I2T 
Liber Secundus. 
122 
eickm fcientia, fi ratiofcicndi varietur, quamuis idem A 
fdatunnec eft eadem faltem fpccic,& ratione fides.fi ide 
credamus humano teftimonio,aut diuino permoti, cum 
iit non eadem,fed diuerfa ratio credendi. 
Ad tertium,cum quis vult eleemofynam dare, vt indi 
gni fuccurrat,eligit quidem officiii mifericordia?, deinde 
cueade eleemofynam vult amore Dei,reseledla efteade, 
eledio non itejqmnon manet cadero eligendi, & quis.q, 
vult opus mifericordia? non mutetfpem virtutis mutat tn 
numerum: nam mo vult aliud officium mifericordia? ££ 
Deum: nec idemiuris eft de Titio primo vidente colorem 
album, & deinde vna cum eo vidente nigrii tunc.n.in Ti 
tio prior vilio mutata non eft,qm perfeuerat Titius in vi 
dendo albo, & ideo obieflo manente, idem a dius videndi 
permanet ,fo]iim Titius incipit videre nigrum cum albo, 
fed non cernit album pernigrum . Secus eft in eledlione, 
, qifiTitius priuselegerat id, quod eft ad finem ca Dei,fine 
virtutisideinde vero eligit eandem rem,fed perronemdi 
uerfam,v3 ob finem alium fibi propofitum :ergonori eli 
git idem,quod antea, per eandem eligendi rationem. B 
£xdidlisperfpicitur,quid fit dicendum cum quaeritur, 
an fit idem odium peccati, cumquis id deteftatur amore 
Dei,vel metu gehennae,vel fpecaleftis beatitudinis, vel 
odio turpitudinis,vel timore dedecoris,& infamia?,vel cu 
piditate alicuiuscomoditerreni,&caduci: odiu. n.diftin- 
guitur pro varietate finis,cuius gratia peccatum detefta- 
mur.Hinc et fit,vt longe verior fit eoru opinio,qui cefent, 
attritione hoc eft,adlii quo dolemus de peccato metu ge 
henna?,vel odio turpitudinis, vel fpe praemij cae!eftis,no_n 
trafiretncontritione,qui cftdolorde peccato,amoreDei, 
qrii non eft ide obiedlu contritionis,qd' attritionis.Pecca 
tu qde eft ide,de quo per attritione, vel contritione dole 
mus,fed non eft eade td dolendi, fi doleas metu gehenna?, 
vel amore Dei, quis verum fit, qd Theologi tradiderunt, 
panitentem,ex attrito aliqh fieri contritum per facrame 
ta,qmhocnon eft, attritionem in contritionem tranfire, 
jedpeniteiuemex peccatore par facrameta fieri mftum: 
& dolor de peccato metu gehenna:, fi duret poft facrame 
tum receptu incipit gratia, &charitate formari, &pfici. C 
Septimo qua?ritur,An e cotrario mutetur intentio finis 
fi varietur eledtio eius,quod eft ad finem. Sunt et duae opi 
nionesjquidam.n.negant,affirmant alij.Mihi verius appa 
ret,penitus intetionem mutari re ipfa eledlione variata: 
quoniam intentio non eft qualifcunq; voluntas, qua fine 
appetimus;fed qua fine volumus,his, vel illis auxilijs,in- 
<lrumentis,& remedijs cofequedum, vnde ipfa intentione 
finis volu mus quoque id,quod eft utile ad fine; ergo fi mu 
tetur,quod eft ad fine,non pot eadem finis intentio mane 
re,quis perfeueremusineode fine voledo.v.g.Titius alie 
nas pecunias impendere vultjvt eleemofynam det, & de 
inde non vult alienas,led proprias infumere, vt eude fine 
affequaturftntentio Titi; eft omnino mutata; quia eft mu 
