tip 
Inftkutionum Moralium. 
120 
videnturBoiiau.Ricar.& Gabr.in vniucrsu, 
qua m poffideo,cffet rnea nec ne,polita opera,& ftudio in 
domino eius conquirendo,probabiliter iudicaui effe mea 
nul lum eft in retinendo peccatum , licet veftis lit aliena, 
quia retinendi adlus eft redi* rationi confentaneus iuxta 
vulgatiffimam regulam in dubijs, vel pari alioqui caufa 
mclioreft conditio poffidentis,& idem eft deciteris ftmi 
libus judicandum.Qusres,quid fit id,quod Arifto.docet, 
Anft.h.6 ver it; atcm in rebus agendis effe appetitui redloconfenta 
nthir.c.1, neanii E X q uo S.Tho.colligit in agendis,aut faciendis ve- 
S.Th.i.t j-itatem fumi ex eo,quod fit appetitui redto conueniens. 
i ■ ?S‘ ar - Refpondeo,Ariftote!em eo loco docere,In fpeculationi- 
i, *d}. k l)S bonum,& malum,nihi) aliud effe nifi veri,& falfi co- 
gnitionem.-at vero in adlionibus, inquit, veritas eft,qus 
cum redlo appetitu congruit,hoc eft,adlio ideo eft bona, 
vel mala,quia eIedlio( quam i bi redlum appetitu appel 
lat Arift.) eft redla, vel prauaiex bona.n. eledlione adii o 
bona profictfcitur: aut fenfus Ariftot eftiln rebus agendis 
eledlionem effe bonam,qua: eft redla?rationi cofemanea. B 
Si.n.redlum eft voluntatis propofitum, qua? intentio Voca 
tur,redla quoque eft confu!catio,& eledlio Non igitur eo 
loco Philofophus docet ratione effe redlam ex refpedlu, 
& ordine ad appetitum redlum in rebus agendis,fed folu 
adlionem effe redlam,quia cum redla ratione confentiat: 
aut eledlionem effe bonam, quia fit redlo voluntatis pro- 
pofitocohfentaneaex intentione,fequitur ergo ,vt redla 
ratio fit,veluti paulo ante iam dixi, ea,qua adhibita dili 
gentia,per prudentia ex probabili ratione indicat,ac de 
cernit, quid fit agendum,quid fugiendum. Secundo fi ro 
ges,QuopadloAriftot.intelligatur, cumait , In virtutis 
opere requirbrrimo.vtqtiis Icienter agat,non per igno 
rantiam,vel errorem . Secundo,vt ex eledlione operetur, 
non ca,aut vioIenter.Tertio, vt pp honeftatem, vel redla 
tationem faciat.Ex quib.Scot.Ocham,& Gabr.colligunt 
Sett. i d. non effe opus virtutis, fi Titius eleemofynam eroget, nifi 
4/. qu.i. ea ratione dederit,quia redla ratio,hoc eft prudentia prae 
Cah.t.d. feribit eam effe indigentib.porrigedam.Sed fi hoc verum 
tio huius eft,quia intentio eft voluntas finis obtinend i per Uti, /» 
aliquid,quod ducit ad finem ; ergoih intentione finiseft pr 4c ,i. 
