?22P 
Liber Decimus. 
'DE %ESPONSO^H S. 
Septimd!qua:ritur,curdi£la fint Refponforia? Ait Ama 
larius.Refponforium dici, quod alio aliquid recitare de 
fluente, alius refpondcat.Vnde Ledlionem fiuelonga, li- 
uebreuiorem, quae legitur poft Seflionem , fcquiturCan- 
tus, qui idcirco vocatur Refponforius . Dicitur vero Re- 
fpoforium breue, quia poft Legiones flue Capitula CVio 
rus verfus.fub breuitate quadam decatat;ac proinde illi 
verfusquos abfolutis legionibus quafi refpondendo brc' 
uiter concinit Chorus, merito Breuia Refponforia vocan 
tur.Inftituta autem Refponforia dicuntur ab Italis.Dein 
de Refponforia folent ipfis Ledfionibus cohaerere Nam 
aut fumunturex Scripturis, ex quibus ipf? Ledlionesjaut 
ex fjs,quae tempori conueniunt; & olim in Nodlurnis Vi- 
gilijs cuiuflibet diei Dominicae,vltima LedfiodeTrinita 
te recitabatur,& ideo Refponforium erat illud : Duo Se 
raphim clamabant alter ad alterum,& reliqua:quod to 
tum eftdeSandla Trinitate, & etiam nunc recitamusin 
diebus Dominicis non impeditis,quamuis Ledlio de San- 
dtaTrinitatefit praetermiffa. DeRefpoforijsagit Amal. 
Jib.4-deEccIefiaft. Offic, cap.y.Raban.lib.t.de Inftitut. 
Clericor.cap.33. 
DE VEKSIBVS 
Non6Quaeritar;Q_uaredi(fti fint verfus ? Refpondeo, 
quiainftar verfuum cocinuntur;recitanturaute poft Re 
fponforia Breuia,& poft Hymnos, & ante Orationes. De 
verfibus Amala librodeordin. Antiphonarij,& libr.4.de 
Officio.Ecclefiaft.cap, 11. & cap.46^ 
DE 0KtAT10'J(Jl$VS 
Decimo quaeritur,quare Orationes Colledl? dicantur. 
1230 
A De alijs quihufdam 5 qua nyna cum precibus 
Q'amnicis recitari confueuerunt. 
Cap, XVI. 
P Rimo qusritur, An ad Horas Canonicas Paruum B. 
Virginis Officium pertineat?Refpondeo,Horas Cano 
nicas multo ante huiufmodi officium fuiffieindituras Vr 
banus fecundus,tefteB.Antonin Part.i.tit i<5.ca.r.$.2.j 
&tcfteDurand.in Rationa. diuinorum officiorum lib.6. 
capit. i.num.7.& Rodulpho in libello de canon obferua, 
propofit.20.;n ConcilioClaramontano in Aruernisanno 
falutis loptf.inftituiffe fertur preces horarias B. Virginis, 
& praecepiffe,vt Clerici eas quotidie recitarent, inftituif- 
feetiaro Officium eiufdem B. Virginis, quod in Sabbatis 
minime impeditis Clerici perfoluunt; ficut antea in C6- 
cilio Piacetino,addiderat nouem praffiationibusantiquis 
B decimam ; E c te in veneratione B, Virginis collaudare,& 
reliq.cap. Sanatorum dift.70. 
Atcomunis Summiftrarnm,&Canonici iurisinterpre- 
tum habet fententia , huiufmodi paruas preces horarias 
non iurefcriptOjfed vfu tantum, & confuetudine vim le 
gis habente,recitari. Verifimiliuseft Vrbanum II. ineo 
Concilio lege fanxiffe,vti recitarentur: fortaffis tam€ no 
eft talis confuetudo vfu,tunc temporis,recepta,quat dein 
de paulatim in confuetudinem abijt. 
Secun do quaeri cur, an Clericus,qui iure cogitur preces 
horarias recitare, debeat etiam perfolucre Paruum Offi 
cium B. Virginis? Refpondeo; olim ante Breuiarium edi 
tum a Pio V. Clericus cogebatur, praedidtum Officium 
Paruum tuxta morem , & vfum fuae Ecclefia: perfolucre; 
illud enim quaedam Ecclefia; in Choro canebant, ceterae 
non item At vero Pius V■ Clericos liberauit a penfo hu 
iufmodi Paruarum precum,quandopriuatim extra cho 
rum preces Horarias recitat,quamuis non fuftulerit lau 
dabilem confuetudinem Ecclefiarum eas in choro can- 
& quare ante Orationes femper dicatur Oremus? Rcfpon £ tantium;,- vt coli igitur ex litteris eiufdem Pontificis Bre- 
deo . in vitaloannis Epifcopi Neapolitani, itaferiptum 
contineri: Sabbato autem fecunde hora diei laetus ad Ec- 
clefiam procellit: & afcenfo tribunali ex more populum 
falutauit: refalutatufq; a populo orationem dedit:& coi 
ledla oratione fpiritum exhalauit. Quorii verborum hic 
videtur effe fenfus.Cum ait: [ Ex more populum faluta 
uit,] indicat illud, quod Epifcopns ante orationem dice 
re confueuit:Pax vobis,cum fubdit . [Refalutatusa po 
pulo, J fignificat,quod populus refpondere folet; & cum 
fpiritu tuo Cum addit: [Oratione dedit: ] eft illud, quod 
ante orationem praemittitur; Oremus. Et quod fequitur: 
[Colledla oratione,] idem eft, quod recitata oratione. 
