57 
Liber Primus. 
5S 
fpondeo,ex coi fnla turis Canonici Dodlornm.&Theolo-, A eft legis promulgatio.Quarto, Si reus vnum teftl produ- 
gorum,& Summtftarum,p£na irregularitatis affici etiam 
ignorantes bona fide,qii irregularitas contrahitur obdefe 
diu,vt aiunt,facramenti: Vt fi quisper ignorantiacorru- 
pta femina in matrimontu ducat ■, vel adultera vxore fui 
cognofcat,eft bigamus,& irregularis.Ite qh irregularitas 
contrahitur ob vitiu nataliu m , ob defcdlft statis, vel ob 
vitium,aut morbum corporis,vel ais , vel obdefedlti ido 
nes,& conueniemis litteraturs,vel libertatis, vel lenita- 
tis:namex hisfingulis irregularitas contradla non tave- 
re pena eft,cj. impedimentum Canonicum,quo i;,qui lunt 
his vitijs affedli,a facris ordinib.arcetur, & ab eorn mini 
fterio excludutur.Idem iuris eft,qtiquis irregularitate ob 
infamiaafficitur. Citerii aliqn et irregularitate fuftinct 
quis ob delidlum.quis ignoret probabiliter fine culpa ius 
canonicum irregularitatem conftituens:Vt fi quis fciens 
fe excoicationis maioris fnia, & vinculo conftridlum, poe 
na interdidit, vel Sufpefionisaffedlfi,facrum ordine fuici- 
piat,irregularitatem contrahit,etfi probabiliter ignorer 
cat,qui iureiurando confirmet, ipfum legem latam bona 
fide ignorafle.Sed ani maduertendii eft hac in re iurifiura; „ 
di vim tolli.fi contraria coniedlnr^ probabiles appareat. 
Ite fi cotra iufiurandii faciat pfumptio iuris,fic vulgo vo 
cata, vt docet Nau.ex Bart.Itc admittitur ignorantia iu- 
ris,qn iuseft obfcurum,ambiguum,vel dubium. Item qn 
vfus iuris creber,ac frequens non eft. Ite fi reus probet id 
fefecifleaudloritate alicuius magni,aut clafficiDodioris, 
vt ait Nau.Ite admittitur ignorantia iuris incerto lioium N4W, " ,r 
gik.in militib.nempe.in rnfticis.in mulieribus, in minori confit. d» 
bus,qnod attinet ad ius fibi aliquid cdparandi, vt fi ali- conii.cof. 
quid fibi debitum non petierint, no acqiiifierint,ndfum- t.num.T 
pf?rint;qnia ins,aut fa<flum ignorauerint.l.regula , ft.de N*u.tt,t 
iur.& fait*igno.& l.nepaflim C.deiur & fadl. ignor. confit ile 
Tertioqusritur, QuopatSoobliuio in reb.agendis,Si'hii, 
peccatis vitandis ad ignorantia redigatur?Riideo,Idc ef- vi. met. 
fe dicendum d.e oblitiione, qd' eft de ignorantia ditium, confi.i.n, 
Pot n.obliuiodnpliciter accidere,aut culpa , &vitio ob it. 
k r. cr 1 I rt O 11 f* I 11 .1 IT /i .I + 4. d . . < \ 1 ..., I., .i i is tsi o A i*i i*o e* i iv /v iv .l.k . 1 
irregularitate affici eos, qui ftc facris initianturordinib; b negligentiaaffedlat:l,vel crafsa in memoria recinendo id, Nau.ro r 
vt colligitur ex c.Cum i Horum,de fent.excom. Vbi roga 
tus Pontifex de quibufda, qui cum feirene fe efleexcoica 
lione maiori ligatos,ordines fufcepeiejRiidet,fi id fcien- 
ter egerint,perpetuo deponi debere:Si vero fadhun igno- 
rauennt,quia fui delidti memores non fuerint,vel ius ne- 
fcierint.quoEcclefia excoicatos ab ordinib.repellit,cum 
illis dilpenfetur. Hsc ibi.Si ergo iuris relaxatione indige 
bant.in pa-nam proculdubio irregularitates incurrerant. 