voluntas eius,quod eft vtile ad finemded fi id,quod ad fi- 1 
flem dirigit,fit malum,neceffe eft,vt fit etiam mala volun 
tas eius,quod refertur ad finem,& proinde malaquoq; in 
tcntio,quia eft voluntas finem malis modis, artib & auxi 
lijsconfequendi.Deinde quia eledlio eius, quod eft ad fi 
nem,ad intentionem relata,eft veluti circunftantia,Qui 
bus auxilijs.qm eft id, per quod peruenicur ad finem : at ; 
ex mala circunftantia opus corrumpitur,ergo ex malae-- 
ledtione deprauaturintentio. Sed eft animaduertendum, 
intentionem finis polle dupliciter acc dere, vnomofi Ti 
tius finem velit,& appetat;& ea,qua? ducunt ad fine , ge- 
neratirritantummodo velit non autem explicite, 6c diltinr 
dte,&tunc poteft elfe bona intetio,nec inficitur, fi poftea 
mala fiat electio , qm intentione generaliter praicedentt 
non fuit definite voluntarium aliquod malum eoru ,quse 
diriguntur ad finem . Altero modo poteft contingere,vt 
Titius finem optet,& fibi proponat, vt obtinendum diftin 
«fle per id,quod eft malli,&eiufmodi eledlione mala ma 
culatur intentio.Ex quo efficitur,vt fi Titius propria,& a-' 
liena bona habeat, Ce coftituat elargiri eleemofynam,& 
definite non ftaruatdare ex bonis alienis,quamuis poftea 
ex alienis pr*ftet,non inquineturprior intentio,quiafuicf 
finis,vt per aliquid generatim obtinendi. 
Sextoquaritur,An mutato fine mtetionis muteturelc 
dlio reipfa,ita vt eadem non maneat.D115 fune opinione» 
vna eorum,qui affirmant,eandem ele&ionem manere,qu 
ilis voluntatis finis propofitus mutetur.Id probat primo, 
quia idem in ceteris humanis adlib.contingit;vt fi Titius 
ad facram a?dem fe conferat ftudio pietatis, & charitatis 
in Deum,&deinde finem mutet, & eat fui commodi gra 
tia,quis finis mutetunic^emtn iterconficitTitius.Pari ra 
tione fi quis primo Deum oret ca religionis, deinde vero 
ftudio humana gloria captandas precatio eft eadem , q- 
uis finis voluntatis mutatur.Secundo, quia fi Titius velit 
*i.q 1.4. effet,certe ruftici,aut alij plebei, & vulgares hoies raroQ pauperi eleemofynam dare,primo quidem caDei,deinde 
j. i proh virtutis officium prgftarenc,quia raro operantur,aut qp- 
tonclu.4. piamefficiunt ea animi voluntate,# id,redla ratio praei 
tr t .di/l- piat.Ariftot.eo loco fenfus eft, In opere virtutis requiri, 
Z3. ?«./. vttametfi quis habeat fibi propofitum bonum vtile,&iu 
M',, eundum,honeftum,probet, & fequaturhoneftum,vtiIi& 
Cch»m a & iucundo pofthabito,& ncgledlo: atq; hoc eft agere ftu- 
tuur * dio,&: gratia honeftatis,& virtutis, aut propter honefta- 
Qahr, tem.Quares, An fi Titio fola ratio honefti offeratur, &ea 
fibiobiedlam amplexetur &e!igat,fit virtutisadlus?Re- 
fpondeo . Quaudocuque quis perfpicic rationem honefti; 
& per huiufmodinotitiam ad honeftumcognitum, vt ta 
]e,ie fkdlit,&. mouet, eiufmodi adtus eft vire utis opus,& 
officiumiquia fit gratia virtutis . 
, Quinto quaritur, An quandocunque eledlio eft mala, 
S.Tb.t.t j ntcnt j 0 q uo que mala fu? Quod eftquarere , An bonitas 
9-' 9 *• 7 eledlionisex bona intentionepromanet? Velutifiquis fu 
Sonau.t. returjVt eleemofynam eroget ; An licut eft mala eledlio 
d^o.A. 1 furti,intentio quoque dandi eleemofynam fit mala? Al- 
Kicar. i. ITla ini,s,& quidam alij diftinguunt: Qiiando intentio eft 
ai.40.nr. e ffi c ax,nec eft nifi vnum.quodpoffit eligi, & id eft malu, 
1 1- '• tunc ficut eledlio eft mala,ita St intentio, quoniam eo ip 
Almain. fo,quod malum eft id, quod eligi poteft ad finem affeque 
traSa ?• dum,ab eligendo defiftere,oportet,fi vnicum tantum eft, 
Moral.c. ih,quod eligi debet.Si vero duo fint,ex quibus fieri poffic 
1 S.Mtd. eledlio, & vnum fit bonum, alterum malum, tuncex ele- 
11. q, ip. dlione mala non fadatur intentio : Vtfi quisex proprijs 
m.7. bonis,vel ex alienis furto fublatis, eleemofynam prtefta. 
