nn - InfUtutionum Moralium, 1212
parias recitent preces, nec fibifruffus, qu i ratione cantus
in choro debentur,acquirunt.Caeteri vero Clerici Eccle-
(iafticuffi praeceptura implent, ac feruat, fi Diuini Officij
penfum alibi,quam in templo perfoluant.
Qufrcs.ancpiiure Clerici cum priuatim Horarias.pre
ces Canon icas recitant,, fatisfaciant Ecclefise prascepto,
vbicunq; voluerint ? Rndeo,fatisfacere, dummodo locus
debitam attentionem non impediat, aut ctim religione,
qu* Diuino officio debetur,non pugnet,nec alijsprabeat
offenfionem.Nec enim fine oftenfione aliorum in vijs, p]a
teis.alijsve locis publicis,& profanis recitari queunt,nec
attente,ftudiose,& religiose in ijs;lccis,in quibus frequen
tesfunt hominum conucmus,clamores,tumultus,& flrer
pitus forenfes.fiue profani.
*J)e Attentione y quo in recitandis precibus
Canonicis ture communi requi
ritur, Cap. XII.
S Ciendum efl,in c. x de celebr.Miflar. conflltui.vt flu-
diose,& deuote Officium Diurnum,& nodlurnum re
citetur. Vbi GloffaiVerbum ffludiose] ait ad pronuntia-.
tionem exteriorem referrhfdeuotej ad interiorem animi
affedium.De hac ic agit Nauar.in tradi deorat.c 13.
Primo quaeritur,Quocuplex poffiit clfe attentio? Riideo
cum S.Tho.i.i.q.Sj.ar. t3 .triplicem efle. Prima efl,qua
ad verba ipfa animum attendimus,ne in illis pronuntian
dis erretur: Altera,qua ad verborum fenfum animum at
tendimus: Tertia,qua attendimus metem adfinem nobis
in ipfa Oratione propolitum : atq; hxc poftrema in duas
deducituraur enim efl attentio,qua attendimus, aium ad
Deum ipfum, inque tota oratio refertur, autqua attendi
mus ad rem, q precibus a Deo impetrare.conamur. Et fi
ctu mens orantis pot efle intenta Deo, in que oro dirigit,
ficetpottota cogitatione inhgrere in facra ChriftiDhi
naturahumana,& in ijs,qu*ad ipfam fpedfant, perqu*
mens fefe erigit ad diuinavVt docet Caiet.i.i.q.83.3.13.
Nau.de orat. c. 13. n.35. Attdntioitidem, quaicunq; fit il
la, tripi iciter contingit ;aut enim adhi cogita mus,& aiad
uertimus,aut vi,& virtute alterius prioris attetionis,aut
habitu duntaxat in re aliquaattendimus.Propona exem
pium : Incipit quis Ptalmum recitare, &inanimohabet
attendere; deinde vero nolens varijs cqgitationibus huc,
& illuc diltrahitur: totos tn Pfalmus attete recitatur, vi,
& virtute primae illius voluntatis, qua voluitattento aio
PfalmD recitare ; in ea enim voluntate perfiftir,quia non
fila fponte diltrahitur, nec ab ea per a diu contrarium re
cedit.Habitu vero is attendere dicitur,qui preces recitat
vfu,quo recitare confueuit,nihil cogitando de eis, nec ad
eas nimiru aduertendo:Et he.c attetio pot efle in dormie-
tibus,& in agentibus aliquid folius imaginationisimpul
fu,vt redte Gabriel in Canone Mifl* ledi6.explicat.Dor
mientes enim ob aifiduum morem , & vfum canendi, vel
inftrumcnta mufica pulfandi fspenumero canunt,& digj
ros monent,ac fi fides,vel cy tharamdyramve pulfarent. J
Sic etiam contingit interdum,vt dormietesToquautur,&
fu a peccata confiteantur, & preces folitas recitent. Duo
primi attentionis modi,ad preces Horarias fuffidunt: po
ftremus minime, quia abfq; vIlo voluntatisadlu 116 raro
contingit ,& prscepto, & legi mimmefatisfacimus, nili
fponte,& voluntate feruemus, & impleamus.
Secundo quaeritur,An prima attentio,qua auim attenr
di mus ad verba,ne in his proferendis ere mus,fit oino ne-
ceffaria ad fatisfaciendu Ecclefi* prscepto ? Quida affir
mant, & adduntnon fufficerefccfam,& tertia ani mi atten
tionem.fi reuera prima defit At negare videturS.Thom.
