ' V*
nai.defcendemeDominocum magna maieftate.tonitruis & 10 '
fcilicet,& fulguribus,quibus eft totus populus ludaoru
valde perterritus,ita vt diceret Moy fi ; Non loquatur no-
ath,odio millia,fextetkde filijs Meran,fex millia duceti. D btsDonunus,ne forte moriamur. Pi^terea lex vetus pet-
nas exprefse comminabatur ijs,qui ea m non feruaffent;
‘De Prgceptis ncint legis 5 Euangelica.
Cap. LIX»
' A Nimaduertendum eft, Theologos in 3,dift 40. legem
X5 Notiam in tribus diftinguere a vetere: in praiceptis,
facramentis,& promiflis.In prteceptis quidem,quia in ve
teri lege data fuerunt multa prrecepta: qua; ad iudicia,&
caeremonias pertinebant.hoc eft,adciuilem populi admi
niftrationem , & ad ritus cultus: diuini preter qua;,erant
Pracepta Decalogi,qua fpedlant ad mores cuiufque com
ponendos. In lege noua Chritlus Dominus pauca prace
pta,quas ad ludicia,& cfremonias attinent, coftitnit,re
tentis eifdem praceptis Decalogi, qua in lege tum natu
rali,tum etiam veteri feruabantur. Quoniam pracepta
moralia,vel continent ea,qua per fe bona funt;vel prohi
bentea,quaperle mala funt ,&ideoquamuis lex vetus,
quod £tinct ad iudicia,& ceremonias, abrogata fit i »uod
Lex noua,pramia,&: multa bona ea m feruatibus promi t
tit. Lex igitur noua,fpe bonorum inuitat,& allicit ad lui
obferuatiouem,at vetus metu poenarum,eius profeffores,
& cultores in obferuatione continebat-Vnde lex illa etia.
diciturferuorum.Noua vero, filiorum.-feruorum eft,me
tu pene P arere .filiorum veroaniorepatris, & fpe bono
rum virtutis officium praftare.
Tertio Qiixritur, cur lex vetus,graue iugum a B.Petro Adi.
Apoftolo dtcaturjLex noua a Chrifto Diio, fuaue iugum
appellatur?Rndeo;ideo fic vocari,quia lex vetus innume Ui
ra iudiciacotincbat.-nam tefte Genebrar.in Chronico,& M '
ipfi quoq; Hebrasi teftanttir,pracepta qua; in affirmatione
confiftunt,hoc eft,quibus aliquid fieri imperatur, tot ha-
bebat:quot funt in hoibus offa ; hoc eft bis centu ,& qua
dringenta odtonot.n.olfa hominum a Medicis uumerauf.
Pracepta verd,quibtis aliquid fieri prohibetur, tot comi
nebat,quot funt in fingulis annis dies videlicet tercentu,
& fexaginta quinque,ita vt omnia pracepta legis veteris
fimul colledta ,fexcentorum numerum excederent,
Quartu