re poffic,non continuocommaculaturintencio, fi ex alie 
nis bonis,& non proprijs eligendo dareconftituit: Id p-o- 
bant-.quia eledlio eius,qd ad finem refertur, non eft circii 
flantia intentionis, ergo mala eledlio intentionem non in 
ficit Item,quia Titius eleemofynam largiri decernens ha 
bet duo,quorum alterum eligere pot Nam habetjfpria, 
& aliena bona:&poc largiri ex proprijs, & non ex alienis 
ergo eoipfo,qct ftauutdareex alienis,deprauatur eledlio 
non aut intentio.Infuper quia eledlio eft veluti,quaidam 
conclufioex intentione dedudla; at veritas principiorum 
falfuate conclufionis non tollitur, ergo nec bonitas inten 
tionisprauitateclcdlionis polluitur.Sed verior eft fnia. 
vero oh inanem gloriam, voluntatem dandi eleemofyna 
non mutat,fed finem duntaxatjergo eledlio no variatur. 
Tertio fi Titius velit Citio eleemofyna porrigere, vt eius 
inopiam fubleuer,adlus eft mifericordiae. Deinde fi in eo 
dem adlu perfeueret,amore Dei, prior adlusnon definit 
effe mi feri cordi*, fed incipit effe charitatis officium; ac 
proinde opus eft in duplici virtute repoluurmqucadmo- 
dum fi primo videasccffotcm album,& deinde , ftmul et 
videas nigrum,non definis videre album/ed incipis nigru 
cernere vna cum albo:ergo non mutatur eledlio,qua elee 
mofynam volo.vt indigenti fubueniam, fi fimul et eandS 
velim caDei.Secunda opinio negat, eandem eledlione re 
ipfa manere variato fine intentionis: qua? quidem opinio 
magis mihi probatur,qm quandocunque mutatur obie- 
dlum,idem adlus permanere non poteft, fiquidem adtus 
circa rem obiedlam verfatur,at finis, eft ratio,qua id,q# 
ducit ad finem eligitur;ergo mutato fine, variatur ratio, 
qua eligitur id,quod eft ad finem, vnde fit, vt eledlio mu- 
mainus,& quidam alij diftinguunt :Quando incentio eft jytetur, quoniam non manet eadem ratio eligendi, 
nifi mnm nnr,ri x,, a „n. ~-i« ar g u menta veroobicdia, rhdeoad primum no effe 
idem iuris caeteris a«flibus,qui a volutate imperantur,q$ 
eft de eledlione, vel de elicitis volutatis adtib. nam adlus 
aliarum facultatum a voluntate imperati, fua hnt obie- 
dla,inquib.verfantur,& ioquandiueaobiedta non muti 
tur,manent reipfa ijdem adlus, quis voluntas finem libi 
propofitum mucetjis.n.finis extrinfecus accedit: nihil igi 
tur mirum eft,fi eadem fit precatio, eadem peregrinatio, 
quis modo caDei, modo gratia tui commodi Deum pre- 
caris.vel peregnneris. At vero lermo eft de eledlione,qm 
fi tibi propofitum finem mutes,omnino recedis a ratione, 
qua ante eligebas -.variata vero eligendi ratione,eade ele 
d-tio manere non poteft.Ad fecundum refpondeo,cum pri 
miim vis eleemofynam largiri ftudio virtutis, deinde ob 
inane gloriam, eledlio tota mutatur, qm licet eadem res 
eligatur,v3 eleemofyna? largitio, non eft tamen eade ro 
eligendi: eledlio vero non idcircoeft eadem , quia idem 
eligimus, fed quia eadem ratione eligimus, quod eft ad fi 
nem . Nam in iplis quoque fcientijs non eft eadem fcien- 
tia,ft ratio fciendi varietur,quamuis idem fciatunnec eft 
eadem