Full text: In Qva De Svbseqventibvs materiis accurate pertractatur (1)

6] Inflitudonum Moralium. 
6 4 
'in hunc modu m ciuilis luris interpretes foluunt-Si inau - A inopia liber eft, alius eleemolytvam ei pra:ftarc;lege,& iti 
ratum fit aliquid,q<?' fit materia penitus diuerfum velati 
lignum,vitrum,lapis; tunc fi proauro vendatur,venditio 
}ie non valere :& hoc effeqd dixit lulianus de menfura 
inaurata pro folido aut vendita.Cum vero inauratum eft 
aliquid ex genere metallorum, tiiC fi proauro veneat aes, 
vel plumbu inauratum,venditionem conflare,quia no eft 
materia penitus diuerfa fedcognata; & hoc eife quod vo 
luit Vlpianus.At .n nimia eft h*c lurifcofultoru fubtili- 
tas,& in foro cofeietiat putoveditione no cofiftere,fi inau 
ratum pro folido auro venierit, fiue fit as,vel plumbum, 
fiue fit lignfijvel vitru,quia non eft in materia confensu. 
Porro in venditionibus emptione no vitiat,fi in noletm 
erretur: qm vt in eadem lege ante citata.In venditionib., 
plane habetur,fi in noiedifientiamus,verum de corpore 
conftet,nulla dubitatio eft,quin valeat emptio,ni-hil.n.fa 
cit error nois cum de corpore conftat. Item fi folum erra 
tur in qualitate rei emptae, emptioconfiftit,dicicur.n.in 
1 Aliter,ff-De contr. empt. Si aurum quidem fuerit dete 
re non cogitiinfiem fiiquippiam fit datum ob paulam, ea 
minime fubfecuta.nonfubfiftit donatio. Pari ratione lu- 
■crnm»qd ex mutuo pervfuram accipitur ,debet reftitui, 
quia acceptum eft tanquam donatum ab eo,qui mutuum 
accepit, at donatio debet efie fimpliciter libera,cui repit 
gnat qulifcunque metus, & qualifeunque vis,prsfertim 
cum ex mutuo lucrum accipi iure non poflit.Sedqui pro 
mittit vfuram,non nifi neceftitate compulfuseam polli 
cetur,& foluitltem qui alter i*gratis,&libera liter ali me 
ta praebet in vitaefubfidium, vt habeat vnde vitiat, alio 
qui minime praeftiturus,fi nefiet ipfi alimenta alifide fup 
petere, donationon valet, quia per ignoratiam data fune 
alimenta;&proinde donatio eatenuseft inuoluntaria. Si 
roges,Qtiid fi Epus coferat Eccleafiafticu beneficiu Cleri 
co.quem putauit,efre pauperem & fati dium,quia pauper 
tatem,& vitat fandlitatehniufmodi Clericus fimulauit? 
Riideo;Si Clericus alioqui idoneus eft ad fundlionem,&. 
munus,quod beneficiu requirit,& poftulat, benefici) ade- 
rius.,quem emptor exiftimaret,emptionem valere. Qua- B ptionem valere,quia non eft erratu in ijs,quae ad fubftan 
propter m 1. Alioqui,ff.de contr.empt.fubiungitur.Si ego 
me virginem emere putarem,cum effetiam mulier,em 
ptio valebit: quia non eft in fexu erratum. Si tn cum ego 
mulierem venderem,tu puerii emere exiftimafti, quia in 
fexu error eft,nulla eft emptio Animaduertendura eft no 
femperlocum habere,pratfertim in forocofcientiat,id qd 
lurifperiti docent, nimirum emptionem conftare,fi folu 
erretur in qualitate rei emptse; qm reuera aliqn nulla eft 
emptio, etqfi folum eft error in qualitate; propterea qd 
aliqn emitur res non folum pp fubftantiam eius;, fed et 
pp qualitates,quas habet:emuttir.n.res,vt vfus hiit apud 
hoies; vfus aut faepe pendet ex qualitatibus mercium, vt 
cernere eft in pannis,& in ferico, & in alijs mercibus . Si 
«bi)cias contra propofita,aliqn emptorem effe cecum vel 
minus peritum mercium difeernendarum,tunc fundi em 
ptorescum non videant,aut non fatis prope cognofcant, 
qd emitur,non videntur in corpus confentire. Rndeo,Si 
error non fit in corpore, eos vere confentire , quia tacita 
conditione emunt,fi in corpore non erretur: & proinde fi q 
erratum fit in corpore,nec coecus,nec minus peritus em 
ptor confentire cenfetur. Ex didlis intelligitur, fi ego la 
pidem preciofum vendidi,quem talem elfe ignoraui, nui 
]am elfe veditione,quia erratu eft in fubftantia.Si tn fcies 
efle.lapidem pretiofum, vendidi Titio hofti meo, cui no 
vendidiffem,fi hoftem eucognouiffem,emptio va!et:quia 
hmoi error nihil facit ad fubftantiam emptionis. Si quae 
ras, Quid fi non fit confenfum in pretio; Rndeo ex l.Si de 
cem, ffdocati,vbi habetur: [Si decem tibi fundum locaue 
ro,tu aut exiftimas quinque te coducere, nihil agitur.] 
fenfus legis eft, huiufmodi locationem aut refeindi debe 
re,aut faltem condudlorem compellendum elfe ad auge- 
dam mercedem locati fundi,ita vt iufta fit. In eadem le 
ge fubiungitur;[Si ego minoris me locare fcnfero,tu plu 
ris reconducere, vtique non pluris erit condudtio,q. qua 
li ego putaui.]Prastereain matrimonio,quod eft quidam 
contraditis inter virum,& vxorem, pari rone eft indican 
dum. Nam fi in perfona erratur, matrimonium non fubfi 
tiam i mpetrationis fiue adeptionis fpcdlant: fi tn non fit 
idoneus,adeptio non eft rata, & firma; non quia clei iens 
diues fit, & fidlse fimulatatque fandlitatis,fed quia benefi. 
cioeft indign 9 ;&caret his dotib,,quas beneficiu poftulat. 
