Cou.inc.
ulma rna
ter de se-
ter.t. exi,
in 6,p.'.
$.le.n.S,
et ftq.ubs
ri hquos
eitm.
55
dii conflitutione comprehenderetur,Ifniflraeffetexpref- A
fum perflatura quorumcuqtieOrdinariorum,breuius di
ci potuiffet-.fententijs cuiufcunq; iuris,aut legis nolumus
ligari ignorantes. Item quiaefl fpecialis ratio in flaturis
Ordinariorum,quae cum plurima fint,&pafiim edantur,
ac frequenter occurrant,multorum abfq; dubio confcien
tias obftringerent; & ideo huic tanto periculo Pontifex
fua audloritate,& lege confutuit. At vero canones,leges,
& iuracommunia,nectam multa conduntur , nec pafliin
fe nobis obijciuntmec tam frequenter iufle, & probabili
ter ignorantur. Caeterum his nihil obflantib.dicimus,ia
pqenaexc6icationis,Interdidli,&Sufpenfionis,qu£Efemir
ob contumaciam, aut contemptum , non autem ob infa
mia m,pqnam, vel an i mi, aut corporis vitiu, idemeffe i li
ris,fiuefit lex Canonica cois puniens delidlum alioqui di
uino.vel naturali iure damnatum, fiue (it flatutum Ordi
nariorum,quia in vtroque eft eade ratio: & praedi dias p?-
nae non tm diurnae legis.vel naturalis, fed et Canonica!,&
Ecclefiaflictecontemptum,& hois contumaciam non ob
temperantis decretis Ecclcfia? requirunt. At cum ignoran g
tia iufta,& probabili,non flat hmdi contumacia,vel Ec-
clefiae iniqua contemptio.-fiquide eius lex bona fide igno
ratur,licet ius diuinum,ve! naturale fit notum
Ad obiedla vero ex c. Vt ani marumiRefpondeO, Argu-
mentum a contrario fenfu dudlum in iure nonfemperef
fe firmum,& certumjprjefertim fi ex ipfo iure cotrarium
colligatur,aut fi fpecialis ratio oppofitum prorfus oflen-
dat. Ad fecundum refpondeo,Male SyIueflrum,&quofda
alios,qui noflram fententiam fequuntur alferere, incap.
citato, Vt animarum appellationeOrdinariorum et intel
ligi ipfum Summum Pontificem, qui eflcoditorturisCa
nonici commuuis:quia,inquiunt,etiam Romanus Ponti
fex efl Ordinarius Index . Sed vere falluntur in hoc : nam
Ordinariusin iure non accipiturnifi is,qui in certa Ciui-
tate,Prouincia,veI loco inrifdonemcertis limitib. conten
tam, & veluti quibufdamcancelliscircumfcriptam het:
& poteflatem exercet; at Romanus Pdtifex in omnes pro
uincias,& loca in totaChriflianorum ditione,& imperio
conflituta ius habet,&audloritatem. Quare meo indicio q
in c.citato. Vt animarum, & c. Speciale ius efl conflitutu,
ne flatutis p^nis Ordinariorum ignorantes teneantur ob-
Ilridli.Et conflitutio intelligi debetnon quidem de pyuis
excommunicationis,Sufpenfioni;,aut Interdidli: quia vc
ante iam dixi,his non afficiuntur,qui contra ius Canoni
cum commune per iuflam , & probabilem ignorantiam
aliquidfaciunt, ac proinde in hac parte flaturum a iure
communi non diflatffed inteiligiturde ca;teris panis,quq
folent flatutis Ordinariorum peccantibus irrogari. Ad ter
tium refpondeo. Poenam excommunicationis non contra
here ignorantes flatutum Ordinariorum penale , propte-
rea quod excommunicatio fpecialiter hominis contuma
ciam,vel legiscontemptionem requirit, c. nemo Epifco-
porum.i i.q.j.& c. facro.de fent.excom quae ratio locum
etiam habet in quocumque iure communi pcenaii Cano
pico,dummodo fine culpa,bona fide nefciatur.
Qua no quaeritur, An quando flatutum Ordinari; excoi
cationispenam in malefadlum alioqui diuino, vel natu
rali iure prohibitum conflituit,ea afficiatur is,qui fcien-
ter peccat in ius diuinum,vel naturale, Ordinati; flatutu
probabiliter ignoransfDua: funt opiniones. Prima docet,
eum in excolcationem incurrere. Sic fentiut quidaex i;s,
qui generaliter exiflimant peccantem in iusdiuinum,vel
naturale poenas contrahere iure humano fcripto irroga
tas delidlis ipfo iure diuino, vel naturali damnatis, quis
ius humanum probabiliter ignoretur Sic.n.in vniuerfum
cenfet GIo.Scot.Bart.Bal.CynSoc.Couarr.Iaf.non tan.e
idemcenfent interTheologos,Adr.Driedo.Cordub. Ma-
ioninter Canonici lurifconfultos, Anch.& Imola. Seda
opinio tradit non incidere in excommunicationem . Sic
Io. ^nd.Gemin.Anto.Phillip.Panor & Fel.InterSummi-
ftas,Ang.Sylu.Rofel.Tab Nauar. Inter Theologos Sotus,
Ledefm & Vidloria. Quae quidem opinio verior mihi vf,
necfolum cum squo,& bono magis conuenic , fediuri et
ipfi magiseft confentanea.Qm in c.Vt animarum, aperte
definitur poenas conflituras flatutis Ordinariorum, non
afficere eos,qui probabiliter ignorant.Vbi conflitutio ni
hil diflinguit,fed vniuerse,ac gnatimdecernit. Immofla
tim fubiungit,flatuto poenali £pi, quo in oes, qui furtum
eommifcrint,exc6icationisfma fertur, ac proniniciatur,
non teneri fubditos furtumextra ipfiusEpi di^cefim ad.
