ss 
InJlitutimum ^Moralium. Pars //. 
di legum certo iu fundo, etiam loco alimentorum , 
alfignetur , & conftituatur, ad hxredes cius , qui alun 
tur Tranfibit , quia huiufmodi alimentafuccedunt lo 
co ledtim* portionis inter filios amplioris ,& plenio 
ris. Idem uiris eft, deeo,quiiure etiam fpeciali,autcqn 
fuctudine alicubi recepta primigenia inftituit, hoc eft , 
lura pnnitj& niaximi natu tilij , eaqtie in certis fundis > 
vel annuis redditibus conftituit; fine dubio enim res 
jlla; tranfeunt ad haeredes filij primogeniti vita iam 
fiuufti • 
De <varijs filiorum naturalium generi- 
hus» Capm fri /■ 
P Rimo quaeritur,Quot fint filiorum genera ? Glof- 
fa in cap.liberi,trigefimofecundo, quaeftione quar 
ta,& in cap.tanta in verbo, Repellendus , Qui filij fint 
legitimi,& in cap.Nifi cum pridem.$.Pcrfona,in verbo 
Manzeres, de renunciatione, enumerat quatuor genera 
filiorum . Quidam enim filij funt naturales , alij legiti 
mi,alij naturales, & legitimi,alij uero fpurij, Gloffa ia 
Authent.Quibus modis natur.efficiantur fui,in $ Pala, 
recenfet fic;Fi!ij,aut funt naturales, & legitimi,aut na 
turales tantum,aut nec legitimi,nec naturales,aut legi 
timi tantum. Sylueftcr verbo Filij, numero primo, do 
cet eife tria genera filiorum: alij funt naturales, & non 
legitimi,quos Gloffa naturales tantum appellauit. Alij 
legitimi, & non naturales, quos Gloifa legitimos quo 
dam modo vocauit: alij legitimi ,Scnaturales cu Glof 
fa. Intermifit Syluefter quartum genus filiorum, fpu- 
nos nempe,quia fpurij,vtpoftea dicam , etiam natura- i 
]es aliquo modo dicuntur,fi latius filios naturales fuma 
mus,nimirum eos, qui generatione quidem filij funt, 
fed extra legitimum coniugium nati. At Gloffa pref- 
fius,& ftridiius filios naturales accepit,videlicet eos,qui 
geniti funt ex complexu viri,& femin*, quem lex hu 
mana pcena ulla non damnat, fpurios vero uocauit eos, 
qui funt procreati ex concubitu uiri, & foemina: huma 
nis legibus damnato. 
N aturales igitur filij, & non legitimi dicuntur, qut 
funt generatione quidem filij, non tamen ex legitimo 
coniugio nati; quia natura hic eadem eft , quas genera- 
tio;& ideo naturalis eft filius,qui generatione extra ma 
trimonium fufeeptus eft. 
Legitimi,& non naturales filij funt, qui generatione 
quidem filij non funt; fed legum prafferipto filij cenfen- 
tur,quales habentur,qui funt adoptione filij. Legitimi, ' 
&natura!es filij funt,qui ex legitimo matrimonio pro 
creantur . Nunc de naturalibus,poftea de fpurijs,& le 
gitimis, & alijsdifputabo. 
Secundo quasritur , Quot fint genera filiorunmatu- 
ralium,qui legitimi non funt ? Refpondeo,duo effe ge 
nera ; aut enim funt nati ex congreffu uiri, Sc femine 
nulla legis, Sc iuns feripti, fiue humani pgna damna 
to . Aut funt naturales fimul , & fpurij, hoc eft ge 
niti , ex complexu viri, & feminat certa humanarum 
legum pena condemnato : Sc hi filij dicuntur fpurij, 
non naturates ; quos quarto loco recenfuit Gloffa. 
Inde fit , ut filij naturales latius fumpti fpurios com 
prehendant , qui funt filij generatione quidem , fed 
non ex legitimo coniugio progeniti Preffius uero, & 
ftridtms filij naturales accepti fpurios excludunt, qm 
ex concubitu humanis legibus, Sc p^nis damnato ge 
neramur , 
Tertio quseritur , Quare fit didlus filius naturalis 1 
Refpondeo , cum Ifidoro libro quinto Etymologiarum 
capite quinto,ut habetur in capite ultimo , tngdimofe- 
cundo, qua-ffionequarta; quia eos fola natura genue 
rit,non honefbs coniugij, hoc eft, foluscongreffus vi 
ri , & feminae , qui eft hominum cum belluis com 
munis . Naturam enim Canones, Sc leges in hac parte 
uocant, non quidem ius naturale , uel diuimtm ( hoc 
enim iure congreflus uiri, Sc feminae damnatur,ex quo 
filij naturales generamur,cum fint extra legitimum 
coniugium nati,) fed ipfum uiri, Sc fjnunacomple- 
ium, quatenus ex eo proles generatur,! urifconfuki na 
turalem appellant, & naturales filios, quafi natura ge 
nitos , & a iure ipfo ciuili,nec receptos,nec reiedlosfid 
eft,nec probatos,nec damnatos. 
