'Lih- III- De Quarto decalogipcacepio, Cap.XLlI, 2i<> 
num , pro cuiufque prouincii varietate & Vifitatorum 
dignitate pnfimuit. 
Tandem Concilium Tridentinum feffion. »4, cap. 3. 
de reformat. Sic (latuit: Monentur pndidli omnes,& 
finguli, ad quos vifitatio (pedlat, vt paterna charitate, 
Chridianoquezeloomnesdmpledlantur: ideoque mo> 
dellocontenti comitatu , famulatuque , (ludeant quam 
celerrime debita tamen diligentia vtfitationcm ipfatn 
sfafbluere ; interimque caueant, ne inutilibus fumpti- 
buscuiquam grauesonerofiqne fint;'neve ipfi,aut quifa 
quam fuofum quicquam procurationis caufa , pro vi 
bratione , etiam teftamentorum, ad piosvfus, pnter 
id quod ex reliAis piis iure debettir, aut alioquoilis 
nomine; nec pecunia, nec munus ; , qaodeumquefie, 
etiam qualitercumque offeratur,accipiant: non obftan- 
tequacumqueconfuetudine,etiam immemorabili ;.ex- 
ceptistamen vidualibus, qu* (ibi;rac Tuis frugaliter, 
moderateque pro temporis tantum neceffitate, 8t non 
vitra , erunt miniftranda. Sit tamen in optione eorum 
quivifitantur, (imaiint foluere, id quod erat ab iplis 
antea folui, certa pecunia taxata confactura. An ve 
ro prididla vidlualia fubminiftrarc, faluo item iure 
conuentionum antiquarum, cum Monafterijs, alijfue 
pijs locis, aut Ecclefijs non patochialibus. inito, quod 
jliifoin permaneat. Inhis vero locis, feu prouincijs, 
vbiconfuetudoeft , vtnec vidlualia, nec pecunia , nec 
quicquam aliud a Vifitatotibus accipiatur, fed omnia 
gratis fiant,ibi id obferuetur. Quod fi quicquam,(quod 
abfit ) aliquid amplios in fupradidlis omnibus cafibus 
accipere prefnmpferiQsprqtecdupiieem reftitutionetn 
intra'mehfem faciendam, alijsetiam poenis, ioxta Con- ( 
flkutionem Concilij Generalis Lugdunenfis, qui in 
cipit Exigit ; necnon & alijs poenis in Synodo Erouin- 
eialiarbitrio Synodi,abfqua vlla (pe veniae, muldietur . 
Ha»cibi. 
Decimoquiritiir, Quid dlccndum , Si Ecclefia,qm 
vifitatur, foluendonoii fitvifitatori? Refpondeo,tunc 
vicinas Ecclefias pr6' cuiufque redditibus opem latu 
ras, C. Cum inflantia, & cap. Procurationes, de cenfi- 
bu?, in fexto. 
Quod fi nec vicini Ecclefii poffint fubfidium pr«- 
dlare, tunc Epifcopus fuis fumptibus debet vjfitatip. 
nis munus abfoluere, fi id commode poflit. Gjpjfa, 
& loannes Andreas, & alij in capit. pndidlo Procur 
rationes Dominicos in capitulo vltimo eodem titu 
lo . Nec Reflor Ecclefii ullo iure cogitur , ornamenta 
fui Ecclefii diffrahere , vel alienare , vt didlum vifi- 
ratori praebeat: vt ctt communis opinio Dodlorum in 
eap.Cum Apolfolus, de cenfibus. Quod fi dubitetur, 
fit diues. an pauper Ecdefia ; flandum eft iureiurando 
Redloris. 
Vndecimb quiritur , Quot, & Quibus modis ali 
qui foluentur onere impenfarum , qua: ratione vifir 
rationis dantur ? Soluuntut, vel priuilegio a Roma 
no Pontifice accepto ; vel exemptione , vel pnferi- 
ptione, vel confuetudine,.vel padlo ,vel commutatio 
ne, vel reiudicata,vel paupertate, vel flerilitate. Pri 
uilegium quidem Pontificium poteft effe conceflum, 
vt Ecclefijs, puta Monachis S. Aacoaij Viennenf. vel 
perfon is. 
Quires , An quando quis priuilegio Pontificio li 
ber ert huiufmodi onere, tale onus incumbat citeris 
Clericis nullo priuilegio gaudentibus ; nam Vifita- 
tor fuo vidlu defraudari non debet, Refpondeo, di- 
flinguendum effe : Aut tale priuilegium cpnuenit, fiije 
'tcclcfijsjfiue perfonis iure communi; aut Romani Poir- 
siHcis conceflo . Si primo modo , tunc onus foluendi 
impenfas, incumbit citeris Ecclefijs, vel perfonis, Do- 
ftotes in 1. ab omnibus, ff. de legibus, & notatur in cap, 
peruenit, de immunit. Ecclef. lafon in 1. Auus. ff. de pa 
llis, fi fecandomodo, tunc tale priuilegium vni con- 
cedumalij n 6 nocet, quia Priuilegium Principis datum 
cenfetur finedamno,& detrimento aliorum.Exemptio 
ne,aliqui funt immunes,ac liberi huiufmodi onere , vel 
generaliter, videlicet cum funt ab omnibus oneribus 
exempti; vei exempti a iurifdiftione Epifcopi, quara- 
uis nulla de procuratione fpeciali mentio haberetur, 
GloJTa in Clernen. i. decenfib. in verbo, exemptione . 
