i 
13 SP LlberVndedmus-. 13 go 
Eraterca conditio 111 Votis adiedta,aut in faciendo,,aut A 
in non faciendo confidit,hoc ed, aut per affirmationem, 
au t per negationem apponitur,vt fi vouero me peregrina 
tionem fufcepturum: fi Titius conful faftus fit,aut 'fi Ca 
pitolium non afcenderit.Si primum,locum habet votum 
datim,atqi conditio impletur.Rogabis,quid dicendum fi 
roui mefadlurum bonum aliquod,fi Titius Caio dederit 
decem?ReCpondeo,perfoIui Votum debere flatim,atque 
Titius dederit, & Caius noluerit accipere , Nam oblatio 
proimpletaconditione habetur l.Si itahares ff. de con- 
ditionib.indit.qm per Caiurn dat,quo minus conditioni 
Titiusexpleatl.ttatu liberos.ff dedatu liberis,& l.fi quis 
tedamento.fF.de conditionib.inftitut.Quares infliper. 
Quid indicandum,fi Caius abfit,cui danda funt decem? 
Kefpondeo,eum ede expedfandum donec veniat, aut fal 
tem deponeda illa decem. Si Titius voueat,me ad religio 
neconferam.fi pater meus confen/erit,quirm primi) pa 
ter difien fit, fit liber a voti'vinctiIo:& mortuo patre ante 
quam confentiretjVoto non tenetur,qm conditio fequnta 
noned.Si vero conditio in non faciendo concepta fit,fine B 
per negatione, vt fi voueam certam eleemofynam me da 
turum,nifi eam Titius dederitifoluedum ed votu datim, 
atq; certum fuerit eam Titium dare non pode. Pari rone 
vouidi te Hierofoly mara nauigaturum,nifi ego nauiga- 
nerim. Voturo reddere debes cofedim , atq; compertum, 
& certum fuerit me nauigare non poffemon quum naui- 
garepotuerim ex I.ita dipulatus iQSed etfi ita,& $.re- 
fpondit.fF.de verb.obligat.Similiter voueoifi Turea vrbe 
non coeperit,fi in Occidentem non venerit, praftandti ed 
promlffum,cum primum certum effecaperic, eum vrbe 
capere,aut venire in occidentem non pode.Voueo datu 
rum me centum fi in capitolium non afcenderis,vel in Hi 
fpaniamnon ier s,debeopromidlim exoluere,cum certu 
ede ceperit ce Capitolium afeendere , vel in Hifpania ire 
non pode.Ex 1.Eadem,& indi.de verb.oblig.5 Si quis ita 
llipuletur,vbi df: Si quis ita dipuletur, fi in capitolium 
non afeendere dare fpondes;perinde erit, ac fi dipulatus 
edet,cum morietur,fibi dari.Hac leges ciuiles,dedipula 
tionibus,quae verbis cum hominibus contrahuntur Sed 
certe in Votis Deo fadiis habenda ed ro tacita; confcien- 
tiamam fi quis vouerit, dabo centum,fi non na uiga neris, 
videndum ed,an fe voto Deo obligare voluerit,quam pri 
mum alter non nauigaueritxum nauigare commode po 
tuerit.Similiter fi vouerit,dabocentum fi Titius non de 
derit: confideranda ed vouetis voluntas,nam feobligauc 
ritdatim,vt Titius dare noluerit,vel nd dederit,cum da 
re potuerit,nam licet quo mitilis.ed, eligendum efle vi- 
deatunat ex altera parte cum res dubia ed,id eligere de 
bemus,quod tutius edjlicdt leges in mitiorem partem in 
terpretentur promiffiones,& dipulationcs inter homines 
contradfas.Nec quis miretur fi itahmdi vota interprete 
mur,qm etiam olim Sabinus iurifconfu!cus,vt legimus in 
eadem lege,ita dipulatur,fenfit in pradidtis dipulationi 
bus,& promidionibus fpedlanda efle contrahentium men 
tem, & voluntatem,ita vtpromidordatim,vt moramfe 
cerit,hoced,cum non fecerit,quod ed condicione conce 
ptum,& facere potuerit,fit reus culp£.Quamuis Pegafus 
& Papinianus iurifconfulci voluerint omnem obligatio- ] 
nepradidlarum dipulationum , &promillionum in cum 
tmcafum conferendam, quum promilfor nullo modo in 
poderum facere poffit, Et hanc fenrentiam fequuti fune 
alij iurifconfulci,& ludinianusImperator loco citato. 
ji quaras,quid dicendum Ct:cum vouetquis fe datu 
rum centum,fi Titius intra biennium capitolium nd afee 
Herit,vel vouec fe intra biennium adem facram edifica- 
turum,aut fit reus voti ante biennium prateritum, cum 
tiii refidui temporis fit,quo aedificari templum non pof 
fit, & cum in capitolium afeendere Titius nequeat.Papi 
nianus in I.infulam,& Pomponius in I.Veluti $. Si dipu 
latus, & Celfus iu I.qcquid (5 fi dipulatus ff. de verb. ob 
ligat.aiunt,promifforem reum nd effe,nifi praeterito bien 
niotquu immutabiliter v.eru eritTiciCi in capicoliu afeen 
dere non polfe,& templii extrui nequireifed nihilominus 
etiam hic erit fpedtada mens, &; voluntas promittentis 
Tertio,Condicio,aut ed impofiibilis,aut turpis. Item, 
aut in praeteritum,aut prafensconfertur,autin futurum. 