Sot.j.di/. jqec mihi ,fbatur,qd tradit Sotus, Potificem ibi loqui de 
ti.ar/.J. ignorantia probabili,& iufta, de hac.n. nulla poterat efle 
dubitatio,nec opus erat Pontifici cofulere . Irregularitas 
igitur,quia eft impedimenti!canonicii, cotra hitur.etfiiad 
fic ignorantia bona fide iuris ea conftituentis.Idl iuris eft 
fi qs fciens fe maiori excoicatione teneri,aut efle fufpen- 
jtim.vel inferdidlum,rl diuina fecerit, fit n.irregularis',!; 
cet probabiliter ignoret,tales affici irregularitate.Item fi 
<g,s fciens fe efle falutari baptifmate renatum, iterum ba- 
ptifmacis vnda luftretur, aut fcienter baptifmu miniftret 
q<t oportct;& hic peccatum no excufat; Aut pot, accidere»»//, de 
re abfqiylla culpa,veluti fi qs penitus i m memor fi t iuris vfur.clfi. 
vel falli,ita vt nulla cogitatio in mentem veniat eo tpe, 10 . nu.r, 
quoiuri.vel pccptoobteperarc deberet; & binoi oblinio Sau.to.e 
iufta dat peccari excufationem.Quareex oblinione iuris, C enfil. de 
vel fadli ,pbabili,& iufta,vel voluntaria,dvviriofa.ufu ne t e n flit. c g 
nitinterdum,vt qsfacrumiriiefeftonon audiar: iciunium 
ab Bcclefia indudlujn foluat,ac violecntliquod aliud offi 
cium,& munus fibi c6miffum,& creditum priterminat. 
Quarto quaeritur, An meonfiderapeia ad ignorantia Cc 
renocetur,veluti cum qs,alioqui iuris fcicncia m hiis.con 
tra ius incon(ideratedelinquit?Rfuleo,ct ad ignorantiam 
inconfiderantia reduci iquarc incofidorantia quoq; pot ef 
fe,vcl iuris,uci.fadli culpft hnfs,vel oi culpa vacans Culpil 
blt,cum oriturexnegligentia affedlata.vcl crafla incon- 
fideradoid,qd fieri,vel deuitari,oporteret: culpa vero va 
cat, quae accidit ex obhuionc quada Cubito contingenti, 
vel cx aliquo negotio.antcafn mente repente pter fpem, 
alteri,qui eft baptifmate ablutus, incidit in irregularica- q & opinionem oium diftrnhenti. Occurrunt n.nobis imer- 
3em,quis fine cuipa.bona fide ignoret irregularitatem co 
trahi.De his oibusfuo loco plenius , aefufius differemus. 
Item fi fit poena legis,vt contraditis refcindantttr, vel alia 
padla,&conuenta fimiliadiflolnantur.aut fineinitajfto 
inania,eam poenam etiam ignorantes probabiliter fufti- 
nere iure coguntur.Idcna iuris eft, fi lex poenam irrogat , 
qua ftatuitur, ne quis faciat fuos certi rei frudlus , vel ne 
fibi beneficium,officium , adminiftrationemue Ecclefia- 
fticam.auc aliam fimilem facultate iuris poffit acquirere 
Quomodo peccatum contra legem humanam 
per ignorantiam admifsum ex totofivel 
ex parte excufetur. Cap. X ISl. 
Rimo quiritur,Quo intclligatur Regula iu- 
dum fubitq cogitationes,qu$ animum in varia difpgunt, 
& priora fnentis cogitata aliud alio facile diflipantnr . 
