Joji Inftitutionum Moralium. 1052 
Deo innititur tanquam norma,& regula,qua certo diri 
gitur. Poftremd,quia eft habitus diuinitus infufits.Virt* 
igitur Theologica intedit in Deum.vt in obiedtum, Affi 
ne fibi proxime propofitu,& vt regula , qua certo nitif, 
*tqj dirigitur, & vt caufam fui effedlricem. Ac vero vir 
tus moris nihil horum habetma ipfa etiam religio quae 
circa Deum tanquam rem obiedlam verfari vf, non re- 
fpicitDeum.vtobiedlum proximum,fed tm,vtcum,cui 
cultum, & honore debitum defert, ita vteius proximu 
obicdlu fit cultus,& honor,qui Deo Optimo JWax imo dc 
betur,&tribuitur .Regulaitem virtutum moraliu qua 
diriguntur,non eft Deus,fed prudentia,cuius dudlu,80 
pratferipto omnes virtutum moralium adtiones guber- 
pantur,& referuntur in finem debitum rdni Nam Ca- 
ftitas,Fortitudo,& luftitia fuas fundliones exercent, ,puc 
Prudentia pratfcribic,& praecipit. Ac Fides diuina credit 
|diquid,quia eftdi<£fum,& patefactum a Deo; Spes ex pe 
diae bona xterna,& cxleftia,quia Deus promifit fe ea be 
ne merentibus redditurum : Charitas diligit Deum ££ 
ipfum,amateum ante,& fuperomnia, Sc Proximum pp 
peum,vt gratia, & gloria: participe,& fimul, quia Deus 
id voluit.Ptaetcrea, virtus moralis exercitatione,& aflue 
tudin?comparatur:VirtusTheologica non item, neque 
«nim fit,& exiftit ex nobis,fed diuinitus datur, & in me 
lem infunditur. Ex quo efficitur,vt fcientia Theologica, 
quamhominu magiftcrio,induftna, & labore difcimus 
virtus theologica non fit,qm opera,&ftndio,& exercita 
lionc acquiritur.nodiuinitus infunditur:& regula ipfius 
«dircftrix,& prxceptrix,& magiftra eft ro, & ex rdqe ar- 
gumentum, vnde deducitur. Colligitur etiam, Fidem, 
Spem,&Charitatem noftrisadlibus acquifitas, non ef 
fe virtutestheologicasiprobabilc fiquidem putamus(vc 
tc.Ttioli.c.i i.q 6.tradidimus)Ex adlibus virtutum infu 
fatum habitus generari, quos fcholx paffim acquifitos 
appcllantiqui quidd habitus funttheologici, quia circa 
Deum tanquam circa materiam, & rem obiedlam occa 
panturmon tamen fune virtutes theologice,quoniam no 
infunduntur a Deo. 
Quarto quaeritur, An fpes fit virtus theologica,non fo 
Jum ratione,fed re a Fide,& Charitate diftindta . Qiiida 
▼t legimus apud Scot.& Gabr.3. di.2.6.q. 1, voluere folu 
ratione differreiitavt fpes fit fides, & charitas aggrega 
tione quadam,qm fpes defiderat,expediat,& amat bona 
sterna,quae credit futura.Putarunt alij fpem re effe ide, 
quodfidcsirone tn diftingui; perinde, ac fi Fides credat 
generaliter, quicquid eft didtum a Deo; Spes credat bo 
na gloriata Deo promifla,& iuftorum meritis reddenda. 
Sedhxc omnia temeritate nd carent. Altera eft fentetia 
coi confenfu a Theologis recepta, Fidem, Spem,& Cha 
ritatem efle tres virtutes re diuerfas,& diftindlas,ex re, 
& materia obicdla,in qua vcrfanturiadione item,&of 
£cio,quod pratftanc, & obeunt; ac facultate,cui infunt. 
Fides n.in mtclledlu,fiue rdne fede habet,Spes in volua 
tate.Charitas in voluntate quidem inhxret, fed eam fpe 
affedla requirit,& poftu!at.Fidei,eftcredere;Spei defide 
rarc,&expedtare. Chantatis, amare.Frxtcrea.Fidesin 
Deum tanqua in verum fertur ;Spcs, tedit quide in Deu, 
fed taqua nobis bonu;Charitas vero proponi: fibi Deum 
(tanquam bonum in ipfo,&ex ipfo , Sc propter ipfum. 
Quinto quxritur, Spes quem ordinem habeat ad Fide, 
<5c Charitatem?Rndco,vt docent S.Th.2. 2.q. ir.art.?, Sc 
S.& 1 ,x.q.di.ar.4.& Gab.j d.id.q. i.art.3.dub.2.cum 
ordine habere,que habent inter (e a dius,& officia.Nihil 
boni cupimus, appetimus,& expediamus,nifi prius fue 
rit mente apprehenfum, & cognitu.Vndc origine,& cau 
fa,Fides eft Spe prior,& anterior,fperamus.n.bona nobis 
promifla,& noftris bencfadlis reddenda, fide vero credi 
mus talia bona efl'e,& nobis a Diuina bonitate gratuito, 
& liberaliter promifla,abeaq;nobis benemerecib.confc 
tenda.Vndeadlus fidei effe pot fine adtufpei,'none con- 
£rario;& a dius fpei aliqhelt abfque chantatis operefed 
ndcdtra.Porrdfpescaufaquoq;,& origine charitatem 
antecedmquia prius Deu,vt bonu nobis optamus; dein 
de vero eu pp ipfum diligi mus. Nec refert,q^ fides,fpes, 
& charitas nmul aliquando in animum infundantur. 