Quarto qua-ritur Quot modis filius naturalis acci 
piatur in iure ? Refpondeo, tribus modis;Prini6,latiffiw 
mc,ut diftingiiimr a filio adoptiuo in titulo , digeftis,&; 
inftitutionibus de Adoptione:& hoc modo naturales fi 
lij dicuntur etiam ij.qui funt fpurij. 
Secundo modo accipitur in iure Pontificio, fine Ca 
nonico , pro eo, qui natus eft,ex parentibus omni iiin- 
culofoImis:hoc eft,inter quos eo tempore, quo conce 
ptus,uel natus filias eft , matrimonium effe poterat.ca. 
Innotuit,de Eledbone,capit. Tanta,qui filij fint legiti 
mi . 
Tertio modo filius naturalis fumitur in iure ciuili 
pro eo,qui generatus eft ex unica concubina,eaque do 
mi retenta,cum qua uir tempore concepti, uel nati fi 
lii matrimonium tutum , & firmum contrahere pote 
rat , Authentica . Quibus modis naturales efficiantur 
fui j. Si quis autem defundlus. Gloflii in capitulo Per 
uenerabilem , uerbo, Naturalibus, Qui filij fint legiti 
mi, Bartolus in 1. In concubinis; Speculator in titulo. 
Defucceffione,ab inteftato, ubi dicit,tria requiri in fi- 
lijs naturalibus. Primo , ut fint nati ex parentibus fo- 
lutis , inter quos tempore concepti, uel nati filij po 
tuerit matrimonium confiftere. Secundo, utfint na 
ti ex concubina. Tertio., ut concubina fit unica, & 
domi habita, ut uxor. Vnde hodie nulli funthuiuf-. 
modi filij naturales; quia olim concubinatum leges, 
& lura ciuilia permittebant , Canonica uero lex , fi 
ue Pontificia minime permittit. Vnde Panormitanus 
in capitulo Tanta. Qui filij fint legitimi dicit: Potius 
fauendum eft ,fihjs natis ex complexu viri, &: femi 
nae, fiue concubinatu, quam natis ex concubina domi 
retenta;nec effe aquitati,& rationi confentaneum, 
ut filius genitus ex concubina domi retenta naturalis 
fit, dehabeatur,& talis non fit natus ex congreffu furti- 
tiuo, videlicet, ex femina nbn habita domi tanquam 
concubina. 
Exhispcrfpicitur, aliter fecundum ius Pontificium 
dici filium naturalem , aliter uero fecundum iusciui- 
le. Nam iure ciuili conftat, filium peruim, uel fin« 
iii conceptum ex uirgine , uel uidua honcfta;, uel no 
bilis conditionis, uel ex fcorto , uel concubina alie 
na , uel ex domina, & proprio ferito , naturalem non 
effe , fed fpurmm ; Sc tamen fecundum ius Pontifi 
cium patet effe naturalem , quia quo tempore conce 
ptus , uel natus eft, poterat inter parentes matrimo 
nium effe. 
Quares utrum iuris Pontificij potius , quam ciuilis , 
in hac parte ratio habeatur ? Refpondeo,, cum Abba 
te in capitu. Per uenerabilem,Qui filij fint legitimi, Sc 
Baldo in Confilio 119. in fecundo uolumine , Aymonc 
in Confilio 166. quos citat Couaruuias m Epitome 
de Matrimonio , parte fecunda, capite odauo. ^.quar 
to,numero tertio, ubi ait, confuetudine ubique efle ius 
Pontificium receptum. unde filius naturalis ccnfetur, 
qui procreatur ex ijs parentibus , 'inter quos nupti* 
fubfiftcre poterant, eo tempore , quo conceptus , uel 
natus eft, quamuis non ex unica concubina domi re 
tenta. Item , ubique fere ftatuta duitatum,& po 
pulorum , & leges , ac conftitutiones Principum filios 
naturales accipiunt fecundum ius Pontificium , non 
autem ciuile, 
Quinto qurritur ■, An fit filius naturalis, quod at 
tinet ad ius fuccedendi in bonis maternis, is qui ge 
neratus eft ex parte in facris Ordinibus conftituto , 
& femina foluta ? .Matthaeus ab Afflidiis, teftc Co- 
uaruuia. jn Epitome jparte fecunda , capite odlauo, 
5. numero decimofeptimo , fenfitefle naturalem , 
Sc proinde matri fuccedere. : Quia nulla , inquit, 
p^na legis huiufmodi congreflus punitur. Poenam, 
legis intellexit ille poenam ciuili lege conftimtatn. 
Sed uerius eft , quod dicit , Couaruuias loco cita 
to , non effe naturalem filium , fed ; ex damnato 
complexu genitum : quoniam lacns Ganonibus in 
talem prolem pena conftituta eft. Nam in Gonci- 
iio Toletano Nono , capite decimo , & habetur in 
«P*-