Quintoqtian itur, Quopadtodifccrni queat, an fit in 
nobis iufta,& probabilis ignorantia iuris, vel fadll ? Rfi- 
deo,Primo.Si gnaliter loquamur,& non de ijs, qui'certo 
muneri obeundo funt addi dii,&deftinarj, ignorantia eft 
probabilis,& iufta,fi homodum incipit aliquidfadlitarc 
nihil prorfus dubitet de eo,qd' fieri,oportet. Irem (i nulla 
penitus in ipfius mentem cogitatio incurrat,debeat lecus 
facere,nec ne:qm quotiefeunque nobis opus aggredienti 
bus nulla dubitatio , autcogitatio rei aliter faciendi o- 
bijcitur,&r offertur,ignorantia eft inuoluntaria.fiquidem 
nemopoteft i gnorantiam. exuere,-atq; deponere, ni fi prius 
credat,putet, fufpiceturue fe ignorare , aut fa Item ni fi 
prius ambigat de eo,quod fieri,oportet,aut licet;timc.n. 
incipiet dubitare,an debeat operam,(ludium ,&dlligcn- 
tiam eoferre ad fciendum,num id,quod facere tentat, 8c 
ingreditur,fieri fas fit,ac liceat. Deinde fi quis fpecialiter 
ris in 6. Ignorantia fadti non iuris excufat; D ad obeundum certum munus,Hc officium,ftatuto,lege,m.i 
Tj i! d .1 T! 414 44> / , 4 .«V t"A < M d I 01 'I I ( /*., /X - I 1* 1 C. - .4 - . rt 4444. 4 4 I A. 4 /.4. ! 4. u V 44 4 I 'I /1 ... t i <1 1*1 lA/lM 
Rndeo,Primo,in foro judiciali, fadla pubi i 
ce,& foleni ntti promulgatione legis, & le- 
Sfi. gitimo a promulgata lege tpeelapfo no va 
** Iere ignorantiam iuris; cum tnfadli ignora- 
tia excufatione beat.at in foro cdfcientiae approbatur,& 
hf accepta ignorantia no folii fadti,fed et iuris,& fides hf 
reo verifimiliter dicenti,feius,autfadluprobabiliterbo 
na fide nefeifle. Qtiare Regulacitata iuris het loeu in fo 
ro judiciali tatumodo:&; id quide in pfnis,&danis deuita 
dis,in lucris acquiredis,in impefisfolucdis,atit retinedis. 
Secundo qusentur, An aliqn ignoratia iuris in foro judi 
ciali iufta excufationcm beat? Rndeohfealiqn,cum legi 
time probatunProbatur aut legitime.Primo in rejubia, 
fi reus iurct fe iufte,& probabiliter ignorafle,c.Cu in tua. 
Qui maitrimonium accufare pnt.Sic Glof. Panor ibidi,& 
caeteri.SecuddjSi reus legitime probet abfentiam, hoc eft; 
fe abfuifife a Prouincia, vel loco,qn fadla eft promulgatio 
legis,c.Cum in tua,antecitato.Tettio, Si probet reus legi 
timuit! impedimentum,vt puta fegrauiter,& periculose 
agrotatfe,vel furiofum.aut amitem fuilfe tpe,quo fadla 
Inllit.Moral.Pars x. 
datouc fuperioriscompulfus fit,ignorantia cxcufari non 
•pot.quin laltem dubitet, aut cogiter de his, qui ad illud 
munus generaliter,aut fpalitcr pertinere videantur.nam 
cuiufcunque muneris,&: offici), quida funt partes,& obii 
gationesedes,quidam vero fpales.Communes,comper 
ti ftatim debent efle ei,cui munus, & officium mandato, 
vel lege , & iure committitur: fpeciales licet non ftatim 
notiomnes,& perfpedlifint ;cura tamen ftudio,&dili- 
gentiadifei, &fciri debent . Quare cui Rei publici, vel 
Principis audloritate munus defertur, & offici; onusini- 
ponitur, in primiseum oportet exquirere , qu* ," 
fint illius muneris onera, qui leges,qui iura , acinterim 
fi communia offici) onera, nota&perfpedla fint, & dili 
gentia adhibeatur in citeris fpalib.& addifcendis, &; ani 
mus paratus fit ad dubitandum de eo,qd fieri,aut deuita 
ri debet,& ad inquirendum id, quod oportet ,quodq; fas 
eft,aut ad confulendum peritiores; fcu verfatos, 6c faris 
exercitatos jn eo munere,& officio pnftado, ignoratia (i 
qua erit,^habilis,& iufta,feti inuoiunraria iure ccnfcbif. 
Sexto Quaeritur, Quantam diligentiam adhibere de- 
C } beat