Ite fi hofpi talis domus erigatur, & iu ea certa, quseda ali 
menta coftituta,&reIidla fint ad alendos certae nationis, 
prouinci?,vel loci pauperes; veluti ad alendos Italos; Hi 
fpanus vero vel Gallus alioqui pauj> fingens fe elfe Italfi 
alatur,ac fuftentetur,cogendus eft reftituere impenfas iu 
alimentisfadlas,quia in hmoialimetis erratu quide eft 
in qualitate,fed quae pertinet ad fubftanciam,qm alimen 
ta non funtrelidla nifi ad pauperes Italos fuftentandos. 
De aUihus voluntatis qui eliciti vocantur• 
Capr XIX. 
Rimo quaeritur, Qiiifnam adluselicitus vo 
lutatis vocet ?Rndeo, Duos efie volutatisa T 
dlusjvnum quem Theologi paftim appellat 
elicitum,alterum quem dicunt imperatum. 
Elicitus vocatur , qui fit a voluntate proxi 
me,& perfe ipfam,& qui excipitur taquana 
in fede fua in ipfa voluntate, aqua proxime producitur, 
veluti funr haec, velle,amare,fperare,concupifcere,nolle, 
odiffe.Df elicitus,quia in ipfa voluntatis poteftate conte 
tum,& latentem quafi foras educimusjres quum primum 
voluntati pra: fe ferens boni faciem,&formam obijeitur, 
eaexcitat,mouet,allicit,& fledlit.ac veluti impulfu,quo 
dam elicit ex ea fui appetitionem : ficex filice idlu ferri 
ignita flamma,& corporum coflidiu fontis elicitur: adlus 
igitur elicitus voluntatis proxime ipfa voluntate parittir 
&quafi gigniturex bonolmperatus vero adlus eft,qui fit 
a volutate miuifterio & opera alterius facultatis, qua: eft 
adluproxime gignit.Qiiareadlusimperatusnon excipi 
tur, neq;inhcre"t in voluntate,fed in ea faculcatejaquajp- 
ximeproducititr.&tranfit interdum in materiam aliqua 
ftit;vt fi tu cum putares te accipere Catharinam, accepi j-j externam .Tales adlus funt credere,intelligere,videre,au. 
fti Semproniam.Si tn folum erretur in qualitate perfona 
matrimonium conftat,vt fi duxifti ignobilem vel paupe 
rem,cum tiiexiftimares effe nobile vel diuitem.Obiicies 
Si quis ducat ancilla, q, tn putauit effe liberam,matrimo 
«ium no valet, & tn folum erratur in qualitate perfona. 
Item fi quis accipiat feminam ineptam ad coeundum, & 
ad generandum prolem,matrimonium non confiftic,& tii 
dire, loq ni,comedere,deambulare,faltare, canere,verbe- 
rare,occidere , quotiefcunq; motu,& imperio voluntatis 
adlitantur,autfadlitantur. 
Secundo quatitur, Quot funt adlus eliciti voluntatis? 
Rndeo, Sex efferti vniuerfum, nimirum velle,intendere, 
frui, eligere, colenti re & vti-.quorum numerum S.Tho.co 
mode inducit,& colligit.Nam bonum,qd voluntati folet 
lolum eft error in qualitate perfona. Rndeo, Huiufmodi- offerri,duplex eft; aut finis,ad quem afpirare cotendim 9 ; /*?• 
matrimonium valere, fi folu iuris naturalis ro haberetur: aut id,q3” nos ducit ad finem.'quare bonum appeti bifaria. 
S.Thf- 1 ; 
at vero nulla funt hac matrimonia ,quia ius humanum 
conftituit eadem non valere.c.Adnoftram, de coniugio 
feruo.c.Siquis liber.c.Siquisingenus.c.Sifymina 2,9.q,x. 
&c. Laudabile.c.confulationi.De frigidis,& malefi. 
Item fi quis alteri eleemofy nam eroget ad indigentia 
fubleuadam putans efie pauperem, cum tamen diues fit, 
donatio no valet,&qui accipit!, reftituere debet eleemo 
fynam acceptam.-qffi I icet fit error in qualitate perfona, 
huiufmodi tn qualitas in eleemofyna ad fubftantiam per 
tient , quia eleemofyna datur ad trufeciam, & inopiam 
indigentis fubleuandam : Vbi vero quis aboa raiferia,& 
contingit.Primo bonum, quod eft finis,qui pp fe appeti 
tur tanquam ineundum vel honeftum : fecundo bonum, 
qf eft vtile ad finem affequendum. Rurfus bonum quod 
eft finis,pdt trifariam expeti.Primo fimpliciter,vt eft qd 
ineundum, vel honeftum,qd perfe &pp fe voluntati pia 
cet,ac !ibet;&hac rone velle,qui eft adlus voluntatis ver 
fatur in bono;quodftatim atque voluntatiobijeitur,eam 
folet alliceredca vt id voluntas approbet ac fequatur. Se 
eundo rao bonum appetitur pp ipfum, & cuius gratia a- 
li_a expetuntur,ita vt fit finis & terminus eoru, & habeat 
ronem finis,quem dixerunt Philofophi, efie id,cuius gra 
ti a
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.