tata eledtio;nam priori intentione volebat Titiuseleemo 
fynam largiri ex aliena pecunia; pofteriori vero vulteke 
mofy na erogare ex bonis proprijs,ergo pars obiedli eft pc 
nitus mutatajac proinde eadem intentio manere nopotl 
Odtauo quaeritur, An bona intentio finis minuat malae 
ckdlionis deformitatem : Velutifi Titius furetur , vt det D 
eleemofynam,aut mentiatur,vt vitam feruet innocentis; 
Alniiin, Quaeritur an minus peccet,quam fi ob malum finem fora 
"'•lin.i, retur,aut mentiretur. Almainus ait, quofdam fenfiife, no 
j minus peccare: quia fi ex bono fine turpitudo, & foeditas 
electionis dectefceret, ex meliori fine magis remitti debe 
ret,ergo ex optimo fine in totum prauitas tolleretur ;qcT 
tamen dici no poteft. Item quia finis bonus nihil boni ma 
la; eledlioni pneftat, ergo non poteft minuere eius defor 
mitatem. Veluti in naturalibus aqutefrigus minui, & 
remitti non poteft,nili aqua aliquid caloris excipiat. De 
inde quia telfo Aug in c.Forte, 14 q. 5. Qui furatur,& dat 
pauperibus,magis peccatum auget,quam minuat, vel ex 
culet.Nam fi totum,inquit,tribuat pauperibus,quodab- 
Ituiecat,potius addit peccatum quam minuit. Sed vera se 
Ma. t.d, tellci a eft,bono ime intftionis,minui malaeeledtionis pra- 
ulc . acc nT,Ht ipfe Almainus,Maior, & confentiens multorii 
t? u opinio docende id colligitur aperte ex Auguftino in libris 
contra mendacium,in quibus manifefto tradit,mentiri q- 
mob finem bonum elie peccatam, fedieUe minus,qui 
me «inob malum finem. , 
Inftit.Moral.Pars u 
Adobiedta vero Refpondeo;Ad primum ,Nullo modo 
fequi,vt fi finis fit optimus, turpitudo mala? eledlioni sex 
toto auferatur: quia bonus finis prati i tatem eleCtionis no 
minuit aliquid boni ei conferendo, fed folum minuit ex- 
trinfecus,quia fummouet malum finem, qui fi adeffet,pe 
ior,Se deterior eflet eledlio.Et eodem modo ad fecundum 
Refpondeo in naturalibus non remitti qualitatem cdtra- 
riam , nifi pe.r aliquid contrariae qualitatis ftifceptum,at 
in motibus minuitur deformitas eledlionis folumexco, 
quod per bonum finem voluntatiobisdlum , malusfinis 
detrahitur,quo peior redderetur intentio. Ad tertium ex 
Auguft. Refpondeo peccatum augeri, fi res furto fublata 
detur pauperibus,quia qui dat, hoc ipfo alienum diftra- 
hit,& confumit;in quo etiam eft peccatum, quia dat, & 
impendit non fua.fed a!iena-& qua abftulerat, reftituere 
domino,non pauperibus erogare debebat:& loquitur Au 
guftinus de pauperibus qui communes, & foiitas neceffi- 
tates fpatiuntur. 
Nono quasritur,Anquando adlus asque exduob.finibus 
exiftic,quorum neuter refertur ad altera, poftiteflefimul 
bonus,& malusjbonus quidem ex bono fine,mal 9 vero ex 
malo.Vtputa fi Titius rcmplu adeat,& facris interfit pre 
cationis gratia,& inanis gloria? ftudio,&cupiditate,Qu:E 
ritur inquam,an hic adlusTitij fit bonus fimul,& malus? 
Rhdeo,li duo fines fint a:que propofiti,bonus, & malus,et 
fi neuter referaturad alterum, in totum adlus eft malus. 