mittentes.Ex quibus verbis colligitur, ineo capite agi dc
flatutis p^nalib.Ordinariorum punientib.furtum , quod
alioqui diuino,&naturali iure prohibetur. Nec mihi pro
baturfnfa Couarr dicentis,praefatam Conftirutionem in
duas partes elfc diflinguendam , quarum prior generalis
efl,definiens flatutum Epifcppi minime ligare ignorares,
fi probabili,& infla ignorantia laboraiieriintfin hac parte
nequaquam,inquit ille,ponit Pontifex exemplum in fur
to alioqui naturali,& diuino iure damnato,Ex quoeffici-
tur,ait,vt haec pars fit generaliter mtelligenda ; poflerior
vero pars,vbi fubijciturexemplum de flatntoEpi furtum
alioqui diuino, & naturali iure prohibitum pena mulcta
tis,non agit de ignorantib. fed de hominib. non fubieclis
Epifcopo extra dicEcefimfurantibus,qui nec tenenturpe
nali Epifcopi (latuto,nec illo modo flaturi poma afficiuu ■
tur.Haec fententia,inquam, Couarruuia: tamquam abfq;
fundamento folido,ac firmo tradita , meo iudicio merito
confutatunquia aperte Conflitutio loqui videtur in vtra-
que parte de flatuto Epifcopi furtum excoicatione mul
cantis . Quare fi quieras generaliter,an praedidlo capite
Conflitutio folum debeat intelligi de flatutis Ordinario
rum poenalib.punientib.aliquid non alioqui communi in
re prohibitum?Refpoudeo,vt paulo ante iam dixi,in hac
re duas effe opinionesjvna ait,in priedidlo capitenon co-
prehendi potnaliaEpifcoporum flatura punientia facium
alioqui coi iure damnatum; quapropter juxta hanc fen
tentiam,flatutis Ordinariorum pcnalib.pumri poffunt,&.
debent ignorantes ea probabiliter,fi fcienterdeliquerint
in ius diuinum,vel naturale ; nam coflitutio folum habet
locum in flatutis punientibus fadlum nullo coi iure pro
hibitum Altera opiniocenfet conflonem intelligi genera
tim,ita,vt eius fenfus fit, quaudocunque fune flatuta Or
dinariorum poenalia punientia aliquod fadlum fiue alio
qui coi,& vetere, fiue nullo antiquiori iure damnatum,
ea non renent,ac ligant ignorantes illa fine culpa bona fi-
de;&qui ea '/iolauerint, fi peccatum fuerit contra ius di
urnum,vel naturale , non funt flaturi pana puniendi.At
que hac efl verior opinio,quia coflitutio nihil diflinguit,
fed generaliter tantum decernit, flatutis Ordinariorum
pinalibus nequaquam ligari ignorantes ,nifi quando eo
rum ignorantia fuerit affcdlata.vel craffa.
Sexto queritur, An peccantes ex ignorantia volutaria,
& vitiofa,f affectata,vel cralfa in ius Canonicum excoi-
cationem conflituens in eos,qui non obtemperant, inci
dant in ipfamexcoinmunicationeredQuacfltonem monet,
quod fententia excommunicationis non fertur in alique,
nifi obeius contumaciam,aut legis,iurisqjcoatsmpcum:
Sed hominis contumacia, aut legis contemptio non efl,ni
fi malum quis faciat fpeciali voluntate,& ftudiaviolan-
di Superioris pra;ceptuin,aut caufa defpiciendi id , quod
lege imperatur,quae voluntas effe non potefl,nifi ex certa
fcientia?Refpondeo,Rem effe planam,ad excommunica
tionem fufficere,fi peccatum fit ex ignorantia mala fide
coni radia, videlicet affedlata, vel ctaffa contra ius cano
nicum admiffum. Nam incap. Vc animarum, ante citato
„ aperte habetuuStatutis Ordinariorum ( & multo maiori
ratione legibus commiiBibus ) ligari,& teneri ignorantes
fi ignoratia fuerit affedlata, vel craffa. Et hoc ipfum ratio
demonflrat.quia ignorantia affedlata,&cralfa in iureeft
lata culpa,& negligentia.fed lata culpa cum dolo aequa
tur in iure,do!us aute,auteflexpreffus,& fpecialis,qui df
verus,aut eft tacitus, & implicitus , qui iunsfidllone do
lus habetur,qualis efl in eo,qui peccat ex ignorantia affe
dlata,vel craffa.Item contumacia alicuius,vel legtscon-
temptio,aut efl expreffa, &ha;c continet certa legis , aut
praecepti notitiam,aut eft taciia, & implicita, &haec efl
in eo,qui ex ignorantia affedlata, vel craffa praeceptum
infringit,aut legem. Excommunicationis autepoena,quae
delidlisinre ipfo irrogatur,exprelfum, & fpecialem legis
contemptum , aut hominis contumaciam non poflulat,
fedtacitam,& implicitam tantummodo requirit.
Septimo quaeritur , An qui delinquit in ius canonicu ex
ignoratia jfbabili,& infla ipfius iuris^ncidat in alias pce
nas eo iure confliuitas,vtpote in panas,quas vocant irre
gularitacis,depofitionis,degradaiioi)is,amiffionis benefi-
d],lk offici;, publicationis, fiue confifcationi?bonoru?Re.
fpon-
Inftitucionum Moralium.