Inftitut. Moral. Pars j. 
Secus eft, fi immunitas, & exemptio ditt r duntaxata 
certis oneribus in quibus procuratio expreffa non elt. 
Gloffain Clemen. modo citata , Generalis item exem 
ptio non libera ab ea procurationeexoluenda, qui de, 
betur Legatis, Nuntqsve Apoftohcis vifitantibus pro- 
uinciatn, vel locum . Gloflain Clemen. prididla in ver 
bo exemptione. 
Si roges, An quando Ecclefia immunis, & exempta 
eft ab omniiurifdidlione , fioe iure Bpifcopali ,eoip(o 
cenfeaturexempta d vifitatione, & procuratione Ar- 
chiepifcopi ? Refdondeo, exemptunr-eenferi, quia At- 
chiepifcbponihil plus conuenic inhis, qui ad vifita- 
tionem fpedhant, quam Epifcopo, Lauren. Clemen. t. 
diecdnfibos. Pnfcriptione: Uberia procuratione lol- 
uenda cenfentur ij, qui talis .procurationis foluendaj 
obligationem ad-alios translatam elfe contendunt ,lfe- 
que itaimmunesdicunt., vt.alijs totum hoc onus impo 
nant, non enim Vilitatori quicquam adimere volunt ;■ 
nam ficut vi pnfcriptionis nemo eximitur a vifitatio- 
ne, ficnecaprocurationefoluenda, quia procuratiora- 
tione vifitationis debetur . Item, non elt improbat* 
pnferiptio, qui folum diminuit, non autem poenitus 
aufert, auttollit procurationem; m(i tanta lit diminu- 
tio, vtid quod foluitur non lufficiac ad viflum commo 
dum Vifitatotis, Innocentius, Butnus, Imola, Felin. io 
capit. Cum exofficij, de cenfibus , & colligitur ex Con- 
Ilitutione Benedifli X11. Vas eledlionis, de cenfibus 
inter communes, quamuis loannes Andreas,& Panor 
mitanus , & altj cum Speculatore in pnfato capit, cum 
ex offici), contendant, pnfcriptionem eiufmodi locum 
habere non poffe. Id tamen verum eft , quando procu 
ratio notabiliter diminuitur: tuncenim vifitatio negle 
geretur’, non autem quando moaica elt procurationis 
diminutio. 
Infuper poteft pnferiptio cotra procurationem cur 
rere, quando procuratio non tollitur, fed mutatur in 
aliud , verbi gratia, (i fit confuetndp tecepta, vt procu 
ratio (emper, in pecunia foluatur, non 111 vidualibus , 
vel vt Vffitatorcum familia ,-noin in domo Ecclefialti- 
ca, fed in aliquo diuerfono excipiatur, vel fi nunquam 
vifitatoris comites, & famuli plureselfe confueuerunt , 
quam decem , aut duodecim. - N?m quemadmodum lo 
cum habere poteft pnferiptio ne decuna foluatur,fi fue 
rit confuetudine receptum , vt aliud- loco decimi im 
pendatur, fic etiam pnferiptio conluetudine recepta va 
let contra procurationem, quando aliquid aliud loco 
procurationis foluitur . Butnus, Imola,& ali; in pndi 
dio cap. cum exofficij. 
Padlo etiam ius procurationis remitti poteft, non qui 
dem ex toto,nam ficut ipfa vifitatio,coi annexaelt pro 
curatio reraittiin totum non poteft,fic nec ipla procu 
ratio , quia eft ius publicum. Glolfa in Clemen. 1. verf. 
Legitima, & in Clement. a. verfic. Compofitiones, de 
cenfibus. Abbas, & Felin. in cap. cum ex officij modo 
citato. Sed procurationem ipfam, quoties quis vifitat, 
poteft remittere, & condonare, ita vt fuis fumptibus, & 
impenfisid oneris. fultineat,folaenim poteltas iutis ira 
pollerum remittendi adempta eft. Abbas in didlo ca- 
<So capitulo . Cum ex offici;, numero 14. & Felin. ibi- 
dem,num. 16. 
: Item poteft padlo procurationis modus flatui, pu 
ta, ne maiorem certo exprefio numero comitatum du 
cat Vifitator, vel ne plus feriptum, quam inter eo* 
conuentum fuerit in procuratione,fiat, vel huiufmo- 
modi. Gloffa in Cfementina prima , verfic. legitima, 
& Clementina fecunda, verficu. compofitiones, de 
cenfibus, & ibi Imola,Xaudunus, & Zabarella. 
Ciceriira , huiufmodi padlum iulta moderatione 
currere non debet ; quare fi tam angufta lumptibus 
meta pnfixa fuerit, vt Rnfulis dignitati non con- 
ueniat, unde metuendum fit, ne Vifitatio negligatur 
fetuandum padtum non erit : ut. fi padlo Conuentum 
fuerit, ne Epifcopus nifi unum , aut duos comites , uel 
famulos fecum ducat; parum enim, ant nihil hic pa- 
dlio abeflet ab illa , ne quid procurationis caula exige, 
ret, quare ita effer & inanis talis conuentio. gibbas in 
cap. pndidlo. Cum ex officij, Felinus ibidem, Imola,5c 
in Clementina 1. de cenfibus. 
T * Poteft