Sexto queritur,Quo padloperadluu fpei iultus me 
ritum apud Deum habere queat, cum fpes defideret, & 
CxpcdlctDeum, vtnobis bonum 1 , Accommodum, quod 
A eft Deum tn noi ipfos referre ? Refpondeo.fpem efle 
plicem.Mercenariorum vnam,alteram,filiorum,& filia, 
lem ideo a Theologis nominatam.Meicenariusenim ex 
pediat fui laboris mcrcedem,& ftipendium, nec tam r6* 
nem habet eius,qui eft mercedem redditurus,quam mer 
cedisfibireddend?;hancetcnim,vtfcopum,& finem fibi 
proponit,quia,nifi padlum de ea foluenda , interuenerit 
minime laboraret. Spes vero filiomm expedtatquidem 
a Deo bona.fedvta patre recipienda,& proinde ad eum 
fefe conuertit tanquam ad benignu.&munificum bono^ 
ru largitorem,& qucra.vt datorem boni', quod expediat 
amare experat incipit deinde amare pp ipfum.Spes ita 
que eft virtus Theologica,no mercenaria,fed talis, qu?_ 
lis eft filiorum,qu? fertur in Deum tanqua commodum, 
& bonum nobis.fednon pp nos tanquam pp vltimum 
fine,&terminum,licet nec explicite pp ipfum; quemad 
modfi honeftas appetitur,&diligicurnon tanquam viti- 
mus finis,tn quem omnia referantur,fed ea rone,qua ho> 
jieftas eft. At v irtus.Ac honeftas ipfa fua conditione,& na 
B tura implicite,& tacite referturin Deuin.quamuis non 
exprefse. Sic etia Spe appetimus,5c optamus nobis Deu. 
fed totum hoc implicitc,& tacite, licet non explicitc di 
rigitur, 5c refertur in Deum. 
Septimo quxritur , Quare inter virtutes theologicas 
ponatur fpes,cum tamen in moribus nulla fpecialis vir 
tus conftituatur.quae fpes noftras, Sc defide na , qu?sut 
animi perturbationes moderetur,& frenet?Quidam exi 
ftimant,inter virtutes morales effe vnam fpccialem , & 
certam,quf circa affedlioncmanimi.nempe fpem,verfa 
tur.A; eam efle magnanimitatem.Sed certe magnanimi 
tatis folum eft corrigere,& temperare fpes,&defideria 
rerum magnarum,excelfarum,Sc fublimium.ne ea,qux 
facultatem, & vim noftram fuperat,&: excedunt,immo 
dice appetamus.Quare inter virtutes theologicas redlfe 
fpes ponitur,quia,quxfperantura Deo promifla, &red 
denda,magnafunt,pr£Eclara,&excelfa.Pra;terea infun 
dit nobis virtus,vt ca,qnia funt diuinitus promifla, fpe- 
remus,&expediemus. At veto in moribus exdem virtu- 
2 tes,qum exteras animi perturbationes componunt, 5c fe- 
dant,cohibent quoq; ,& temperant fpes noftras futura 
rum rerum. Non igitur ad id fpecialis virtus moralis de- 
biiit inter exteras reponi. 
Odtauo quxritur, An fpes.qux charitate caret,& in- 
formis a Theologis vocatur,fit fpeciale Dei donum? Re- 
fpondco,efle,ficut etiam Fides a charitate feiundla.Quoi 
efficitur,vt quemadmodum nemo abfq; fpeciali Dei au. 
xilio,quod voluntatem prxuenit.cxcitat,mouet,&:adiij. 
uat,credere por, fic dt per lolas naturx vires fperare ne 
queam us,qux funt nobis diuinitus promifla, nifi gratui 
to Dei munere excitati moti,& adiuti.Etquatcnusprx- 
mia noftris bonis operibus,& meritis ex Dei gratia pro- 
ucnientibusreddeda.lnfiftesjfatisefle, fiDei munerecr® 
damus,ea efle a Deo promifla , bene merentibus fuo tj?e 
conferenda Namcumprimu hxcquifpia crediderit,po 
terit per feipfum ea exoptare,&cfperare.Rhdeo,nequa|. 
id fufficere,quia fperare nequimus, nifi D«us cogitatio 
nem bene fperandi nobis iniecerit, qua ex citemur,voce 
, mur,& moueamur:ac rtirfusnifi poli cogitationem inic 
diam , voluntatem monendo impulerit,&adiuuericad 
fperandum,Q_uod eft dicere,requiri fpeciale, Sc fuperna 
turale Dei auxilium prsueniens,qux eft cogitatio bene 
fperandi voluntate precurrens,& quam, Gratiam opera 
tem Auguftinus appellare cofueuit,quia ea efficit Deus 
in nobis fine nobis,id eft ante noftrum cofenfum: Sc prx- 
terea auxilium cooperans.fiue adiuuans,qux eft gratia, 
qua voluntas cogitatione excitata,vna cum ipfoDeoo- 
perante confentic appetendo,& fperando.Porro tum co 
gitatio bene fperandi.cum auxilium Dei nobifeum ope 
rantis in eliciendo confenfu,eft fpeciale,& fupernarura'' 
le,gratuitumDeibeneficiu,& munus;fpeciale quidem, 
quia illud his,&no illis hominibus & quibus vult,& qn 
vult,da:Deus: fupernaturalc,quiaex folisnatur* virib. 
non exiftit:gratuitum,ed quod nec naturx, nec perfonx 
debitum fic ; & proindegratis,& liberaliter datum. 
Nono quxritur, In quonam , tanquam in re, & mate 
ria obiedla fpes vcrfetur?Durandus in 3.dift.i^.q 1 -Sc in 
x.dillin. i.q 2.Cenfuit,proximum fpei obiedlum noefle 
rem extra nosconftitutam,fcdadlum,quorcs extra nos