It E
tim habeantur ? Refpondeo, Qiix filiofanuha ex bo
nis patris, aut proxime & principaliter eius caufa pro-
ueniunt.Inftitut. Per quas perfonas nobis acquiritur,
$.Igiturjveriic.faucitum eft,ex l.Cuni oportet,C.de bo
nis,qus libe.Dixi ( Aut caufa patris,proxime, & prin
cipaliter ) quia aliquando ad filiunifamilias bona per-
ueniunt caufa quidem patris,fed non ppoxime Sc prin-
cipaliter .Verbi gratia,pater caufa fuit, vt filius eius fa-
miliaritatem & amicitiam, vel focietatem cum iihquo
contraheret j hic vero in filium tanquam familiarem
fibi amicum , vel focium multa bona contulit , tunc
ciufmodi bona aduentitia funt, non profeititia , quia
non proxime , Sc principaliter caufa patris donata lunt
filio,Sic Bartoluspn l.cum oportet, C. de bonis,quae li
beris,& in 1 f6lum,$.vltimo, fi. Pro focio.Angel.verbo,
peculium,numer. 13. Syluelkrin verbo , peculium 1.
quxft. ij.
Sed quid dicendum , quando dubitatur , An fit do
natum aliquid filio gratia ipiius,an gratia patris ? Re-
fpondet Baitolus m tradlat. de duobus fratribus , nu
mero feptimo, & odtaiio, coniedfuris rem efle de
cernendam ; quibus confideratis,fi adhuc res fit ambi
gua, tunc melior eft conditio poliidentis. Ita,vt fi fi
li us ea bona tanquam propria poffideat, tunc bona ad
uentitia ccnfeantur; contra vero, fi pater poffideat,
tunc profotlitia habeantur. Sic etiam Angel. & Sylu.
locis citatis.
Sexto quxritur,An in bonis aduentitijs numerentur
qux filius ex re,vel pecunia patris fua induftria,labore,
arte,& diligentia lucrifecit? Puta,fi quid acquifiuit co
lenda agrum patris, aut pecuniam eius exponendo ne
gotiationi. Communis videtur efle fententia , ea bona
efle profedlitia,non autem aduentitia. SicGlofla,in 1. q
cum oportet,in verb.ex eius fubftantia,C.de bonis,que
libe.Sic etiam Aio,Speculator,Sc alij,quos refert Sylue
fter in verb,pecuhum,i.quxft. 1 z.
Alij vero ita dilfinguunt : Aut lucra qua: filius ac-
uirit, folum ex pecunia, vel re patris proueniunt, vt
functum patris colono locauerit, aut pecuniam mer
catori crediderit , vtnegotietur , autvtrinqu? , vi-
delicet,partim ex re patris, partim ex induftria . Qux
primo modo contingunt , omnino funt patris v qua:
fecundo, funt bona aduentitia filij : qux tertio , par-'
tim funt profecbtia , partim aduentitia; & ita pars
dimidia eorum pertinet ad patrem , alteri dimidia ad
filium. Sic Bartol.m 1. cum oportet, C.de bonis,qux
liberis. Angel verbo,peculium , numer.n. Rofcll.eod.
verbo,nume.7-& 8. Antonius Gomcz in 1. 19. Taurina,
num.z4.
At Nauarrus in Manuali, capit. 17.mime 144.& 161,
aliter diftinguit : Aut filius ita bona patris adminiftrat
induftria fua, vt fui laboris , & induftria; ftipendium
mereatur: Aut ea bona adminiftrat confueto more,quo
exteri fratres Si primo modo,tunc aduentitium eft pe
culium totum illud ftipendium , quod eius labor & in
duftria meretur, dummodo exprelse contcftetur fe hu-
iufniodi ftipendium velle ; alloqui enim videtur id fa
cere amore, & pietate in patrem , mxta id quod habe
tur in 1.Nefiemus.ff. denegotijs geftis. Si vero fecundo
modo adminiftret,tunc totum quod acquirit, cenfetur
fcculium profedfitium.
Cxterum communis fententia ampledlenda eft , vi
delicet, Quandocumque filius cum fuis parentibus ha-
hitat,&ex eorum bonis fuftentatur, fi ex bonis patris
luo labore & induftria lucra facit, ea lucra, profecbtia p
bona cenfentur, quia cum bona patris hoc modo filius ^
adminiftrat,damna & pericula ad patrem pertinent: er
go etiam emolumenta Sc commoda.
Item ficut quod acquiritur cx opera ferui, ad do
minum pertinet, fic patris eft , quod filiusfamilias ac
quirit ex operis fuis . Secus vero eft, fi filius, aut non
fit in poteftatc patris , aut extra domum patris com
moretur , & non alatur a parentibus, &fua opera , Sc
induftria lucrifaciat,& feipfum fuftentet,& alat. Tunc -
<:nim fi damna, & pericula ad ipfum fpeitent: merito
commoda quoque ac emolumenta ipfius erunt , ac
proinde lucra quamuis ex patris rc, vel pecunia com-
parata,bona in filio aduentitia erunt, tanquam laboris
cius,6c induftria; frudtus. Sic Sylueft, loco citato Glof-
Inftit Morah.Pars 1,
fani. Speculatorem , & Azonem fequutus.