Ratiohuius eft,quia adtus ferfm fubftantiam eft vnustm 
inodo,& ex vno bono fine bonus efle non pot, qm bonum 
ex integra caexiftit: & cum malii ex peculiare quocunq> 
vitio oriatur fequitur, vt hmoi adlus in totum fit malus: 
nil ad turpitudinem,& prauitate adlus,fufficit fiviiustm 
finis fit malusiqifi ad bonitate eius integra ca requiritur . 
Et proinde qn adlus asque duos fines habet, necefle eft v- 
trumque efle bonum, vt a dius fit bonus. Si igitur vnus fi 
nis eft malus,ex toto, non ex parte malus eft adlus. Ani- 
inaduertendu m eft,fi adtus fit bonus ob finem propriub» 
num,adquem refertur,minime corrumpi,fi portea malus 
finis accelferit,quia hmoi acceffu nequaq, adlus fuum bo 
num finem amittit.Exquoefficitur,vt adtus, vel officium 
charitatis,vel alicuius alterius virtutis opus ob honefta- 
temfadlum,-& continuatum,no inquinetur, fiob inanem 
gloriam,& laudem abfoluatur,qifi inanis gloria fine cha 
ritatis,aut virtutis non fubmouet:fine autem proprio uir- 
tutis retento adlus ipfe cotinuatur, qualis antea coeperat. 
Nec obftat.fi homo faciens charitatis,uel virtutis officiu, 
fimul quoque uanam laudem,& gloria, vt finem fibi pro 
pofitum concupifcat:adlus etenim charitatis aliqh eu ve 
niali peccato fi mul exiftit,&c6tinuaturj; cumquisfimul 
pr^ftat opus,& officium charitatis,fiue virtutis,& ex alia 
parte inanis gloria defiderio, & cupiditate maculatur:a- 
dtuseuim charitatis, aut uirtutis, fi uere charitatis, aut 
virtutis opus,& officium eft,peccatum elfe,non poteft. 
Ne intelligas eundem adtumeffe bonnm fimul, & ma 
lum. Sed fic mteilige,duos efle adtus re , &fubftantia,ue! 
ratione mali diuerfos, cum quis aliquid facit amore Dei, 
velftudio inanis gloria. Vt colligitur ex S.Tho.i.i.q io. 
ar.d.Dur.x.d,4o.q.3.Almai.tradl i.Moral.c.iz.Med j.j. 
q.zo.art.d.verf.H.pro argumento maiori. 
De bonitate 5 ffiprauitate acius exterioris. 
VI. 
Cap. 
quaritur, An adlus exterior fit p fe, & in- 
a P tr infec 9 bonus,aut maius? Qft eft quarere,An 
^ K bonitas,aut turpitudo moris foluconueniat a- 
dlui interiori uolfitatis per fe,an vero et adtui 
exterioriiEt nole quidem adlus exterioris,intelligituroxs 
adfus cuiufcunq; alterius facultatis a uolutate diftindta. 
De hoc tres funt opiniones; Prima docet bonitatem, aut 
vitiofitatem moris folii m adtu interiori uoluntatis p fe, 
& intrinfecus epuuenire, in adlu nero exteriori folumex- 
trinfecus exiftere,ni mirum, vel tanquam incaufa,uel t an 
quam in eftedtu v.g.cupiditas furandi eft per fe,&intrin 
fecus mala,fartu ueio fi accipiatur,vtobiedlu voluntatis 
eft malum tanij, ca,& origo malte uoluntatis: Si uerb ac 
cipiatur,ut eft adlus a voluntate perdudtus in opus, fur 
tum eft malum tanquam eftedtus,&fignum malae volun- 
F tatis 
S.Th.t.• 
q.ie.a.l. 
Bur.i.d. 
ti.qu.t. 
Och»m. 
quodli, t. 
qut/l. te. 
Gab.z.U. 
dl.qu.l. 
Almam. 
trafta,}. 
mor.c.iS. 
J cot. qfl, 
\t.