Si ed praefentisjvel praeteriti conditio. Votum minime ir 
ritum reddit,etiamfi turpis fit,quoniam adtumnd fufpe 
ditur 1, inditutio talis ff.de cdditionib indit, vbi dicitur: 
Nulla eft conditio,qua; in praeteritum, vel in prafensco- 
fercur : Veluti fi Rex Parthorum viuar, fi uauis in portu 
dat.Rafued igitur vocum,fi ita promittas Voueo (1 fur 
tum admifidi,quoniam nemoad delinquendum inuitat. 
Si militer firmum ed votum, Voueo,fi heri pater meusyl 
xir.At vero conditio,quas vel natura fua ed impoflibilis, 
vel lapfutemporis effedlaed talis, inforo quidem exte 
riori pro non adie£h habetur: at in interiori nullum ed 
votum ea adiedla conditione.Vt fi Titius voueat, fi cclu 
manu tetigeris,fi maretotum ebiberis: aucfi promittas, 
Voueo,fi pater meus viuic,aut,fi ad tresmefes viuet.auc 
fi intr,a menfern redieritjqui tamen ance deceflerac, votu 
ed irritum,& inane. 
Item fi turpis fit conditio in futurum concepta,nulIum 
ed Votum,Vt fi fpondeas,voueo,fi homicidium, vel fur 
tum committas : h^ceuim conditio adlum fufpendit , & 
ad delinquendum mouer,ac trahit.Si per natura necelfa- 
ria ed conditioetiam in futurum edeepta,datim Vocum 
cdfirmat.Voucs aliquid boni,fi Sol cras oriatur,datim te 
Deo obligadi, quia talis conditio pro impleta habetur. 
Podremd.Conditio,aut coniundlim.autdifiunftim ap 
ponitur.Si primo,vtnnque impleri debet,vt ratum fit Vo 
tura,vf Voueo , fi pater, & frater meus ex Afia redierit. 
Si fecundo,fatis ed alterutrum impleatur ; Vt, Voueo,fi 
pater, vel frater meus ex morbo conualuerit. Vouec,di- 
ces,Titius le dani tum decem,vel quindecim,aut vouec fe 
pod annum, vel poft biennium religionem fufcepturum, 
an da re debeat quindecim;item, au Religiofus fieri pod 
annum debeat.In l.fi ita dipulatus fuerodfde verborum 
oblig.habcturdn huiufmodi promiflionibus,quod minus 
ed,<S quod iongius ed, vf in obligationem dedudhim. Et 
certe cu mitius,&benignius vota'interpretari debeamus, 
confequens ed,vt Titius tm dece dare debeat,& pod bien 
n ium religionem ampledti. Ac ex altera parte tenedaed 
regula iuns,in dubijs tutior pars eligenda ed.Quare fi Ti 
tius vouetet fe daturum quindecim, vel decem , fpediaa 
da eft mens,& voluntaseius , anfeobligare voluerit ia 
hunc modum,dabo quindecim fi potero . fin minus dabo 
decem:tuac.n.dare quindecim compellitur rone voti fi 
potuerit,fin minus decem, pari rone, fi vouerit religione 
fnfeipienda pod annu,aut pod biennium, videndum ed, 
an fencentiafit, fufeipiam pod annum, fi potero,fin mi 
nus pod biennium.Si militer etiam fi voueat, fufeipiam 
religionem,aut Presbyter fiam . Confideranda ed mens 
eius,& volutas,an fueritjfufcipiam religionem fi potero, 
fin minus,presbyter ero. Quod fi de promittentis volun 
tate dubij fi mus,tutior pars ed eligenda.-quae in his vocis 
ed videlicet obligat io cofe.rtur in id quod maius ed,& iu 
tempus,quod breuius cftifi quis voueat dabo hunc cali 
cem, vel hunc,quem voluero,pod qua,vnum ex illis ele 
gerit, voluntatem mutare non pdtsSi vero ita fit voto co- 
cepcum,dabo hunc calicem, vel hunc quem volam, pot 
voluntatem mutare etiam podquam vnum elegerit. Es 
l.fi quis dipulatus fit lf.de verborumobligat. 
Decimo quatitur,Quando quis Vocum fuum perfol- 
uere debeat ? Refpondeo, cum S-Thorna i.i.q ss. art.j. 
adj &Caiec.ibi.&Silued.Votum i.q.j.dt Angel. Vo 
tum 4 q.i Si animus vouencis fuit fe Voto obligare ad id 
datim reddendum,datim debet exoluere,datim, inqua, 
cum commode poted. Deinde qui ad certum tempus Vo 
tum Deo nuncup,auit,eo expleto debet foluere,fi comitio 
de pofiit.Sedquaftio ed de eo,qui voto fuonullum tem 
pus certum prafixit,quandonam promi/Tum praftare iu 
re cogatur?Quidam videntur afferere, tunc temporis co- 
pelli,quando mes,& ratioprafcribit,vt Votum exoluac. 
Ac enim hac regula fallax eft,& incerta: nam ferupuTo 
fum hominem datim animus folicicare foIet,ac preme-- 
rerfug vero fallitis immemorem,aut nunquam, aut fero. 
Ali) fenei uni eu tunc obligari,qh arbitrio boni viri.iudi- 
catur Votum reddi oportere .Sed ex communi omnium 
fententiadicendum ed,eiufmodi Voca effeperfoluenda, 
cura primum is,qui vouit, ea commode praftare poted. 
Nam ide iurised in ceteris,qua aiteri homini debemus, 
ea enim foluere, ac reddere nosoportee datim,acqjcom 
mode poffumus . Deinde ,quia ficuc creditor tacite rei 
creditafolutionem petit,cum primum ei reditui facisbe 
ne poted :liceciam Deus exigit a_ nobis Vota,& pro-. 
milia