Septimo quxritur, An pater vfumfmdlum amittat ,
quem habebat in bonis filij aduentitijs , eo ipfo , quod
filius eximatur a patria poteftate, vel ob aetatem perfe
ctam,vel ob dignitatem obtentam ? Refpondeo mini
me iurc communi,quamuis alicubi extent ftatuta ciui-
tarum,& populorum , vel Principum Conftitutiones ,
vt egreflb patriam poteftatcm filio, vfusfrudlus, quem
pater in eius bonis habebar, finiatur, Sc ad filium vni
cum proprietate pertineat.
Item iure communi, cum filius patria: poteftatis
iurefoluitur , ob aliquam dignitatem ex ijs. qua: nu
merantur in lege vltirna , C de Decurionibus libro
decimo, & Authen. Conftitutio quae de dignitati, in
principio , & Authen. Sed Epifcopalis dignitas, C. de
Epifcop. & Cleric. tunc pater definit vfumfmdbiin.
B habere , quem in bonis filij habebat, vt ait Gregorius
Lopez 1.1 y .titul. 19 .par.4. Iure autem communi pater,
qui filium emancipauit, dimidiam partem yfusfrudlus
in bonis filij retinet , Sc dimidia pars pertinet, ad fi
lium ,vt fuperiiis dixiitametfi iure etiam fpcciali ali
cubi vigeant ftatuta,vt tunc pater, totum vfumfmCtum
amittat.
OClauo quaeritur , An filiusfamilias, ita nutu fuo &
arbitratu poffitde bonis caftrcnflbus , & quafi caftren-
fibus tcftari,vt, etiamfi in teftamento parentes pralter
cat,teftam en mm ratum fit & firmum , Sc patri prxter-
miflb nullum ius remaneat dicendi, necnon etiam al
legandi nullum effe teftamentum , aut certe inofficio-
fum ? Refpondeo,iure veteri Digeftorum , & Codicis
ius fuiffe filiofamihas prxtereundi, ve! exhxrcdandi
patrem iu teftamento, quod de bonis caftrenfibus , vel
quafi caftrenfibus faciebat,!.vltirna, C.de inofficio te-
ftam . At patri militi liberum non erat filium prxteri-
re.vel exheredare fine debita caufa,& exprefla,tamet(i
teftaretur de bonis caftrenfibus,vel quafi caftrenfibus,
mfi cum teftabatur iure militari, nimirum dum 111 mi
litia ipfa verfabatur,vel intra annum a militia expleta,
!.Papinianus.$.Papinianus,&l.fiinftituta.$.de inofficio-
ft.de inofficio.teftam.
At dubix quxftionis eft , an nono iure Authenti
corum licitum fit filiofamihas prxterire, vel exhxre-
dare parentes m teftamento, quod condit de bonis ca-
ftrenfibus,vel quafi caftrenfibus. Quidam,tefteCouar-
ruma in cap.Quia nos,de teftani.numc. 6. Sc y fentiunc
id fas e (Te, quamuis portio legitima uifta , Sc debita peti
poffit a parentibus prxtermiffis, vel contra ius exhx-
redatis.
Sed certe verior eft contraria fententia communi
confenfu recepta , videlicet, teftamentum filijfami-
lias, vel militis de bonis caftrenfibus, vel quafi ca-
ftrenfihus nullum , vel inofficiofum efle nouiffimo
iure Authenticorum , fi contraleges , & iura afeen-
dentem , vel defeendentem pr.t tereat, vel exhxredet.
Sic Bartolus in Authen cx caufa. C. de libe, prxten,
quem ibi exteripr.rfertim Alexander, Iafon,tefte Co-
uarruuia fequuntur , Sc Gloflk in I.Papinianus , fupra
citata, & Paulus in l.i. ff. de inofficio. teftamen. Nec
obftat.quod leges & iura.dicunt, filiumfsmihas libere
de peculio caftrenfi , vel quafi caftrenfi polle teftari :
N am nihil aliud figmficat,mfi, eos non prohiberi quin
teftari queant.
Nono quxritui', quodnam peculium in Clerico, qui
eft filiusfamilias,fit caftrenfe,vel quafi caftrenfe ? Re-
fpoudeo cum communi fententia quam habet,Couar-
ru.de teftamen.capit.qui nos,numero primo omne pe
culium , quod filiofamihas laico eft aduentitium , in fi
liofamihas Clerico efle caftrenfe. Innac. Hoftien. An
tonius, Cardinalis,Abbas,Imola,Ancharan.m cap.quia,
nos.deteftamen.Paul.Barbat.ini Sacrofancftx , & in
Authent,Preshyteros,de Epifcop. Sc Cleric ac proinde
omnia bona , qux Clericus poit fufeeptos ordines ac
quirit aliunde , quam ex bonis Ecclcfix , in bonis ca
ftrenfibus,vel quafi caftrenfibus numerantur. Authen.
Presbyteros,prinia,C.de Epifcop.& Cleric. Talia funt,
qux ex officio fuo, vel ex fui beneficij redditibus i vel
aliunde , quam ex bonis Ecclefix acquirit: quia bona,
qux ex rebus Ecclefix acquirit,fua non facit,fed ipfiuc
ecclefis,
L Dix»
JJtl.l I, De ejuarto decalogi praecepto* Cap. XXIII.
A
