«I 
I2IJ Inftitudonum Moralium. n\6 
pedit eam,quam horaria» preces requirunt, & poftulat; . 
qm vtriq; ptfcepto fatisficimus , fi anima adJD.su ipsu, 
rcsq; diuinasatcendaauis,etiamfi nihil de verbis quae di 
cuntur cogitemus rogabis.An aliquo mdpeccemus.ftv- 
trumq; corii fimul pftemus?Caiecanus in opuf to.i.tra. 
4 affirmat veniale peccatu m committbqii id fcieter fit* 
neq; vlla fubcft iufta excufatiojalioqui nullum efle pec 
catum.Nauarrus verdinMan c.z i. nu-8.de oratx.itf.n. 
7 i.& Maior in c. 4 d.i 8.q.S.abfolute negant vllum pec 
catum admitti: Et hoceft probabilius,& verius.In eo tu 
conueniuntomnes nihil efle peccati,fi preces recitentur 
eo tempore,quo Sacerdos in Miffasfacrificiofubmifla,&: 
tacita voce Deum peccatur, 
Vndecimo queritur, An in ijs precibus.quas folii m pie 
tatis fludio,&non r5ne prascepti funduntur,requiratur 
mentisattetio.ita vt peccemus,fi animo vitro diftradlo 
recitemus? Gabriel inCanon.Miflas ledi 6i.negat vllum 
peccatu admitti: quod probat, quia hmdi preces vitro 
recitamus,ergo non iubemur animum ad preces attede- 
re. Hoctn Ledefmiusin 4,p.i.q.id ar p.dub.2. refiuac B 
affirmas veniale faltem peccatu admitti. Idem quoq; do 
cent Sot.li. io de iuft. q.ar.45.'concl.6.& 7 Nau deerat, 
c. 13 .& ro huius eft,quia oratio libera quidem eft:ab ea 
,n. vacare,& ceffare poflum s 5ateo ipfo, q> funditur cora 
Deo,fundi debet prout ipfiusorationis ro, & natura po 
ftulat,ac vtdecetDiuinaMaieftate. Quemadmodu libe 
re quidem Rege,vel Principem alique adimus , &cu eo 
]oquimurr;at nihilominus eu adire , & alloqui debemus 
conuenientercius honori acdignitati:a!ioqui inurbani, 
agreftes,& ruftici optimo iurecefebimur.Illud tn eft a- 
nimaduertcndunqaliqh contingere, vt quisrecitet ali 
quas preces non animo quidem , & voluntate precandi- 
Deum,fed fecum loquendi,fe reficiedi. ac mente alio di- 
uertendi,&tuc nihil penitus peccat,fi preces recitet fcie 
teranimocogitatione diftradloiquemadmodu fi.qufda 
alia fecu loqueretur qui fpia, vt metem alio defedleret,' 
& huc fortaffis Gabriel fpedlauic. 
DuodeGtmdqua;ritur,deeo,qiii nihil animaduertens 
bonam parti! Ecclefiaftici officij perfoluit animo varijs C 
cogitationibus diflra dio , an .f.repetere debeat .Rndeo, 
nihil repetere debere : nimirum, quia mentis diftradlio 
hninim-e-fuit voluntaria Sed quid de eo iudicandu,qui re 
cit¥r, & poflea penitus obliuifcitur id quod ante recita- 
rat?Hinc.n-exiftut, & fuigOt mulicru Ln ais fcrupuli, 
qui cu integrum Pfalmum recitauerint.nq recordantur 
amplius id,quod recitauerant,& ideo repetunt, ac dein 
deobliuifcucur.quod repetiueriiic Hifcefcrupulofis ho 
minibus mederi oportet fuadendo eis,vt nihil repetant: 
alloqui fifemeleis concedatur,vt didia replicent, innu 
meris fcrupulis adituspatebit: nam tertio,& quarto,ac 
faspius iterata a capite recitabunt. 
De cau[is,qup iuftam precationum Qanonica~ 
rum Vacationem, ($f excufa- 
tionemdare queunt. 
Cap. XlH, 
C Onftanteromnes docuere,cjuibufdam de caufis CIc 
ricos immunes,ac liberos efle a lege,& pcepto reci 
tandi preces Horarias.fed qnam illae finr,inquirendu eft 
Primo quaeritur, An fit iufta,cxcufatio infirmitatis,fiue 
incomodae valetudinis-Rhdeo.cx coi omnium fnia,Cle 
ricos ob infirmitatem corporis,ex toto,vel ex parte libe 
rari a penfo Horarum Cahonicaru.Sciendu tn eft nonul- 
Jas efle corporis egritudines,quae Clericos ab eo onere, 
& penfo no foluunr,& eximunt:quia tantummodo ineo 
moda quada valetudine corpusafficifu,quales fcrS fune 
capitis,pedloris,aut ftomachidolores. Deinde funt aliq, 
morbi,qui ad tempus tm iufta m cxcufationem afferunt: 
qualis folet efle quartana febris iuueterata,aut leuis ter 
tiana non multum vexansjvc docet Nau.de orar.c.i i.n. 