Et ex his elici videtur,cur Colledta, oratio dicatur. Nam 
cum fa! urato popolo, & refalutatus a populo Epifcopns 
dat,hoc eft,indicit orationem dicendo,Oremus,tuc quafi 
populus aliquantulo in filennooraucrit,Epifcopns com 
munes totius populi preces vmca breui fua oratione col 
ligit,recitat,atqueconcludit: & tanquam Sacerdo s lega- 
uiarionouo praefixis. 
Tertio quaeritur, An Canonicus eius Ecclefiae, in culus 
Choro cantfolfic Paru? preces iam didta;,recitare debeat 
eafdem, cu priuatim extra Chorum perfoluit Ecelefiafti 
cnm officium ? Affirmat aliqui debere,quoniam cogitur 
Diumi Offici; perifum reddere more fuae Ecclefianfea fu? 
Ecclefia: vfu,prsdidtae preces vnacum Officio Ecelefiafti 
co foluuntur, ergo debet eas preces priuatim Canonicus 
recitare Videtur tame probabilius, quod ali j docuerunt, 
non eftead id compellendum,fi formula a Pio V. edita in 
Officio Ecclefiaftico folucndo vtattir: eo quod Pius V im 
munes,ac liberos ab his precibus Beneficiarios, de Cleri 
cos reddit,quando priuatim extra chorum,penfum Hora 
rumfoluunt. Obijcies; olim etiam priuatim recitabatur 
Parua; precesconiundlim cu Ecclefiaftico officio. Refpo 
deo,eum vfum effe a Pio V. fublatum;non tamen confue 
tudineni eas preces in Choro canendi 
Quarto quaeritur, an Clericus certis Hebdomadas die 
tionefundlus apud Dominum nomine omnium fuorum, ^ bus debeat perfoluerc officium,quodconfueuit folui pro 
communes preces,& vota Deo offert.Vnde A udior Micro 
logi de Ecclefia.obfeniat. c.3. docet orationem didta effe 
Colledfam , quia Sacerdosomnium orationes in vnam,q, 
ipfe recitat,concIudit,& colligit.Idem fenferunt Vualfri. 
De rebus Ecclefiaft.cap.21.Berno.de officioMiff». Hugo 
lib.i.de effic.Ecclefiacap. liJ.quorum fententia maxime 
verbis Caffiani confirmatur, cum ait. Cum autem is, qui 
orationem colledlurus eft,e terra furrexerit,omnes pari 
ter erigutur,ita vtmillus, antequam iuchnetur ille,genu 
fledlerc, nec cum e terra furrexerit , remorari praefumac, 
ne non tam fecutus fuiffe illius conclufionem, qui prece 
colligit,quam fuam celebraffe credatur. Et deinde ait: in 
aliocapit, quanto filentio, & breuitate orationes apud 
Aegyptios colligantur.Item,in cap.conuenit.De confec. 
d.; .ex Conc.Agathenfi dicitur;Poft Hymnos,capitula de 
Tralmis dicantur: & plebs colledla oratione ad Vefpera, 
abEpifcopodimittatureum benedi&ione. 
Inft. Moral. Pars 1. 
Mortuis?Refp6deo,ante Pium Quintum Clericiquioffi 
cij Ecclefiaftici lege tenebatur, debebat etiam priuatim 
eas pro mortuis preces recitare iuxta morem, & cofuctu 
dinem fuarum Ecclefiarum:at Pius Quintus,cofticuitnc 
hac lege Clerici tenerentur, cum priuatim preces hora 
rias recitant: eofdem etiam foluit lege recitandi feptem 
Pfalmos,quos P?uicenciales appellant,& eos quoq; quin 
decim,qui Graduales vocantur;liberauit quoque praece 
pto, & lege Litaniarum recitandarum, quae olim cani,ac 
recitari quotidie confueuerant. 
Quinto quaeritur, quomodo officia Ecclefiaftica diftta 
guan tu r? Refpondeo multismodis:aliud enim officii! dici 
tur.Duplex,edqu6d,vc quidam teftantur, duplicat is vc- 
fpertinis precibusconftat:veI vt ali;,quia Antiphon?, ad 
Pfalmos,& Cantica duplicatur: nam integre ance,& poft 
Pfalmos,& Cantica recitatunEt femiduplex, eo nimiru, 
quod proxime accedit ad Duplex: vnde Antiphonae,ante 
Pfalmum,ve! Canticum,ex parre.finito vero Pfalmo,vel 
Cantico,incegr? recitatur. Simplex officium dicitur pro- 
pterea.quodlolemni omni ritu careat: quo modo etiam 
Fff 1 pa£tum