14&
Pars //,
Injlkutumum ^Moralium
nomine communi,feu appellatiuo haeredis, puta haerer A
di futuro,& tunc vim habet ftipulatio,' & acquirit hae
redi futuro i & hoc eft,,quod ftatucrunt Caius,& Mo-
deft. Aut ftipulatio,nec proprio,nec communi hairedis
nomine expreflo,fcd in re,puta in ha;reditatem,& tunc
rata cft,& firma ftipulatio,& acquirit femus ipfi ha;rc-
ditati,& eo ipfo haredi futuro.Hanc Glolfafn commu
niter approbant, Baldus, Angelus,', Paulus,lafon in l.fi
vnuj,mpra citata,qui etiam addunt, fi feruus heredita
rius ftipuletur expreflo nomine proprio , & appellatio
no fimul,nullius elfe momenti ftipulationem, vt fi Sti
chus pacifcatur, aut ftipuletur Caio haredi futuro. In
pnedifka.i.fi vnus,$.vkimo,Paulusfic aitj Seruushaere
di poft adituro, nominarim pacifcinon poteft,cum no
dum dominus is fitffedfi in rem pactum conuenuuu fa
iluiii fit,hteredi acquiri poteft. Sic ibi.
Vnde alia quaftio exoritur, fi femus hereditarius fti g
puletur exprelfo tantum communi nomine fiasredis fu
turi,vel in rem,hoc eft,in hereditatem ipfam, cum tuc
ftipulatio valeat ; An ex dic interpofite ftipulationis
tempus folutionis cedat; An potius a die adite heredi
tatis ? In[ l.fi femus hereditarius, ff.de ftipulat.femo.
Vcnuleius Iiirifconfultus refpondit in hunc modum?
Si feruiis hereditarius ftipulatus fit, & fidciuffores ac-
ceperit , pofteaque adita fuerithereditas , dubitatur
vtrum ex die interpofite ftipulationis tempus pedat,
an ex adita hereditate. Idem fi feruus eius qui apud
hoftes fit , fideiuffbres acceperit. Et Caffius exiftima-
tiattempus ex co computandum ,ex quo agi cum eis
potuerit, id eft , ex quoadeatur hereditas, aut poftli-
minio dominus fuus reuertetur. Sic ille lurifconfujs
tus.
Sexto queritur , Anperferimm hereditarium ali- £
quid hereditatis polfit acquin?Verbi gratia,Titius reli
quit feruum Stichum vna cum alijs feruis , omnibus
bonis fuis Caio heredi,queritur vtrum per feruum Sty
chum Caius acquirat alios feruos , & hereditatem ip-
fani?Refpondeo,minime acquiri ante aditam heredita
tem,l.r Veteres,ff. De acquirenda poffeffione fecus
tft:Si femus Stichus vna cum aliis feruis, & bonis effep
legatus, donatus, vel venditus; tunc enim per feruum
Stichum alij ferui,& bona acquirentur ftatim Caio.Ra,
tio diuerfitatis,vt ait Gloffa ibidem,eft quia legatus do
natus,vel veditus Stichus ftatim fit Caijjat vero feruus
hereditarius ante aditam haereditatem non; eft hare-
dis.Vnde in l.Cum heredes,ffde Acqmren. polfdf.dict-
tur. Cum heredes iuftituti fumus;aditahereditate,om
nia quidem iura ad nos tranfeunt.
Septimo quatitur , Cuinam feruus frutbrarius pa- p
pifcendo, autftipulando acquirat vfufrudtuario , an
potius domino proprietatis ? Seruus frudluarius is di
citur, in quo vfumfrudlum habemus. De huiufmodi
femohabetur, ini.Acquiritur, ff. de acquirend.rer,
domin.in hunc modum ; de his autem feruis, in qui-
bus tantum vfumfrnftum habemus, ita placuit , vt
quicquid ex re noftra , vel ex operis fuis acquirunt,
id nobis acquiratur. Si quid vero extra eas caufas
perfectui fint , id ad dominum proprietatis perti
neat . Itaque fi isferuus haires inftitutus fit,, legatum-
vie quid,aut fi donatum fuerit non mihi, fcd domino
proprietatis acquiritur. Xuxtahanc legem intelligun-
tur, qua; habentur ini. Si vfufrudtuarij, jpl, feruum
fructuarium,& in Si ufufru£tuarius,ff!de ftipulat.
fcruo.Atea lex intclligi debet,yt Gloffa annotauit.iux-
ta id ,quod habetur in I.li femi,& in l f Sed,&fi quid,ff. E
vfufrudtu , fcilicet, fi feruus h^res inftitutus fit,vel le
gatum, aut donatam acceperit, diftinguendum eft ;
Aut inftitutus eft, aut legatum , vel donatum accepit
gratia,& contemplatione vfufrudtuarij, & tunc ille ac
quirit: Aut gratia proprietati), & acquirit proprietario:
Aut gratia & contemplatione ipfiufmetferui: &c tunc
acquirit domino proprietatis, vt dicitur in 1.acquiritur,
fupra citata.