3 &jn Man c.25 .n. 100,Si quarras,an qui quartana febri 
laborar,veIqui credit fe aliquo impedimento implican- 
dii.quo minus fuo tpe poffit preces Horarias recitare,de 
beat tps pr£uenire,&officiu Diuinu,ex toto foluere,Meo 
A iudicio fi ante,vel poft impedimentum pdtcommoda to 
tum officium perfoluere,id proflare debet.Secus, no ite 
Quaeres igitur,qualis, aequata infirmitas fic.quaiCle 
ricum abeo onere ]iberet?Refpondeo:eam efle,qua; cnr 
poris valetudini grau itet nocet. Quaeres deinde, quid fi 
ciendu,qh dubitatur,fit nec ne infirmitas grauislRndeo 
fi commode Prasfedlus.vel Superior adiri poffit,petenda 
eft ab eo Indulgentia,per quam lege foluamur.autcon- 
fulenduseft medicus,cuiuscdfilio, & indicio de morbi' 
grauitate.flandum eft-Si petas,an cum de morbi graili- 
tatedubijfumus,folum fufficiac Medici confilium, vt a 
penfo Horarii liberemur,an vero interuenire quoq;de- 
beatSuperiorisaudloritas, qui nos Indulgentie fleueii. 
cio excipiat a lege?Sotus Ii. 10.de iuf.q. 3,a.3 ,vf innuere 
requiri etiam Superioris affenfum, & uutum.Nauarr.de 
orat.c.z i.n.aiS.&ca. 1 i.nu.4 docet folum Medici indi 
cium fufficere,quia etiam cum ambigimus,an ieinniutn 
feruare debeamus, fatis eft Medici confilium, de grauita 
te morbi indicatis,&: quia ita eft vfu receptu: nam Me 
dici tm confilium peticuriSed.n.cum dubium,& incercu 
nobis eft,corporis valetudini nociturane fit precationu 
Canonicam recitatio, Medici confilium fequi debemus: 
qui fi iudicaacri': eam graue damnum allatura corpori, 
liberi fumus a lege:atq; hscfuic Nauarri fnia: non quia' 
Medicorum fit a lege nos foluerc, fed quia eorum eft.fu- 
dicaredc morbi grauitate,vel lenitate,quibus, grauem 
morbu m efle dicentibus, corporis valetudini confulere 
nos oportet.Quemadmodum;/!Medicus fenferit certum, ■ 
queadam cibum efle lethiferum, ab eo abftinere debe 
mus,non q> Medicus ipfe nobis legem conftituac,fed g, ci 
bos faluta.res,aut e contrario infalubres,&noxios often- 
dat-Si vero cdfilio,iudicio Medici res adhuc dubia,& 
incerta fit,tunc requirendus eft a Superiore a(fenfus,quo 
a !egeeximamur,&:in hoc locii habet, quod dixicSotus: 
eft. 11. neceflaria Superioris indulgentia,cuius eft legis im 
munitate,& vacatione Horarii concedere,non Medici. 
Secundo quxritur,Anqui morbi caufa Diuinum offi 
cium commode perfoluere nequit.debeat falce aliu au 
dire illudrecitatem? Gerardus.que proferunt Siluefter, 
Nauarr.&alij,affirmabat eiufmodt asgrotu audire aliu 
recitantem debere,quoties comodd poflet audire, & nou 
recitare. Conflans eft tn olum opinio,ea lege minime,ce 
nerimeq; .n.vllusextac Canon,quo id praecipiatur, neq; 
ratio,quae id fuadeat.Ica Nauarr.deora.c. 11 nu.S.Silu. 
Hora.q.4.ex Innocecio,& Abbate,& alijs in c. dolentes, 
& c. i.dccelebr.Miflar. 
Tertio quasritur,an cxcus iuftam habeat excufationc?- 
Rndeo,in casco,ex parte,non aut ex toto iufta effeexcti- 
fationS cccitatis,cu legere nequeat,at fi cdmode pdtfibi 
fociu adfcifcere, qui cu eo officiu perfoluat -.debet ei fe 
adiungere,vt ait Nauar.de orat.ca. 1 i.nu. 13. 
Qiiarto queritur, An infirmus eo ipfo , quodeft immu 
nis,& liber ab Officio Horario ex coco recitando, fit etia 
liber ab eodem ex parce perfoluendo?Hanc quteflioncm 
tradi. Nauarr.de orat.c. 11 .nu.6.& fequentibus. Caufa 
quaeftionis hxc,eft quia qui totum foluere, aut pntfhre 
non p6c,qd debet, vel quod vouic,aut quod promific.iu- 
rauitve,debet ex parte implere, fi commode poflit. Qui 
etiam totum quadragenarii! ieiuniu.quod proxime ante 
Pafcha recolitur, feruare non poc, debet quibus diebus ; 
poteft:& qui in die leiunij femel tatum edere nequit de 
bet fe ab efu carnium concinere : qui etiam certo die fe 
in iudicio no fiftit, aut debitu non fo!uit,vci oportet, de 
bet id prae flare pri mo quoqjtepore opportuno:ergo,a fi- 
mili,infirmus,qui totum officii! Ecclefiafticti perloluere 
nequit,debet partem,quam poteft.Refpondeo,in primis 
in hunc modii,aut infirmus poteft maiorem fui penfi par 
tem reddere,aut fecus.Si primiim,debet eam partem p- 
foluere,& hoc conficiunt argumenta propofica Si [ ecutl ' 
dum,tunc liber eft a lege recitandiquamlibet Diuiuiofti 
cij partem:neo;enim lex omnis,qua quippiam debemus 
cfficere,obligationem affert quamlibet etiam minimam 
partem facifdi. Veluti fi quis lege aliqua cogitur Roma 
ire,non debet medium iterfacere, fi adeam neqaeati 1 - 
ueniremec qui in die feftorem diuinam audire nd poreit, 
debet quamlibet eius partem minimam audire. Siit afic 
multa,qu^fiex toto perfolui nequeiit, poflunt,& debet 
per partes,qd in debitis pecuniarjjs contingm.Alia vero