2,i.q.83.ar.i3.cum ait,fatis efie.fiad verba, vel adfensu
verborum attendamusxui quidem fniaeego magis afien
tior.Et itafentit Caiet.z.z.q.83 .ar.13 .Sot.lib. 10.de iult.
q.5.a.3.Nau.deorat.c.i3.0.13 & fequentib.quamuisin
c.zo.n.iS-contrarium fignificare videatur.Na Oratio,q
ad Deum funditur,magis in fnla verborum, q, in fono ip
fo,&vocecofiftit:& Deus potiusattenditad id, qd dice-
se volumus,quam ad id,quod ore profertur. Item,Orare
A ideo rabemur,vt animum ad diuina antendamus. Dices'
primam attentionem,qua attedimus animum ad verba
effevclutifundamentum , &fubftantiam attentionu c£.
tera,rn-Ite,ep ipfo,quod quis precari voce debet, & atten
te,prrceptpquoq; cogitur redle proferre: at id facere no
pot, nili aliquardnecuram adhibeat, ne in pronuntiado
labatur RndemSiquisexpertus elfet,fe perpera m,& de -
prauate proferre,curare aliquo modo deberet', ne in pro
ferendo erraret . Qiiitn experimento nouit fe in proiiun,
tiandpnon labi, fatis e fi, fi ad fenfum verborum animum
attendat, vel ad finem ipfius Orationis, vel ad Deum.ad
quem oratio refertur,
Tertio quxritur, Quotuplex fit mentisdiftradlio Re.
fpondeo, duplicem efle; Vnaeft explicitb, fiue expreflim
voluntaria, qua quis fcienter mente ab Oratione in alias
resdi.ue.rtit:Altera eft,qua quis quadam iuris fidf ione di,
ftradius.efle dicitur,eo quod alia opera facit,qu* mente,
& animum,necelfaripdiftrahunt. Vcfi quisdum penfum
Hoiaruexoluit,fimul fpote fua,fcribat, difputet,pingat,
5 vel legatmamad duo hmodi opera fimul attentus efle 116
potxrgoquia fcienter prxdidla facit opera, fua volunta
te ab Horanjsprecibus,in quibus deberet attendere,ani-
muni diuertit; & tum prima, tum fecunda mentisdiftra-
dtio impedit,quo minus praeceptum impleamus. Ex quo
fit,vt Titius cotra,aut prseter fuam voluntate diftraftus,
cum recitat, praeceptum feruarecenfeatur.
Qiiartdqu??ricur;Num ad fatisfacicndum pr^ceptofa
tis fit voluntas, qua Titius codicem precationfi Canoni
carum de more manu capifaut templum petit, fuum Ho
tarum penfum redditurus,quamuis poftea preces recitet
animo pr^ter voluntatem diftra«flus?Refpondeo cu Nau.
deorat.c 13 .n. 17.8c cum Maiore 4.d 11.q.7 poftconcln-
fionem 4-fatis eremam eo ipfo,quo alterum illorum mo
re folito facit,in animo habet fuum munus,& ofliciu pr^
flare,&obire; & proinde debitam animi attentione Ho-
rarijs preeibus accommodat.
Quinto quaeritur,An fint duo Ecclefiae praecepta,vnuiA
de recitandis precibus Canonicis; alterum de ijsrecitan-
2 dis attente?Quidam affirmant. Sed probabilius,& verius,
alij negant.djcentes vnu tm efie praeceptum;qj enimpr£
cipit Ecclefia,efl,vt preces Horariae perfoluantunqfl ve
ro attente recitentur,efl praecepti modus, & circunftatia,
Obijcies,duplex peccati genus in hoccomitti poffe:vnu,
fi Clericus Horarum penfum non foluat. alterum,fi fcien
ter diftradlus preces Horarias recitet Duo funt igitur p-.
cepta,& de recitando,5c de bene,& attente recitando.Re
fpondeo,hoc argumento folum effici, vt praceptu de reci
tandis precibus Horarijsdupliciter violari contingat, Sc
omiitendo,& male eas recitando; quo etia modo, annute
ponfeflionis prsceptum negligi dupliciterpoteft, videli
cet, omittendo, & male peccata confitendo.
Sexto quaeritur, An qui fua fponte diflrahitur,& toto
animo in alia per cogitationem difperfo preces Horarias
recitat,lethale peccatum committat.Et an Ecclefiae pre-
ceptum impleat? Hoc idem efl, ac fi quaereretur,An De
cretu m Ecclefite in c.Do]entes,de celebr. Miflar. interio
rem mentis attentionem praecipit,an folum exteriorem,
ita vt folum praecipiat, n$ quis dum Ecclefiaflicum per-
foluit Officium, aliquid operis efficiat, quod animi debi
tam attentionem tollat, vel impediat ? Dua;funt opinio
nes. Prima tradit, in eoe. folum praecipi exteriorem atten
tionem, ac proinde nullum lethale peccatum admitte
re, & praecepto fatisfacere Clericum,qui fola euagatione
mentis vitro diltrahitur. Sic quidam iuniores,& citant
Innocentium,Hoft(enfem,Ioannem Andream,Abbatem,
8c Ancharanum in c Dolentes,citato Et proferunt Glof-
lam in Clement.T.de celebrat.Miflar.Et Antonin.par.3.
tit. i3.cap-4 $.7 Angel.Horanum.zS.Silueft.Horaq-it.
& in Rofa aurea,cafu p.Rofel. Hora num.3. Pifan.flora
num.3 .Durandum 4 d.ij.q, n.num d.Palud^.d. i5 .q-5
art.z.concluf 4.duobus argumentis mouentur;vno,quod
in cap-Dolentes,dicitur, vt Clerici perfoluant Diuinum
officium attente,& deuote,quantu eis Deusdederit: qui
bus verbisconfilium,non praceptum dari videtur.Alte
ro,qudd.Ecdefia nec praeipit,nec vetat,nec punit fi mph
citer adlus mentis interiores,ergo nec imperat internam
mentis attentionem,
Opinio