Odlaud quiritur , Cuinam acquirat pacifeendo ,
vel ftipulando liber homo, aut feruus alienus bona
fideab aliquo pofieffus ? In 1.acquiritur,verfic. Idem
placet, ff. de acquiren. rer. domin, fic habet Caius lu-
rifconfultus : Idem placet de eo , qui a nobis bona
fide ppjfidctur, fiu? Jtbgr fit,fiue feruus alienus, Quod
enim placuit de vfuftudtuario , idem probatur etianj
de bone fidei poffeffore . Itaque quod extra duas iftas
caufas acquiritur,id , vel ad ipfum pertinet,fi liber eft,
uel ad dominum eius, fi feruus eft. Et ini. Eiber ho
mo,ff.eod.titu. Liber homo, qui mihi bona fide feruit,
id quod ex operis fuis,aut ex re mea pertinet, ad mc
pertinere , fine dubio Arifto. ait. Quod vero quis ei
donauerit.aut ex negotio gefto acquifierit.id ad ipfum
pertmebit.Sic ibi. Ex qua re etiam colligitur,huiufmo-
di liberum hominem fibi acquirere,legatu, vel haeredi»
ratem, quamnis in haereditate aliqua eius opera fit; 8c
licet teftator eum inftituerit gratia, & contemplatione
poffidentis.
Nono qufritur, An feruus quem dominus pro derc-
lidlo habet, domino acquirat,an fibi ? Inl.Quqdfcr-
Uus.ff.deftipuI.ferno.Sie habetur- Quod feruus ftipula
tus eft, quam dominus pro derelidlo habebat, nullius
pft momentuquia qui pro derelidto rem habet,omnino
a fe reijcit, nec poteft eius operis uti, quem mero iurc
ad fe pertinere noluit.
Quid fi huiufmodi feruus ftatim,atque pro derelklo
habitus eft, fuerit ab alio apprehenfus ? In eadem le
ge dicitur : Quod ft ab alio apprehenfus eft j & ftipu-
lationem ei acquirere poterit, nam &hasc genere quo
dam donatio eft. Queres, an feruus , quem dominus
pro derelicto habet, eo ipfo fiat fui iuris, hoc eft liber
homo 1 Ratio dubitandi eft , quia ftatim definit effe
domini,qui eum proderelidfo habet,ergo fadlus eft fui
iuris ? Refpondeo ex 1. Pro derdidto ; Pro derelidf®
rem a domino habitam,fi fciamus poffe nos acquirere,
fed Proculus,non delinere eam rem demini efle , nili
ab alio poffeffa fuerit. lulianus, delinere quidem di
mittentis effe , non fieri autem alterius, nifi poffeffa
fuerit, Etredle. Ergo feruus quem dominus pro dere»
lidto habet, definit quidem eius effe, & proinde ei non
acqnirmfed non ftatim fit liber: ac propterea non fon-
feftim fibi acquirit,ex quo fit,ut adhuc in feruitute ma
nere polfit , fcilicet fi alius fcietis eum pro dcrc-
jidto habitum a domino,ftatipi apprehendat tanquani
{ >ro derelidto omiffum , hac enim ratione res pro dere*
idfa a domino habita, occupantis fit propria, tunc
enim, utinl. Qnod feruus, fuperius allegata dicitur.
Videtur effe quzdam donatio domini, quando fciens
rem pro derelidla haberi eam tanquam talem appre
hendit. Tunc igitur feruus incipit acquirere ei, qui ap
prehendit ipfum . Hinc etiam fit.ut feruus, quem pro
derelidlo dominus habet, polfit fcipfum liberum effice
re,nimirum fi pro libero diu fe gerat, videlicet per de
cennium,inter pr^fentes, & per uiginti inter amentes,
ita ut it nullo alio apprehendatur. Sicut enim alius po
teft eum apprehendendo fuum feruum facere ,fic etia
ipfemet,cum uideat fe pro derefidlo haberi poteft,qua
li fcipfum apprehendendo liberum reddere, & tunc
fibi acquiret.
Decimo quxritut, Cui acquirat feruus 5 dum eft; in
fugailnl.feruus meus,ff.de ftipulat,feruo.Sic eftffcruus
meus cum apud furem cffet.furi dari ftipffiams eft Ne-
gatfuri debet.Sabinus.hoc eft, nulla a£tio furi acquiri
tur.Sed queftio eft,an tunc acquirat domino,ita ut do
minus adtionem habeat ex ftipulacionc ferui ? Ex cade
jege colligitur, huiufmodi feruum fi furi nominatim fti
puletur,nec furi, nec domino acquirere.Ncn furi,quia
cius feruus non eft : non domino quia eo tempore illi
non feruit, & furi, non domino,nominatim ftipulatus
eft. Quod fi ftipuletur fimplicitfr furis nomine non ex-
preflb,tunc domino acquirit,
Hinc colligitur, Quid fit dicendum de femo,qui dii
eft in fuga,ftipulatur. Nam fi ftipulatur exprtffonomi
ne eius,apud quem eft,nec ei,nec domino acquirit, eft
enim inutilis ftipulatio:quod fi ftipuletur abfolutc , 8c
fimpliciter nullo nomine expreffo|, tunc acquirit domi
no j quoniam eum domiuus adhuc ciuilicer poffidec,
quamuis non naturaliter,
Vndecimo quatrianqCuina acquirat feruus commu
nis duoru,uel trium? Seruus communis dicitur is,quem
plures tanqua feruanj infolidu poilidcnt, ita ut quifquc
«orum habeat libertini ius,&facultatejri utendis operis
eius-.qui fic omniu eft, non quafi fingulorum totus, fed
pro partibus undique indiusns,ut intelle&u magis par-
