j ' S In/iitutionum JUloraIium » P Ars 11. 
n o-At Cardinalis,tefte Abbate in c,dc Re£lonb.pr^di- £ 
dlo,nu.5. potius efle vult asgrotanti beneficiario fubue- 
tiie)idum cx Ecclefia redditibus : Adiutonum nero,ue) 
Epifcopusyvel populus luftetare debebit, quod ille col 
ligit ex c.De.Rectorib.citato, vbi ftatuitunut commo 
do portio admtori detur es Ecclefia; redditibus,?; infir 
mo beneficiario ca:ten prouentus liberi relinquantur : 
ergo potior eft beneficiarij caufa, quam adjutoris. Sed 
contra Cardinalem,& eius argumetum facit, quod ha 
betur in c-Tua nos,de clerico aigrot neceflaria tantum 
modo alimenta beneficiario infirmo deberi. ergo reli 
qui pronemus benefici],adiutoti liberi referuatur. Ab 
bas cui ego magis aflemior,cenfet,ex xquo,& bono b.e 
neficiarium infirmum efle adiutoti praeferendum: & po 
pulum aueforitate Epifcopi cogedum adiutorj necef- 
faria praebere, quandocunque abunde fe fuftentare non 
poteft. Nam cum beneficium tenues redditus, & exi- g 
guos habet, clericus iure compellitur induftria, uel la 
bore fuo,uel abunde unitum querere c.clerictis victum 
diftin 9 i.&rc. i .De celebr. Miif. ergo quando p resbyter 
ex Ecclefia: prouentibus aliunde uiuere nequit, popu 
lus ,iure poteft compelli ad fubfidia uitae neceflaria ei 
miniftranda. 
Decimo quaritur, Vtrinam adiutori,an beneficiario 
conueniat libera reddituum adminiftratio? Ratio quas- 
ftionis eft,quoniam inc.Dc Redlorib.uideturconftitui, 
tam ad beneficiarium pemnereiat in c. Tuanos/upra 
etiam citato,mfinuariuidetur,eam penes adiutorem cf 
fe debere. R efpodeo,cii Abbate in ca de R editoribus,dc 
clerico ajgrot.nu.S.diftinguendo. Aut beneficiarij mor 
bus tahs eft , ut ipfe nec temporalia, nec fpiritualia ad- 
miniftrare queat,& tunc ad adiutorem pertinet genera 
lis adminiftratio , qui portione commoda beneficiario q 
data, & fibi etiam referuata alia congruenti portione, ^ 
reliquos benefici] Rufius in pios ufus impendit, & ita 
mteiligitur,quod dicitur in c Tua nos, Aut morbus ta 
lis eft , ut folum impediat fpiritualjum adminiftratio- 
nem & tunc ad beneficiarium pertinet generalis reddi 
tuum adminiftratio, qui fibi neceflaria reddituum por 
tione reteta,mfta,ac debitam dabit adiutori. & de hoc 
jntelligitur,quod habetur in c. De Rcflorib.allegato. 
zAn Hofpitalis domus nominebenefeij 
intelligatur. Cap. 111, 
P Rimoquseritur , Quid.iura nomine hofpitalis do 
mus accipiantiSciendum eft , olim Chriltianos in 
gentis pietatisftudio fuifle fn omnes egenos, pupillos, 
debiles,leues,peregrinos,mendicos; unde paflim Ecclc £ 
fia holpitales domos habebant, in quibus excepti hu- 
iufmocli egeni,& inopes fuftentabantunquae domus ap 
pellabantur a Gracis Nofocomai, Orphanotrophia, 
Bephotrophia,Ptochotrophia,Gerontocomia, Xeuodo 
chia: quorum locorum mentio habetur apud luftinia- 
num in l.fancimus.i.Defacrofan,Ecclc.de 13 .q.S.ca.In 
qualibet,$.San cimus,?; l.Illud,C.De facrofan. Eccl.Eo 
rum etiam meminit Theodor.lib.5. Ecclefiaftjcae hifto- 
fix c. 18 Sozomenns lib.GEcclefiaftics.hiftxa.ig.Qua: 
quidtni uocabuia Latine interpretata fignificant do 
mos gratia pietatis extnuftas ; in quibus alebantur ua- 
letudinari] pauperes,pupilli,mendici,& egeni,infantes 
parentibus deftitud,fenes, peregrini, & aduena; indigen 
tes.In iure igitur Canomco appellatione domus hofpi 
talis , intclligitur locus mifericordiat , & pietatis caufa 
aedificatus,ad excipiendos, curandos, & etiam alendos jj 
infirmos, & egenos. 
Secundo quaritur, An hofpitalis domus in iure Ca 
nonico locus Religiolus ccnfeatur ? Sciendum eft,in iu- 
rc Canonico extare Titulude Rcligiofis domibus: por- 
10 Religiofa domus eft domus ad pios ufus,hoc eft , ad 
holpitalitatem Epifcopi auctoritate cxtructus, uel etia 
cotatus,ueldeputatus.cap.Adhsc,de Rcligiofis domi 
bus: &■ Abhas, ac caneri ibidtimut enim altare facrum 
non eft, nifi Epifcopi auftoruate fundatum., nec ueftes, 
pec uafamec ^des’facrf, & religiofae cenfentur,nifi Epi 
fcopi auctoritate,& nutu confecrata:,aedificata:,dotiQ» 
> e tuerinc^c etiam nulla domus, nulla sedicula,prato? 
nunj, ut! alius quilibet locus religiofus haberi iure po- 
audioritate Epifcopi fundatus, confecratus,aut 
deputatus,aut dotatus ad vfus pios; Abbas,?; alii in cg, 
Acfhsec,de relig doniib. Differt aute religiofa,?; facni 
domus, ab ea', quae facta non eft,quod illa turis habet 
priuilegia,nempe,ut in ea res diuina fieri,& offerri pof- 
fit.necin ufus profanos conucrti queat: haec autem mi- 
nime,utpote nulla Epifcopi audftontate fundata,aut do 
tata, ac proinde domus facra non eft, unde 8c abfquc 
Epifcopi aufioritate in eafacrificia fieri ncq,ueut,ciuf. 
que redditibus, &bona poteft laictts adniiniftrarc : & 
quamuis fit ad pios uius deftinata, poteft in profanos 
coriuerttjfciijcet eo uiuente,'qui domum hofpi tale fun- 
dauit,ut Abbas annotauit m c.ad haec.nu. 4-de religtof. 
domib.ex Authent.de ecclefiaft.tit. $.fi quis aedificatio 
nem.Hinc eft,ut tametfi iure cimli, eo ipfo quod alicu- 
ius mortui hominis cadauer in certo loco fepultu eft, 
reddat illum rcligiofum , & facrum; iure tamen Cano 
pico non-item , nifi auftontate Epifcopi locus ille ad 
pios ufus deftinetur,& confectetur.ex c. Ad haec,dcrc- 
lig.domibus,Abbas ibidem, nu.3. 
Qusres, An quando conftat quidem domum hofpi- 
talem aedificatam efle,fednihil apparet de Epifcopi au 
«ftoritate,is locus habeatur,ut religiofus,&facer \ Re- 
fpondeo,cum Federico,& Lapo.quos citat Sylu.m uer- 
bo ( hofpitale ) q.i 1. uerf.J. cum res eft dubia,haben 
dum effe locum tanquam rcligiofum,& facrum,prr-fer- 
tim cum hofpitalis nomus nomine alicuius famffino- 
niinatunut domus hofpitalis S. Pauli', uel S. Petri. Sic 
etiam Arphid.c.NemOjde confecr.dift.i. 
Tertio quaeritur , An cura,& adminiftratio hofpita- 
lium domorum adEpifcopum iure pertineat ? Relpon- 
deOjCtmi Abbate in c.de Xenodoch de relig.domib.di- 
ftinguedum effe ; Si hofpitalis domus religiofa, & facra 
non fit,eius cura, & adminiftratio ad Epifcopum iure 
non pertinet,fed ad patronum,quamuis alioqui locum, 
c.Inter dile£los,de donat.ut docet ibid.Innocctius,ni(i 
patronus decefferit,uel non apparuerit, tunc.n.adEpi- 
icopum attinet , ut quod quifque ante obitum ad pios 
ufus deftinauit,compleatur, ut pia defunili uoluntas ad 
cffetftum dcducatur.Abbas in c. de Xenodoch.nu.3.de 
Relig.domib.Nam eo ipfo,qtidd locus eft caufa miferi- 
cordi$,& pietatis infticums, ad Epifcopi cura fpedftat. 
Si uero hofpitalis domus,religiofus, Si faccr eft locus, 
Epifcopi cur;e,& gubernationi communi iure commit 
titur,non quidem , ut ipfe arbitratu fuo annuos reddi 
tus adminiftrct, uel in alios ufus etiam pios.impendat, 
flue couertat, ab hoc enim prohibetur Hpifcopus,Cle. 
Quia contingit,de relig.domib. fed ut percipiat eos red 
ditiis,?: impendat in ufus , quibus funtdeftinati. Abb. 
in c.de Xenodoch.mi.3 -ie relig.domib, 
GJuartd quiritur, Quid iuris habeatEpifcopus iu do 
ruunt hofpualem.qu r eft religiofus locus,?: facer ? Au 
uideltcetfit Epifcopi Reiftorem tbi conftituere,?: prs- 
ficere ? Rclpondeodiftinguendo:Aut domus eiufmocii 
patronum habet,aut fectis.Si primum,Epifcopi eft Re- 
(florem confirmare., quamuis laicorum clericorumve 
fit nominare,eligere,pnEfentare,offerre.Si patronu non 
habet,Epifcopi eft Redlorem nominare,eligere,inftitue 
ve.creare,atque praificere. Item domus hofpitalis cum 
religiofus eft locus, debet Epifcopo portione ad ipfutn 
jure pertinentem . 
Quinto qu.rrittir , An clericus hofpitalis domus cu 
ram habens,beneficiarius fit? Refpondeo,quandocunqj 
hofpitalis domus locus religiofus non eft , eum cui ip- 
fius cura eft cqmmiffk,quamuis clericus fit, 8c annuos 
redditus,ut fui laboris,?:operte mercedcm habeat, be 
neficiarium non efle: nam annuus prouentus nequit ef 
fe beneficium,nifi Epifcopiaudloritate accedete Dices 
huiufmodi clericus habet curam eorum , qui in hofpi- 
Jta.lt domo excipiuntur, curantur,?: fuftentantur, exe- 
quitur, obitq; pietatis officia, adminiftrat annuos pro 
uentus,?: ex Jiis percipit portionem fibi debitam: ergo 
beneficium ecclefiafticu habet? Refpondco,hxc omni» 
nequaquam fatis efle, ut is clericus fit beneficiariiis:cd 
eadem in laicum etiam cadant: Si folummodo fit quaft 
tutor,curator,?: adnuniftrator prouetuum , & aliarum 
rerum ad hofpitalem domum pertinentium: Sc portio 
nem ex annuis redditibus percipiat non tanquam be 
neficium , fed tanquam fui laboris ftipendium > quam 
etiam portionem poteft laicus percipere, Si tamen 
Hofpi- .